Phóng viên: Thưa bác sĩ, tác hại của thuốc lá với sức khỏe đã thường xuyên được đề cập trên các phương tiện thông tin đại chúng, vậy tại sao nhiều người vẫn hút thuốc lá như một thói quen khó bỏ? Bác sĩ có thể chia sẻ thêm về thực trạng hút thuốc lá trên địa bàn tỉnh hiện nay?

Bác sĩ Lưu Thị Ánh Tuyết: Trong khói thuốc có khoảng 7.000 chất hóa học, trong đó có 70 chất được xếp vào loại gây ung thư gồm: Nicotine, Benzen, Axeton Arsen Methanol... Chất Nicotine có tính chất gây nghiện tương tự như ma túy, Hêrôin và Cocain. Nicotine trong khói thuốc gắn kết thụ thể Nicotine trên các tế bào thần kinh ở não bộ gây ra một loạt các phản ứng hóa học tác động lên tâm thần kinh tạo cảm giác sảng khoái, vui vẻ, tăng hoạt động nhận thức. Tuy nhiên, cảm giác đó sẽ qua mau, khi nồng độ Nicotine trong cơ thể giảm xuống, người hút thuốc sẽ cảm thấy bứt rứt, căng thẳng, không tập trung lại tiếp tục châm điếu thuốc khác để hút, lâu dần thành nghiện, khó bỏ dù biết rằng thuốc lá rất độc hại với bản thân và những người xung quanh.  

Tại Thái Bình, năm 2024, qua kết quả nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ hút thuốc lá ở độ tuổi từ 25 - 44 tuổi cao nhất với khoảng 19,5%/tổng số người hút thuốc được khảo sát; tỷ lệ đã từng sử dụng thuốc lá điện tử là 3,4% và đang sử dụng thuốc lá điện tử là 0,8%; tỷ lệ hút thuốc lá thụ động tại nơi làm việc là 25,3%; tỷ lệ hút thuốc lá thụ động tại nhà là 49,9%. 

Phóng viên: Nhờ sự vào cuộc đồng bộ, tích cực từ tỉnh đến cơ sở, công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá trên địa bàn tỉnh đã đạt được những kết quả tích cực. Vậy bác sĩ có thể chia sẻ cụ thể hơn về những kết quả này? 

Bác sĩ Lưu Thị Ánh Tuyết: Qua việc triển khai các hoạt động truyền thông trực tiếp, gián tiếp đã góp phần nâng cao nhận thức của các cấp, ngành, địa phương, đơn vị, người dân về tác hại của thuốc lá và ý nghĩa việc xây dựng môi trường không khói thuốc. Việc phòng, chống tác hại của thuốc lá cũng đã được đưa vào kế hoạch chung, quy chế của nhiều cơ quan, đơn vị. Nhờ đó, tỷ lệ hút thuốc ở nam giới trên 15 tuổi năm 2024 là 28,1% đã giảm xuống còn 17,2% so với năm 2018. Nhiều cơ sở y tế, trường học đã xây dựng thành công mô hình điểm không khói thuốc.

Phóng viên: Năm 2025, ngày Thế giới không thuốc lá 31/5, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) lựa chọn chủ đề “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo” với mục tiêu nhằm phơi bày chiến thuật của các tập đoàn thuốc lá trên thế giới trong việc quảng cáo sai sự thật, gây hiểu lầm thuốc lá là sản phẩm không có hại nhằm thu hút người sử dụng, đặc biệt là giới trẻ. Tại Thái Bình, hưởng ứng ngày Thế giới không thuốc lá 31/5 và Tuần lễ quốc gia không thuốc lá từ 25 - 31/5 đã có những hoạt động gì thưa bác sĩ? 

