Có điều kiện đến công tác tại nhiều trạm y tế xã, từng tham quan nhiều vườn cây thuốc nam mẫu song khi đến Trạm Y tế xã Thụy Chính, chúng tôi thực sự ấn tượng bởi vườn cây thuốc nam mẫu nơi đây. Tuy diện tích không rộng, chỉ khoảng 100m² song có hơn 60 loại cây thuốc nam khác nhau thuộc 9 nhóm thuốc được Bộ Y tế quy định sử dụng trong chữa các bệnh thường gặp. Mỗi nhóm cây được trồng vào những ô riêng biệt và đều có cắm biển hướng dẫn, thuận tiện cho người dân quan sát và tìm kiếm để xin về nhân giống và sử dụng. Ấn tượng hơn cả là cùng lúc chúng tôi gặp nhiều người đến vườn thuốc nam của Trạm, người xin lá về chữa bệnh cho người nhà bị cảm, người khác lại mang cây đến trồng bổ sung để vườn thuốc thêm phong phú.

Bà Nguyễn Thị Nết ở xóm 2, xã Thụy Chính mang đến trồng bổ sung ở vườn thuốc nam mẫu cây thuốc mà Trạm chưa có. Bà Nết khiến chúng tôi ngạc nhiên bởi không chỉ đọc được tên của nhiều loại cây thuốc có trong vườn mẫu mà bà còn giới thiệu khá rành mạch công dụng và cách phối hợp sử dụng của nhiều cây thuốc trong chữa bệnh. Bà Nết cho biết, bà có hai cháu nhỏ tuổi. Hiểu rõ hiệu quả chữa bệnh của cây thuốc nam, đặc biệt đối với trẻ nhỏ, bà thường xuyên tìm hiểu và giới thiệu cho nhiều người cùng biết. Bà thường xuyên đến Trạm để xin một số cây có công dụng chữa các bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ về trồng ở vườn nhà đồng thời cũng thường tự nguyện mang loại cây mới có đến trồng để vườn thuốc nam mẫu của Trạm thêm đa dạng, phong phú.

Cùng với bà Nguyễn Thị Nết, chúng tôi còn gặp bà Nguyễn Thị Nguyệt ở xóm 3, bà Nguyễn Thị Kiến ở xóm 2 tại vườn cây thuốc nam mẫu của Trạm Y tế xã Thụy Chính. Các bà cho biết, được cán bộ Trạm hướng dẫn sử dụng cây thuốc nam và hiểu rõ vai trò của vườn thuốc nam mẫu nên không chỉ đến để xin cây thuốc về chữa bệnh, xin cây mẫu về trồng ở vườn nhà, các bà còn tự nguyện thường xuyên cùng cán bộ Trạm chăm sóc vườn cây như tỉa cành, xới đất, nhặt cỏ… Vì vậy, vườn cây thuốc nam mẫu của Trạm ngày càng có nhiều loại cây và ngày càng tươi tốt.

Đồng chí Nguyễn Văn Khoa, Trưởng trạm Y tế xã Thụy Chính cho biết: Người dân Thụy Chính vốn lưu truyền nhiều bài thuốc nam quý và thường trồng rải rác trong vườn của gia đình. Tuy nhiên, những năm gần đây, cùng với sự phát triển của y học hiện đại và quá trình hiện đại hóa nông thôn, dậu ngăn được thay bằng tường xây, vườn trong từng gia đình cũng bị thu hẹp đồng thời được người dân cải tạo trồng các loại cây cảnh, cây ăn quả có giá trị kinh tế cao. Để tránh mai một và tiếp tục gìn giữ, bảo tồn các cây thuốc quý, các bài thuốc cổ truyền, Trạm đã chú trọng gây dựng vườn cây thuốc nam mẫu, đồng thời tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn bà con sử dụng trong chữa các bệnh thông thường. Tuy Trạm chưa có bác sĩ y học cổ truyền song công tác hướng dẫn bà con chữa bệnh bằng y học cổ truyền phối hợp với y học hiện đại được giao cho một bác sĩ phụ trách. Cán bộ Trạm không chỉ ý thức sưu tầm, bổ sung các loại cây thuốc nam trong nhân dân về trồng tại vườn mẫu mà thông qua các hoạt động khám chữa bệnh hàng ngày tại Trạm còn thường tuyên truyền, vận động, hướng dẫn bà con phối hợp cùng cán bộ Trạm sưu tầm, trồng và sử dụng cây thuốc nam trong quá trình chữa bệnh, được nhiều người hưởng ứng, thực hiện.

Theo đồng chí Nguyễn Văn Khoa, so với việc chữa bệnh theo phương pháp tây y, chữa bệnh thông thường bằng các bài thuốc nam có rất nhiều ưu điểm như tránh được hiện tượng nhờn thuốc như với thuốc tây. Thuốc nam thường được dùng nhiều cho người già và trẻ nhỏ bởi thuận tiện, dễ dùng vì thường dễ trồng và sẵn có trong vườn nhà. Hiệu quả chữa bệnh của cây thuốc nam cũng cao nếu biết sử dụng đúng cách, giá thành lại rẻ hơn dùng thuốc tây nhiều lần. Nếu nhiều người biết sử dụng thuốc nam chữa bệnh sẽ giảm tải cho các bệnh viện tuyến trên, đồng thời tiết kiệm đáng kể chi phí cho người bệnh. Vì vậy, cán bộ y tế của Trạm xác định sẽ thường xuyên chăm sóc, duy trì và phát triển vườn cây thuốc nam mẫu để hướng dẫn bà con sử dụng. Không chỉ bảo đảm tốt tiêu chí vườn cây thuốc nam mẫu trong xây dựng xã chuẩn quốc gia về y tế, việc phát triển về số lượng, chất lượng và nâng cao hiệu quả vườn cây thuốc nam mẫu tại Trạm Y tế xã còn nhằm mục tiêu lưu giữ những bài thuốc cổ truyền của dân tộc, bảo vệ và duy trì nguồn dược liệu quý và phong phú của nước ta khắc phục nguy cơ ngày càng mai một và cạn kiệt.

Hà Dung