Ngày 12/12/2013, Bộ Chính trị ban hành Quyết định số 217-QĐ/TW về ban hành quy chế giám sát và phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội. Sau khi tổ chức học tập, quán triệt Quyết định của Bộ Chính trị và các văn bản hướng dẫn của các cơ quan chức năng của trung ương, của tỉnh, từ năm 2016 đến nay Ban Thường vụ Hội Cựu chiến binh (CCB) tỉnh đã thực hiện 5 cuộc giám sát việc quán triệt, triển khai thực hiện Kết luận số 66-KL/TW của Ban Bí thư Trung ương (khóa X) tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa IX) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác CCB trong giai đoạn cách mạng mới đối với 5 ban thường vụ huyện ủy, thành ủy; 3 cuộc giám sát việc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị định số 150/2006/NĐ-CP, Nghị định số 157/2016/NĐ-CP, Nghị định số 146/2018/NĐ-CP đối với UBND 3 huyện; giám sát việc triển khai thực hiện Quyết định số 1956/QĐ-TTg, ngày 27/11/2009 của Thủ tướng Chính phủ về đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020 đối với UBND huyện Quỳnh Phụ, Trường Trung cấp nông nghiệp và Trung tâm Khuyến nông tỉnh theo ủy quyền của Trung ương Hội CCB Việt Nam; chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng của tỉnh chuẩn bị nội dung phục vụ đoàn giám sát của Trung ương Hội CCB giám sát UBND tỉnh về việc triển khai thực hiện Nghị định số 150/2006/NĐ-CP, Nghị định số 157/2016/NĐ-CP của Chính phủ về công tác CCB.

Qua 10 cuộc giám sát phục vụ việc giám sát của cấp trên, Hội CCB tỉnh nhận thấy đã đạt được một số kết quả, đồng thời cũng là kinh nghiệm góp phần nâng cao hiệu quả giám sát xã hội, cụ thể như sau:

Thứ nhất, phải nhận thức thật đầy đủ và sâu sắc về giám sát xã hội. Đây là một trong ba loại hình giám sát hiện hành nhằm góp phần thực hiện tốt hơn đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Là một bộ công cụ nhằm kiểm chứng, phát hiện những sai sót, khuyết điểm và những nhân tố mới để biểu dương, nhân rộng. Phải chống cả hai khuynh hướng “quyền lực hóa” hoặc coi nhẹ giám sát xã hội.

Các khâu, các bước trong quy trình giám sát xã hội cũng phải thực hiện nghiêm túc như khi tiến hành một cuộc giám sát của Đảng, một cuộc giám sát của cơ quan quyền lực Nhà nước (Quốc hội, HĐND). Thông qua giám sát tập trung phát hiện những vấn đề còn tồn tại, hoặc mới phát sinh để đề xuất, kiến nghị với tổ chức, cá nhân được giám sát; đồng thời báo cáo cấp trên có chủ trương lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt hơn chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và các quy định của Tỉnh ủy, UBND tỉnh.

Phạm vi giám sát xã hội của MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội được quy định tại Điều 6, Quyết định số 217-QĐ/TW là: MTTQ chủ trì giám sát việc thực hiện các quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đối với cơ quan, tổ chức; sự nêu gương của cán bộ, đảng viên nhất là người đứng đầu ở đơn vị đang công tác và ở nơi đảng viên, cán bộ cư trú. Nhưng các đoàn thể chính trị- xã hội chỉ được giám sát việc thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước có liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên và chức năng, nhiệm vụ của đoàn thể mình.

Kiểm chứng lại mấy năm vừa qua, việc giám sát của Hội CCB tỉnh không có việc “lạm quyền” và cũng không có tư tưởng “giám sát xã hội ấy mà”. Những phát hiện, đề xuất, kiến nghị của Ban Thường vụ Hội CCB tỉnh đều được các huyện ủy, thành ủy, UBND tỉnh, UBND các huyện, thành phố và các cơ quan, tổ chức được giám sát nhất trí cao.

Thứ hai, khi tiến hành một cuộc giám sát phải đặt kế hoạch thật bài bản cụ thể: Phải xác định rõ mục đích, yêu cầu, nội dung, đối tượng giám sát; thời hiệu giám sát và thời gian thực hiện. Phải thống nhất đề cương báo cáo, xác định rõ cơ quan, tổ chức để phúc tra, kiểm chứng và mời các chuyên gia của các cơ quan chức năng của tỉnh cùng tham gia đoàn giám sát.

