Các tai biến này thường xuất hiện đột ngột, ít có dấu hiệu báo trước và chiếm khoảng 85% các trường hợp tử vong mẹ do các nguyên nhân sản khoa trực tiếp gây ra.

Trong năm loại tai biến sản khoa có 4 loại tai biến nặng cho mẹ (băng huyết, nhiễm khuẩn, vỡ tử cung, sản giật) và một tai biến cho con (uốn ván rốn). Vụ Sức khỏe bà mẹ và trẻ em (Bộ y tế) cho biết, tại Việt Nam có khoảng 15% phụ nữ có thai sẽ gặp phải các biến chứng không được dự báo. 

Tại Thái Bình, theo một nghiên cứu của ngành y tế về thực trạng và một số yếu tố liên quan đến tai biến sản khoa trong tỉnh, tỷ lệ tai biến sản khoa chiếm 2,24% số ca đẻ. Phân loại theo tuyến, tai biến tại trạm y tế chiếm 0,42%, tại Bệnh viện đa khoa huyện 1,69%; tại bệnh viện phụ sản tỉnh 4,21%. Trong số 5 loại tai biến, băng huyết chiếm 89%; nhiễm trùng hậu sản chiếm 8,8%; tiền sản giật chiếm 1,1%; vỡ tử cung chiếm 1,1%. Còn so với số ca đẻ, tỷ lệ băng huyết chiếm 2%; nhiễm trùng hậu sản chiếm 0,2%; tiền sản giật, sản giật chiếm 0,02%, vỡ tử cung chiếm 0,02%.

Những năm gần đây, hệ thống sản khoa Thái Bình đã cơ bản hạn chế được tình trạng tai biến do uốn ván rốn. Xác định nguyên nhân của các tai biến, nguyên nhân thường gặp của băng huyết là do bệnh nhân bị đơ tử cung chiếm 75,5%; sót rau chiếm 16%; chấn thương sinh dục 9,9% và nguyên nhân của rau cài răng lược, rau tiền đạo chiếm 6,2%.

Kết quả nghiên cứu của đề tài cũng cho thấy có mối liên quan chặt chẽ giữa tuổi của mẹ khi mang thai và tai biến sản khoa. Phụ nữ trên 35 tuổi khi mang thai gặp tai biến cao gấp 2 lần so với phụ nữ dưới 35 tuổi. Sản phụ sinh lần thứ ba trở lên có nguy cơ tỷ lệ tai biến cao gấp 1,73 lần so với sản phụ sinh lần thứ 1,2. Những sản phụ có tiền sử nạo hút thai có nguy cơ tai biến cao gấp 2,9 lần so với những sản phụ không có tiền sử nạo hút thai. Tỷ lệ ở những sản phụ đẻ thai to (nặng hơn 3500gr) cũng cao gấp 2,52 lần so với sản phụ đẻ con có trọng lượng thai nhỏ hơn 3500gr.

Những năm gần đây, với việc nâng cao chất lượng công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em nên công tác làm mẹ an toàn ngày càng được nâng chất lượng. Đến năm 2010, tỷ lệ phụ nữ mang thai trong tỉnh được khám thai đủ 3 lần đạt 100%; tỷ lệ phụ nữ được chăm sóc trước và sau khi sinh đạt trên 99%, tỷ suất chết mẹ trong tỉnh giảm mạnh xuống còn 30/100.000 ca đẻ sống.

Tuy nhiên, tai biến sản khoa vẫn là nỗi ám ảnh của y học. Bởi trên thực tế, ngay tại các nước có nền y học phát triển, với một số loại tai biến sản khoa, việc can thiệp của thầy thuốc vẫn là điều bất khả kháng và sản phụ vẫn tử vong trong sự bất lực của thầy thuốc.

Vì vậy, để hạn chế tai biến sản khoa vẫn là tăng cường công tác quản lý và phát hiện thai nguy cơ, tăng cường truyền thông, tư vấn cho bà mẹ về chăm sóc sức khỏe trong quá trình mang thai cũng như các yếu tố nguy cơ của 5 tai biến sản khoa. Bên cạnh đó là sự nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ y tế và tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các đơn vị y tế đặc biệt là y tế cơ sở là rất cần thiết.

Trần Hương