Bác sĩ Lưu Thị Ánh Tuyết: Ngày 5/5/2025, Sở Y tế đã ban hành Công văn số 871/SYTNVY về việc hưởng ứng ngày Thế giới không thuốc lá 31/5 và Tuần lễ quốc gia không thuốc lá từ 25 - 31/5 và tăng cường thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá gửi các sở, ngành, đơn vị, địa phương. Bên cạnh đó, hội nghị tập huấn xây dựng môi trường không khói thuốc, cai nghiện thuốc lá, chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ cây thuốc lào sang hoa màu khác... cũng đã được triển khai. Tại cộng đồng, trường học cũng đã có những buổi nói chuyện chuyên đề. Cùng với đó, công tác truyền thông trực tiếp, gián tiếp được đẩy mạnh bằng nhiều hình thức như: phát phóng sự, tọa đàm, biểu diễn sân khấu hóa, treo băng rôn, khẩu hiệu... Ngoài ra, chiến dịch truyền thông lưu động đã được tổ chức ở 100% huyện, thành phố trong tỉnh.

Phóng viên: Hiện nay, Bộ Y tế đã đề xuất tăng thuế thuốc lá. Theo bác sĩ điều này sẽ góp phần giảm tỷ lệ người hút thuốc, giảm gánh nặng bệnh tật như thế nào?  

Bác sĩ Lưu Thị Ánh Tuyết: Thuế và giá thuốc lá ở Việt Nam hiện ở mức thấp so với các quốc gia trên thế giới cũng như so với mặt bằng chung của các nước trong khu vực. Việt Nam đã 3 lần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá. Tuy nhiên, mức tăng thuế suất thấp (5 - 10% với mỗi lần tăng), cơ sở tính thuế dựa trên giá xuất xưởng thấp và khoảng cách thời gian giữa các lần tăng thuế tương đối dài nên mức tăng giá do tăng thuế là không đáng kể. Việc tăng thuế thuốc lá được Quốc hội thảo luận ở kỳ họp vừa qua là một quyết định cần thiết để bảo vệ sức khỏe nhân dân và phát triển đất nước. Việc tăng thuế thuốc lá sẽ làm cho số người hút giảm đi, từ đó giảm gánh nặng bệnh tật, cứu sống được hơn 100.000 người mỗi năm, góp phần cải thiện sức khỏe của người lao động, tăng năng suất, giảm chi phí y tế, tạo điều kiện tăng chi cho giáo dục, gia tăng tiết kiệm để phục vụ cho các hoạt động phát triển kinh tế.

Phóng viên: Thời gian tới, các giải pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá để bảo vệ sức khỏe cộng đồng trên địa bàn tỉnh được triển khai như thế nào thưa bác sĩ?  

Bác sĩ Lưu Thị Ánh Tuyết: Thời gian tới, các cấp, ngành, địa phương, đơn vị trong tỉnh cần tiếp tục tuyên truyền, nâng cao nhận thức để cùng chung tay phòng, chống tác hại của thuốc lá và xây dựng môi trường không khói thuốc. Duy trì và nâng cao năng lực cho cộng tác viên, tuyên truyền viên của mạng lưới phòng, chống tác hại của thuốc lá, tập trung tuyên truyền bằng nhiều hình thức, nhất là trên các phương tiện truyền thông đại chúng, mạng xã hội. Phối hợp với các cấp, ngành, tổ chức đoàn thể, đơn vị, địa phương, khu dân cư trong tuyên truyền, vận động cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, đoàn viên, thanh niên, hội viên các tổ chức hội, tổng phụ trách đội, người dân... ký cam kết xây dựng môi trường không khói thuốc lá, thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu tại Kế hoạch số 92/ KH-UBND, ngày 28/6/2023 của UBND tỉnh về thực hiện Chiến lược phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh. Ngoài ra, tiếp tục nhân rộng các mô hình điểm về xây dựng môi trường không khói thuốc lá tại cơ quan, trường học, khu dân cư, nơi công cộng. Đưa việc phòng, chống tác hại của thuốc lá vào tiêu chí xét thi đua của cơ quan, đơn vị, cộng đồng, là tiêu chí đánh giá gia đình văn hóa, cơ quan văn hóa, thôn, tổ văn hóa... Bên cạnh đó, tăng cường các hoạt động kiểm tra, giám sát, xử phạt các hành vi vi phạm liên quan đến thuốc lá; tổ chức sơ kết, tổng kết, đánh giá và nghiên cứu đề xuất các giải pháp hiệu quả trong thực hiện phòng, chống tác hại của thuốc lá thời gian tiếp theo.

 Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn những chia sẻ của bác sĩ!

Hoàng Lanh

(Thực hiện)