Thực tế 9 cuộc giám sát và 1 cuộc chủ trì phục vụ cấp trên giám sát, Hội CCB tỉnh đều rất coi trọng các khâu, các bước trong quy trình của một cuộc giám sát. Nhưng có hai việc được làm rất chặt chẽ và cụ thể là: (1) Kiểm tra các tài liệu triển khai thực hiện đang lưu trữ tại các cơ quan chuyên môn của đơn vị được giám sát; (2) Phúc tra từ 4 - 5 cơ sở để đánh giá thực chất việc triển khai thực hiện, những thuận lợi, khó khăn và kiến nghị của cơ sở. Chính hai việc này cùng với nghiên cứu nội dung báo cáo, trao đổi với các cơ quan chức năng đã phát hiện những vấn đề cần đề xuất, kiến nghị với cơ quan, tổ chức được giám sát và báo cáo cấp trên có chủ trương lãnh đạo, chỉ đạo. Đồng thời cũng bổ sung những kinh nghiệm trong hướng dẫn triển khai thực hiện đối với Hội CCB tỉnh.

Thứ ba, phải coi trọng và tổ chức chặt chẽ, nghiêm túc việc thông báo kết luận giám sát. Qua đó, trao đổi làm rõ những ưu điểm, những nhân tố, mô hình mới; đồng thời làm rõ những nội dung kiến nghị với cơ quan, tổ chức được giám sát.

Sau khi ban hành Thông báo kết luận, Thường trực Tỉnh hội đã thống nhất với lãnh đạo đơn vị được giám sát tổ chức hội nghị công bố Thông báo kết luận. Tùy tình hình cụ thể, thành phần hội nghị gồm các thành viên đoàn giám sát; đại diện lãnh đạo và cơ quan chuyên môn của đơn vị được giám sát. Hội nghị nghe toàn văn Thông báo kết luận của Ban Thường vụ Hội CCB tỉnh; các thành viên đoàn giám sát có trách nhiệm trả lời những chất vấn của đại diện cơ quan chuyên môn của đơn vị được giám sát về những vấn đề cần làm rõ; thống nhất những nội dung phát hiện, đề xuất, kiến nghị để tiếp tục thực hiện tốt hơn chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và của Tỉnh ủy, UBND tỉnh đối với CCB và Hội CCB. Đồng thời làm cơ sở để báo cáo cấp trên có chủ trương lãnh đạo, chỉ đạo.

Thời gian vừa qua, thực hiện chỉ đạo của Thường trực Tỉnh ủy, Hội CCB tỉnh đã thực hiện giám sát xã hội theo Quyết định số 217-QĐ/TW của Bộ Chính trị đối với tất cả các huyện, thành phố trong tỉnh. Có địa phương giám sát ban thường vụ cấp ủy, có địa phương giám sát UBND huyện và cũng có một vài địa phương thực hiện giám sát cả ban thường vụ cấp ủy và UBND cấp huyện. Tuy nhiên, Hội CCB tỉnh đều thực hiện đúng nguyên tắc, quyền hạn (thẩm quyền và giới hạn) theo quy định của Bộ Chính trị và của Thường trực Tỉnh ủy và đều nhận được sự đồng thuận của ban thường vụ cấp ủy và lãnh đạo UBND các huyện, thành phố.

Tuy nhiên do kiến thức, năng lực của đội ngũ cán bộ các cấp hội và phương pháp công tác nên kết quả giám sát vừa qua cũng còn một số hạn chế nhất định. Thời gian tới, Hội CCB tỉnh tiếp tục quán triệt sâu sắc các văn bản chỉ đạo của Đảng, Chính phủ, của Tỉnh ủy, UBND tỉnh; tích cực học tập nâng cao trình độ toàn diện. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng của tỉnh và các địa phương thường xuyên tổ chức rút kinh nghiệm, nâng cao hơn nữa hiệu quả giám sát xã hội của các cấp hội trong tỉnh, góp phần thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XX và Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, xây dựng tổ chức hội ngày càng vững mạnh.

Nguyễn Văn Hán
(Chủ tịch Hội Cựu chiến binh tỉnh)