Gia tăng nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS

Theo đồng chí Phạm Nam Thái, Giám đốc Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS: Những năm gần đây, số ca nhiễm HIV/AIDS mới có chiều hướng giảm dần so với đỉnh của dịch HIV/AIDS (năm 2007), song giảm không bền vững. Năm 2010, toàn tỉnh phát hiện 349 ca nhiễm HIV mới, năm 2012 phát hiện 188 ca, năm 2013 số ca nhiễm mới được phát hiện tiếp tục giảm xuống còn 120 ca, song năm 2014 lại tăng lên 144 ca. Từ đầu năm 2015 đến nay, trung bình mỗi tháng toàn tỉnh phát hiện từ 10 - 18 ca nhiễm HIV mới, có tháng cao điểm phát hiện 23 ca nhiễm mới. Điều đáng lo ngại, trong số các ca nhiễm HIV mới được phát hiện chỉ có khoảng 1/3 ca ghi danh, còn lại không rõ danh tính do phát hiện qua hệ thống tư vấn xét nghiệm tự nguyện. Số người nhiễm HIV/AIDS còn ẩn trong cộng đồng, chưa được quản lý khá cao, cùng với tình trạng kỳ thị đối với người nhiễm HIV còn phổ biến dẫn đến nhiều người nhiễm không dám công khai danh tính, ngại đi điều trị là một trong những nguyên nhân chính làm gia tăng nguy cơ lây lan dịch HIV/AIDS ra cộng đồng.

Ngoài nguyên nhân trên còn xuất hiện một số nguyên nhân mới dẫn đến gia tăng nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS. Đó là sau một thời gian thực hiện tốt công tác phòng, chống HIV/AIDS đã xuất hiện tâm lý chủ quan, lơ là trong cộng đồng, sự vào cuộc của các cấp chính quyền, hội đoàn thể, các cơ quan, doanh nghiệp còn hạn chế. Số người nhiễm HIV/AIDS có xu hướng trẻ hóa; xuất hiện lây nhiễm HIV trong nhóm dân cư bình thường (không phải nhóm đối tượng nguy cơ cao). Tệ nạn ma túy, mại dâm diễn biến phức tạp; đối tượng đồng tính nam có quan hệ tình dục đồng giới gia tăng. Nguồn lực đầu tư cho công tác phòng, chống HIV/AIDS bị cắt giảm, thu hút xã hội hóa rất khó khăn ảnh hưởng đến việc triển khai hoạt động dự phòng. Việc kiện toàn lại cơ sở khám chữa bệnh HIV/AIDS dẫn đến xáo trộn đội ngũ cán bộ làm công tác phòng, chống HIV/AIDS và có thể gây gián đoạn điều trị cho người nhiễm HIV/AIDS…

Trò chuyện với những người hoạt động trong nhóm đồng đẳng tìm hiểu những nguyên nhân dẫn đến gia tăng nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS, chị N.T.X.H - điều phối Dự án quỹ toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS tại Thái Bình, phụ trách hoạt động của 6 nhóm đồng đẳng cho biết: Hiện Dự án đang cung cấp dụng cụ dự phòng lây nhiễm HIV/AIDS cho 2.100 người nghiện ma túy, 540 nam có quan hệ tình dục đồng giới và 500 gái bán dâm trên địa bàn tỉnh. Qua hoạt động hỗ trợ đưa đối tượng đi xét nghiệm, hình thức lây nhiễm HIV đã có sự thay đổi, trước đây lây nhiễm HIV chủ yếu qua đường máu do tiêm chích là chính thì nay chuyển sang lây nhiều qua đường quan hệ tình dục, đặc biệt là quan hệ tình dục đồng giới. Trong số đồng tính nam có quan hệ tình dục đồng giới có khoảng 30 người là công chức, viên chức, sinh viên; có nhiều người quan hệ tình dục lưỡng giới khi họ vừa có vợ hoặc bạn tình là nữ, vừa có bạn tình là nam. Với mại dâm nữ, ngoài số bán dâm chuyên nghiệp xuất hiện gái bán dâm đang là học sinh, công nhân, gái gọi, gái hát, gái lắc. Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh cũng xuất hiện một bộ phận thanh thiếu niên có lối sống buông thả, sử dụng ma túy đá, thuốc lắc, quan hệ tình dục tập thể, một người quan hệ với nhiều bạn tình… Đó chính là nguyên nhân làm lây lan HIV trong thời gian gần đây và tiềm ẩn nguy cơ cao lây lan HIV ra cộng đồng nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời.

Ông Nguyễn Công Bồi, Chi cục trưởng Chi cục Phòng chống tệ nạn xã hội, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết: Trên địa bàn tỉnh hiện có 261 cơ sở lưu trú gồm khách sạn, nhà nghỉ, nhà trọ, tăng nhiều so với năm 2010, trong đó riêng địa bàn thành phố Thái Bình có 70 cơ sở. Việc gia tăng cơ sở lưu trú cũng đồng thời làm tăng nguy cơ phát sinh tệ nạn xã hội và nguy cơ lây truyền HIV/AIDS. Ngoài ra, tình trạng nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh vẫn diễn biến phức tạp, số sử dụng ma túy, nhất là ma túy đá có chiều hướng gia tăng trong giới trẻ. Tổng hợp đến tháng 12/2015, toàn tỉnh có 4.166 người nghiện ma túy có hồ sơ ở 278/286 xã, phường, thị trấn, song thực tế số người nghiện ma túy trong cộng đồng chưa lộ diện còn nhiều. Điều đáng lo ngại tiềm ẩn gia tăng lây nhiễm HIV là nhiều đối tượng nguy cơ cao chưa ý thức được hành vi nguy cơ, còn quan hệ tình dục không an toàn, tiêm chích chung bơm kim tiêm.

Cần thực hiện đồng bộ các giải pháp

Ông Phạm Văn Dịu, Giám đốc Sở Y tế bày tỏ lo ngại: Những nguyên nhân dẫn đến gia tăng lây nhiễm HIV/AIDS cũng chính là hồi chuông cảnh báo nếu không tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, chủ động thực hiện đồng bộ các nhóm giải pháp thì nguy cơ bùng nổ dịch HIV/AIDS là điều khó tránh khỏi. Song để công tác phòng, chống HIV/AIDS đạt kết quả bền vững trong điều kiện hiện nay, bên cạnh sự nỗ lực của ngành Y tế rất cần sự quan tâm, cam kết chính trị, chung tay vào cuộc của các ngành, các cấp, các tổ chức, cá nhân và ý thức trách nhiệm của toàn thể cộng đồng.

Để công tác phòng, chống HIV/AIDS đạt nhiều kết quả bền vững, 4 nhóm giải pháp chính được xác định gồm nhóm giải pháp chính trị, thu hút sự vào cuộc của các ngành, các cấp; bảo đảm cơ chế chính sách, nguồn lực tài chính; giám sát, dự phòng lây nhiễm, can thiệp giảm tác hại; chăm sóc, điều trị HIV/AIDS và điều trị dự phòng. Cụ thể, ngành Y tế sẽ tích cực phối hợp với các ngành thành viên Ban Chỉ đạo phòng chống tệ nạn xã hội và Phòng chống HIV/AIDS tỉnh, các huyện, thành phố tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh triển khai thực hiện công tác phòng, chống HIV/AIDS; đưa mục tiêu, nhiệm vụ phòng, chống HIV/AIDS là mục tiêu quan trọng trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Ngành Y tế phối hợp cùng các ngành, các cấp đẩy mạnh truyền thông giáo dục sức khỏe để mọi người dân hiểu rõ về HIV/AIDS, từ đó chủ động tham gia công tác phòng, chống HIV/AIDS; giảm phân biệt kỳ thị đối với những người nhiễm HIV/AIDS và gia đình họ, bảo đảm quyền bình đẳng của những người nhiễm HIV/AIDS khi tiếp cận các dịch vụ xã hội; tăng cường đầu tư, giám sát nâng cao chất lượng hoạt động can thiệp dự phòng lây nhiễm HIV thông qua các dịch vụ xã hội và y tế như dự phòng lây nhiễm từ mẹ sang con; hỗ trợ đưa đối tượng đi xét nghiệm, cung cấp bơm kim tiêm, bao cao su cho đối tượng nguy cơ cao đồng thời triển khai các mô hình kết hợp các biện pháp can thiệp trong hoạt động phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm. Ngành cũng đẩy mạnh sắp xếp bộ máy, kiện toàn hệ thống điều trị HIV/AIDS thông qua khám chữa bệnh BHYT bảo đảm tạo thuận lợi cho người bệnh; huy động sự đóng góp kinh phí cho hoạt động phòng, chống HIV/AIDS, hỗ trợ BHYT cho người nhiễm HIV, bảo đảm người bệnh được duy trì điều trị ổn định bằng thuốc kháng vi rút và điều trị nhiễm trùng cơ hội. Nâng cao hiệu quả, chất lượng và số lượng điều trị nghiện ma túy bằng thuốc Methadone; kết hợp y học cổ truyền và y học hiện đại trong tăng cường thể trạng và hệ miễn dịch cho người nghiện, người nhiễm HIV/AIDS, tăng cường nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế về lĩnh vực phòng, chống HIV/AIDS.

Hy vọng với sự chung tay vào cuộc của các cấp, các ngành, Thái Bình sẽ chủ động vượt qua khó khăn trong công tác phòng, chống HIV/AIDS, phấn đấu sớm đạt mục tiêu 90 - 90 - 90 của Liên Hợp quốc khởi xướng. Công tác phòng, chống HIV/AIDS đạt nhiều kết quả để có thể phát hiện được hầu hết những người nhiễm HIV trong cộng đồng; hầu hết người nhiễm HIV/AIDS được điều trị ARV với kết quả điều trị tốt để giảm tối đa lây nhiễm HIV trong cộng đồng, có cuộc sống khỏe mạnh, lao động, học tập hòa nhập tốt với cộng đồng, góp phần cùng cả nước phấn đấu đạt mục tiêu cam kết loại trừ AIDS vào năm 2030.

Hà Dung