Đến 31/12/2012, lũy tích số ca nhiễm HIV/AIDS toàn tỉnh là hơn 4200 người, số đã tử vong do AIDS là 833 người, hiện có 3377 người đang mang HIV. Theo đánh giá của ngành y tế, tình hình lây nhiễm HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh đang có xu hướng chững lại. Nếu như số trường hợp nhiễm mới HIV/AIDS năm 2008-2010 dao động từ 300-330 ca/năm thì năm 2012, toàn tỉnh chỉ phát hiện gần 200 ca nhiễm mới. Để đạt được kết quả trên, công tác phòng chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh thời gian gần đây đã có nhiều đổi mới tích cực.

Năm 2012, công tác thông tin, giáo dục, truyền thông nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi không chỉ tập trung trong nhóm nguy cơ cao mà được triển khai sâu rộng trong cộng đồng, đến nhiều nhóm đối tượng như phụ nữ, thanh niên, nông dân, sinh viên, học sinh... Trong năm, ngành y tế đã phối hợp với các trường học, địa phương... tổ chức 150 sự kiện truyền thông, tư vấn tại trường học, cộng đồng phòng lây nhiễm HIV/AIDS cho thanh niên, phụ nữ... Tổ chức nhiều đợt truyền thông cao điểm về phòng lây nhiễm HIV/AIDS như truyền thông cho thanh niên, phụ nữ; tháng cao điểm phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con; tháng hành động quốc gia phòng chống HIV/AIDS...

Cùng với đổi mới trong truyền thông, ngành y tế cũng chủ động triển khai những hoạt động mới trong giám sát đánh giá và can thiệp giảm tác hại trong phòng lây nhiễm HIV/AIDS. Một trong những hoạt động mới được triển khai là tổ chức tư vấn, xét nghiệm HIV lưu động, miễn phí tại cộng đồng. Năm 2012, Trung tâm phòng chống HIV/AIDS phối hợp với Trung tâm y tế huyện Vũ Thư, Quỳnh Phụ, Thái Thụy tổ chức xét nghiệm HIV lưu động cho 2831 người. Qua xét nghiệm lưu động, hàng chục người nhiễm mới HIV được phát hiện.

Năm 2012, ngành y tế cũng phối hợp với ngành công an triển khai vẽ bản đồ điểm nóng nhóm nghiện chích ma túy và mại dâm trên địa bàn 8 huyện, thành phố. Qua đó, ước tính trên địa bàn tỉnh có gần 5000 người nghiện chích ma túy, gần 1000 gái mại dâm. Trên cơ sở đánh giá về số đối tượng nguy cơ cao, hoạt động can thiệp giảm tác hại trong nhóm nghiện chích ma túy và gái mại dâm vẫn được triển khai hiệu quả. Trong năm, các câu lạc bộ giáo dục đồng đẳng đã thực hiện cấp phát được gần 900 nghìn bơm kim tiêm sạch, thu gom, tiêu hủy hơn 760 nghìn bơm kim tiêm bẩn. Đặc biệt, năm 2012, lần đầu tiên một cơ sở điều trị thay thế các chất gây nghiện đã đi vào hoạt động trên địa bàn tỉnh đó là cơ sở điều trị Methadone tại Trung tâm Y tế Thành phố. Hiện nay đã có 68 người nghiện chích ma túy được tham gia chương trình.

Một trong những hoạt động quan trọng và thiết thực trong phòng chống HIV/AIDS đó là chương trình chăm sóc, điều trị và dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con. Lũy tích số người nhiễm HIV/AIDS đang được điều trị ARV trên địa bàn tỉnh là hơn 1200 người. Hoạt động cung cấp sinh phẩm, thuốc cho chăm sóc và điều trị HIV/AIDS tại các cơ sở điều trị HIV/AIDS cơ bản được đáp ứng. 100% các trường hợp bà mẹ mang thai phát hiện nhiễm HIV đều được đưa vào điều trị dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con; hoạt động chăm sóc, hỗ trợ trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS có nhiều cải thiện, 100% trẻ em bị nhiễm HIV được cấp thẻ BHYT, được hỗ trợ các dịch vụ cần thiết như học tập, y tế, thực phẩm.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phòng lây nhiễm HIV/AIDS cũng đang đứng trước những thách thức mới. Hiện nay, tỷ lệ nhiễm HIV/AIDS trong cộng đồng là 160/100.000 người, đa phần các trường hợp nhiễm là nam giới, chiếm gần 70%. Đặc biệt, những năm gần đây, tỷ lệ người nhiễm HIV là nữ giới có xu hướng tăng. Theo đánh giá, tỷ lệ nhiễm HIV qua đường tình dục tăng làm đa dạng hơn về đối tượng nhiễm và nguy cơ lây nhiễm HIV ra cộng đồng sẽ cao hơn. Hiện nay, nhiễm HIV cũng không chỉ tập trung trong nhóm có hành vi nguy cơ cao mà rất đa dạng về ngành nghề như lao động tự do, công nhân, nông dân, học sinh, sinh viên, nhân viên hành chính, trẻ em... Cùng với những xu hướng mới trong lây nhiễm HIV/AIDS, trong công tác chăm sóc và điều trị, số bệnh nhân AIDS ngày càng tăng song nhân lực y tế tham gia giám sát, điều trị mỏng làm ảnh hưởng đến chất lượng điều trị. Trước những thách thức mới trong phòng lây nhiễm HIV/AIDS hiện nay, việc nâng cao nhận thức, thay đổi thái độ và hành vi của các nhà lãnh đạo, cán bộ công chức, nông dân, học sinh, sinh viên và người dân nhằm tăng tỷ lệ số người hiểu biết và thực hành hành vi an toàn dự phòng lây nhiễm HIV/AIDS là cần thiết.  

Bài, ảnh: Trần Thu Hương