Tôi có người bạn, hàng tuần người nhà vẫn đều đặn gửi lên Thành phố cho anh khi thì rau muống, mùng tơi, bữa thì hoa chuối, bắp cải… thỉnh thoảng lại dăm chục trứng “gà ta” thả vườn. Tôi buột miệng: “Anh cầu kỳ quá, cứ ra chợ thấy rau tươi, xanh, non, không dập nát là mua được, cần gì phải gửi từ quê lên!” – Anh cười bảo: rau đó cháu anh trồng được, gọi là “cây nhà, lá vườn”, không phun thuốc trừ sâu, thuốc kích thích nên rau xanh đậm, lá lỗ chỗ thủng do sâu ăn. Theo anh, thứ rau mà tôi mô tả đó là rau không an toàn. Mùa hè nắng nóng gay gắt thế mà rau vẫn tươi non mơn mởn thì “đích thị” là dùng thuốc kích thích còn gì!!! Hàng ngày, tôi vẫn ra chợ mua rau. Người bán rau đon đả mời tôi mua. Cầm mớ rau bó chắc nịch, ngọn rau khá non, khá đều, tôi hỏi chị: Rau nhà trồng cách nào mà ngọn đều và non thế? Chị trả lời: Rau đến lứa thì cắt. Thu nhập của cả gia đình chỉ trông vào sào ruộng màu, nên phải chăm cho tốt, nhanh đến lứa. Tôi hỏi: Chị bón đạm hay nước phân? Chị trả lời: Bón đạm, phun thuốc trừ sâu và cả “phân bón qua lá” nữa! Tôi hỏi tiếp: Thế gia đình có ăn rau này không? Chị cười: Cũng có, nhưng nhà để lại một mảnh nhỏ, không phun thuốc, rau nó cằn và sâu nhưng ăn bảo đảm!

Theo tài liệu khoa học, rau sạch hay còn gọi là rau an toàn là loại rau được sản xuất theo quy trình kỹ thuật bảo đảm các tiêu chuẩn như: có rất ít hoặc không sử dụng phân hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc kích thích... nhằm giảm tối đa lượng độc tố tồn đọng trong rau như nitrat, thuốc trừ sâu, kim loại nặng và vi sinh vật gây bệnh. Rau chỉ được coi là sạch nếu được trồng trên vùng đất chưa bị ô nhiễm bởi các kim loại nặng như: thủy ngân, asen… Các nhà khoa học khuyến cáo: người trồng rau nên giảm lượng phân đạm bón cho các loại rau xanh vì phân đạm chứa nitrat. Lượng nitrat trong rau phụ thuộc nhiều vào kỹ thuật canh tác. Bón càng nhiều phân hóa học thì lượng nitrat càng lớn. Bón các loại phân đạm có chứa nitrat thì lượng nitrat cao hơn bón các loại phân đạm thông thường như urê, sulfat đạm. Nên sử dụng phân hữu cơ, phân chuồng hoại, mục để giảm các mầm bệnh, đặc biệt là các vi sinh vật có hại. Không tưới rau bằng phân bắc, phân chuồng tươi, nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp, các loại nước đã bị nhiễm bẩn.

Mới đây, Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh triển khai thí điểm 3 mô hình sản xuất rau an toàn theo quy trình VietGAP (VietGAP là chữ viết tắt của Vietnamese Good Agricultural Practices, nghĩa là “thực hành sản xuất nông nghiệp tốt”) tại xã Vũ Phúc, Vũ Chính thuộc Thành phố Thái Bình với tổng diện tích 27 ha. Thực hiện quy trình VietGAP, trên 10 ha gieo trồng của xã Vũ Phúc đã được trồng các loại rau như: cải bắp, súp lơ, hành, cải ngọt, dưa chuột, rau mùi, su hào. Các hộ nông dân tham gia thực hiện mô hình đều được tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật về gieo trồng, đặc biệt chú trọng đến cách chọn và phun thuốc trừ sâu bệnh phù hợp thời điểm. Theo quy trình sản xuất theo VietGAP, các chế phẩm từ phân vi sinh, các tiến bộ khoa học, kỹ thuật mới đã được áp dụng vào sản xuất, hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, nên chất lượng rau sạch được nâng cao.

Khi chưa áp dụng quy trình trồng rau sạch theo tiêu chuẩn của VietGAP, người trồng rau nên chú ý chỉ phun thuốc trừ sâu khi sâu bệnh hại trên diện rộng. Không nên thu hoạch rau quả ngay sau khi bón phân hoặc khi mới phun thuốc trừ sâu. Vì, mỗi loại thuốc đều có thời gian phân giải, phân hủy khác nhau cho nên thời gian thu hoạch cũng khác nhau. Không nên thu hoạch rau ngay sau khi phun thuốc trừ sâu, bởi dư độc tố vẫn còn trên lá rau, tốt nhất là một tuần sau khi phun và tưới một vài lần nước rồi mới thu hoạch.

Ông Ðặng Văn Tơn ở số nhà 19 phố Nguyễn Thái Học, làm đại lý phân phối rau sạch Vạn Xuân (Thành phố Thái Bình) cho biết: mỗi ngày, cửa hàng bán ra hàng tạ rau, quả tươi của Công ty Rau sạch Vạn Xuân. Giá thành rau sạch được bán tại cửa hàng thường cao hơn giá ngoài chợ. Nhưng theo quan sát của ông, hầu hết người tiêu dùng vẫn có thói quen ra chợ mua rau hoặc mua của những người bán hàng rong.

Bài, ảnh: LÊ QUANG VIỆN