Hội Khuyến học Việt Nam đã trải qua 5 kỳ đại hội:

- Đại hội lần thứ nhất tiến hành vào ngày 2/10/1996 tại hội trường Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã thông qua điều lệ, chương trình hoạt động nhiệm kỳ I, bầu Ban Chấp hành Trung ương Hội gồm 101 người do Giáo sư, Nhà giáo nhân dân Nguyễn Lân làm Chủ tịch và 3 Phó Chủ tịch. Đại tướng Võ Nguyên Giáp được Đại hội suy tôn làm Chủ tịch danh dự.

- Đại hội lần thứ hai (nhiệm kỳ 1999 - 2005) tiến hành vào ngày 16/6/1999 tại Hà Nội đã thông qua điều lệ sửa đổi và bổ sung. Ban Chấp hành khóa II gồm 80 ủy viên do ông Vũ Oanh, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị làm Chủ tịch và 4 Phó Chủ tịch. Đại tướng Võ Nguyên Giáp tiếp tục được suy tôn làm Chủ tịch danh dự.

- Đại hội lần thứ ba (nhiệm kỳ 2006 - 2010) tiến hành vào ngày 5/12/2005 tại Hà Nội đã tổng kết nhiệm kỳ II và bầu Ban Chấp hành Trung ương Hội gồm 133 ủy viên do ông Nguyễn Mạnh Cầm, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ làm Chủ tịch và 6 Phó Chủ tịch.

- Đại hội lần thứ tư (nhiệm kỳ 2010 - 2015) tiến hành vào ngày 29/9/2010 tại Thủ đô Hà Nội. Cùng với đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất lần thứ hai, Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Trung ương Hội gồm 115 ủy viên, ông Nguyễn Mạnh Cầm được bầu lại làm Chủ tịch và 8 Phó Chủ tịch. Đại tướng Võ Nguyên Giáp tiếp tục được suy tôn làm Chủ tịch danh dự.

- Đại hội lần thứ năm (nhiệm kỳ 2016 - 2021) tiến hành vào ngày 21/9/2016 tại Thủ đô Hà Nội. Ngoài tổng kết nhiệm kỳ IV, Đại hội còn tổ chức kỷ niệm 20 năm ngày thành lập Hội Khuyến học Việt Nam (2/10/1996 - 2/10/2016), bầu Ban Chấp hành Trung ương Hội gồm 121 ủy viên do bà Nguyễn Thị Doan, nguyên Phó Chủ tịch nước làm Chủ tịch và 5 Phó Chủ tịch. Ông Nguyễn Mạnh Cầm, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ được Đại hội suy tôn làm Chủ tịch danh dự.

20 năm qua, Hội Khuyến học Việt Nam đã tham mưu cho Đảng, Nhà nước ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết, quyết định lãnh đạo, chỉ đạo công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập. Đồng thời, Hội đã triển khai nhiều dự án, đề án, chương trình xây dựng xã hội học tập, đạt kết quả cao, tiêu biểu như đề án Hội Khuyến học Việt Nam tham gia xây dựng xã hội học tập từ cơ sở, đề án Xây dựng cả nước trở thành xã hội học tập giai đoạn 2005 - 2010, đề án cấp nhà nước Xây dựng mô hình học tập ở Việt Nam, đề án Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2012 - 2020, đề án Đẩy mạnh phong trào học tập suốt đời trong gia đình, dòng họ, cộng đồng đến năm 2020… Tổ chức hội ngày càng phát triển rộng khắp, vững mạnh. Năm 1999 cả nước mới có 500.000 hội viên khuyến học ở 28 tỉnh, thành phố, đến nay đã có hơn 14,7 triệu hội viên ở 63 tỉnh, thành phố, đạt tỷ lệ trên 15% dân số. Quỹ khuyến học các cấp hàng năm tăng nhanh, từ năm 2011 đến năm 2015 luôn đạt trên 2.000 tỷ đồng/năm, bình quân đầu người trên 23.000 đồng. Trong giai đoạn này đã có hơn 15.000 lượt học sinh, sinh viên được cấp học bổng hoặc trao phần thưởng, hàng trăm nghìn lượt thầy cô giáo được khen thưởng, trợ cấp khó khăn.

Phong trào xây dựng gia đình hiếu học, cộng đồng khuyến học phát triển nhanh và bền vững. Đến năm 2015, cả nước đã có gần 8,5 triệu gia đình hiếu học, hơn 65.000 dòng họ hiếu học, hơn 70.000 cộng đồng khuyến học. Đặc biệt, ngay từ khi mới thành lập, Hội đã chú trọng phối hợp với ngành Giáo dục và Đào tạo để xây dựng, phát triển trung tâm học tập cộng đồng. Năm 1999 cả nước mới có 10 trung tâm, đến năm 2015 đã có hơn 11.000 trung tâm.

Có thể khẳng định, qua 20 năm xây dựng và phát triển, đến nay, vai trò, vị thế của hội khuyến học trong xã hội ngày càng cao, đã trở thành một tổ chức đặc thù có phạm vi hoạt động trong cả nước. Thủ tướng Chính phủ đã trực tiếp giao cho Hội triển khai Đề án 281 về "Đẩy mạnh phong trào học tập suốt đời trong gia đình, dòng họ, cộng đồng đến năm 2020" và nhiệm vụ dạy nghề cho người lao động ở nông thôn tại các trung tâm học tập cộng đồng. Các cuộc vận động khuyến học, khuyến tài đã góp phần vào công cuộc xóa đói giảm nghèo, giác ngộ người lao động về lợi ích và nghĩa vụ học tập suốt đời, học và làm theo tấm gương học suốt đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Với vai trò, vị thế của Hội Khuyến học Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1271/QĐ-TTg ngày 6/9/2008 về việc lấy ngày 2/10 hàng năm làm ngày Khuyến học Việt Nam.

Trong những năm tới, Hội cần phát huy hơn nữa vai trò nòng cốt trong cuộc vận động toàn dân học tập theo tinh thần xã hội hóa giáo dục và đào tạo mà Chỉ thị số 11 của Bộ Chính trị đã chỉ rõ: Xây dựng xã hội học tập là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân để thực hiện thành công cả nước trở thành một xã hội học tập.

NGƯT  Nguyễn Thanh Cầm
(Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh)