Chiến tranh đã lùi xa nhưng hậu quả di chứng chiến tranh vẫn còn đó với hàng vạn gia đình thương binh, liệt sĩ, người bị phơi nhiễm chất độc da cam... Cùng với thực hiện nghiêm chính sách đãi ngộ của Đảng và Nhà nước đối với người và gia đình có công với cách mạng, Thái Bình đã có nhiều hoạt động tri ân đầy tình nghĩa, góp phần chia sẻ sự mất mát, thiệt thòi, khó khăn của các gia đình. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện, vì nhiều lẽ nên cũng bộc lộ một số tồn tại. Đặc biệt, trong khi cơ chế chưa hoàn thiện, việc áp dụng đối tượng, thẩm định hồ sơ nạn nhân phơi nhiễm chất độc da cam, từ đó đã để lại hệ lụy cho hôm nay, dẫn tới khiếu kiện của một số người bị dừng cấp chế độ không đúng đối tượng. Trước tình hình đó, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Thái Bình bằng nhiều biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo cụ thể đã chỉ đạo các ngành chức năng và cấp ủy, chính quyền các địa phương kịp thời chấn chỉnh công tác quản lý, rà soát triệt để, bảo đảm quyền lợi hợp pháp, chính đáng cho các nạn nhân phơi nhiễm chất độc da cam đúng người, đúng pháp luật.

Báo cáo của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội cho thấy: Chấp hành nghiêm Kết luận thanh tra số 44/KL-TTr, ngày  2/5/2015 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở đã phối hợp với các ngành chức năng tiến hành rà soát toàn bộ hồ sơ đối tượng hưởng chính sách hoạt động kháng chiến và con đẻ của họ bị phơi nhiễm chất độc da cam trên địa bàn toàn tỉnh từ năm 2000 - 2009, với các đối tượng lập hồ sơ để hưởng chế độ trực tiếp và con đẻ hưởng chế độ gián tiếp theo Quyết định số 26/2000/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Rà soát toàn bộ hồ sơ về bệnh, tật, dị dạng, dị tật và con đẻ mắc dị dạng, dị tật bẩm sinh làm điều kiện để bố, mẹ đẻ hưởng chính sách.

Qua rà soát chặt chẽ và nghiêm túc, trên cơ sở quy định tại Nghị định số 54/2006/NĐ-CP, ngày 26/5/2006 của Chính phủ và Thông tư số 07/2006/TT-BLĐTBXH, ngày 26/7/2006 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã ban hành quyết định dừng trợ cấp từ ngày 1/8/2018 và thu hồi trợ cấp đã hưởng sai của 119 trường hợp không bổ sung được giấy tờ chứng minh chiến trường, 519 trường hợp về bệnh, tật, dị dạng, dị tật. Đối với con đẻ, rà soát 11.681 trường hợp dị dạng, dị tật nặng, không tự lực được trong sinh hoạt và người dị dạng, dị tật suy giảm khả năng tự lực trong sinh hoạt, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã ban hành quyết định dừng hưởng trợ cấp theo quy định đối với những trường hợp con đẻ không có dị dạng, dị tật. Sau khi Sở Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành các quyết định, đa số những trường hợp nêu trên đều chấp thuận và tuân thủ nghiêm. Tuy nhiên, vẫn còn một số trường hợp có đơn khiếu nại, kiến nghị, mặc dù đã được xét và giải quyết thỏa đáng theo quy định nhưng khi không đáp ứng được đòi hỏi đã tỏ thái độ bất hợp tác. Thậm chí còn manh động lôi kéo, kích động, tổ chức khiếu kiện đông người, làm mất ổn định trật tự an ninh trên địa bàn. Phần lớn những đối tượng khiếu kiện này lại tập trung vào các trường hợp hồ sơ xét hưởng là con đẻ dị dạng, dị tật, đã chết...

Trước tình hình đó, Tỉnh ủy, UBND  tỉnh Thái Bình đã chỉ đạo và quán triệt toàn hệ thống chính trị, khẳng định nguyện vọng đòi hỏi quyền lợi của các gia đình bị dừng hưởng trợ cấp là chính đáng nhưng các đòi hỏi đó không được phép có hành động làm trái với quy định của pháp luật. Nguồn gốc dẫn đến hệ lụy này cũng do Thái Bình đều xuất phát từ động cơ vì dân, đã vận dụng thực hiện chính sách đối với người hoạt động kháng chiến bị phơi nhiễm chất độc da cam trước khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành văn bản hướng dẫn. Từ đó dẫn tới áp dụng sai sót về đối tượng, thẩm định hồ sơ để chi trả chế độ trợ cấp trái quy định. Nhìn thẳng vào sự thật, Thái Bình xác định sai thì phải sửa nhưng cần sự đồng thuận cao của các tầng lớp nhân dân và sự chia sẻ của các gia đình bị dừng chế độ trợ cấp. Đó là sự lựa chọn đầy nhân văn thể hiện sự công bằng của chính sách ưu đãi người có công với cách mạng của Đảng và Nhà nước ta.

Mặc dù các cấp, các ngành đã tuyên truyền, giải thích, thuyết phục nhưng một số đối tượng mà phần lớn thuộc các trường hợp không đủ hồ sơ thực chứng, thậm chí còn man trá, đã lợi dụng sự sai sót để kích động lôi kéo đông người khiếu kiện làm mất trật tự an ninh trên địa bàn, để lại hình ảnh phản cảm về lớp người đã từng là biểu tượng “vì nước quên thân” được Đảng và nhân dân tôn quý. Điển hình là các ông: B.K.H, xã Tây Ninh, H.H.Đ, xã Đông Quý (Tiền Hải); P.V.Đ, xã Thượng Hiền, Đ.N.T, xã Minh Tân (Kiến Xương); V.V.Q, xã Thuần Thành (Thái Thụy), N.D.S, xã Minh Phú (Đông Hưng); Đ.V.S, xã Tân Tiến (Hưng Hà); V.Đ.T, xã Quỳnh Hưng (Quỳnh Phụ). Điều đáng ngạc nhiên là các ông có tên nêu trên cho rằng mình bị phơi nhiễm chất độc da cam nhưng hiện nay vẫn đều mạnh khỏe ở cái tuổi “xưa nay hiếm”, con cháu đề huề. Bi hài hơn, như trường hợp của ông P.V.Đ ở xã Thượng Hiền (Kiến Xương) hồ sơ khai để hưởng chế độ cho con trai bị thiểu năng trí tuệ nhưng nay con trai ông lại thành đạt, không thiểu năng trí tuệ chút nào, trở thành kiến trúc sư ở một thành phố lớn.

Đáng buồn hơn, có ông từng là cán bộ chủ chốt ở địa phương như trường hợp ông H ở xã Tây Ninh (Tiền Hải), chẳng những không gương mẫu chấp hành chế độ, chính sách, pháp luật của Nhà nước mà lại còn đứng ra tổ chức nhóm họp, kích động, lôi kéo nhiều người, ở nhiều địa phương đi khiếu kiện. Đó là hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật cần được xác minh làm rõ, xử lý nghiêm theo quy định.

Phải nói thêm rằng, các gia đình đang hưởng hoặc vì một lẽ nào đó phải dừng trợ cấp phơi nhiễm chất độc da cam đều là những người thuộc thế hệ đi trước, có công với đất nước, với nhân dân. Song, quy định của Nhà nước, không một tổ chức, cá nhân nào đứng trên pháp luật để thỏa mãn đòi hỏi quyền lợi trái pháp luật. Dư luận xã hội đồng cảm với nguyện vọng của các gia đình bị dừng chế độ hỗ trợ nhưng trước hết các gia đình phải gương mẫu tuân thủ nghiêm pháp luật về khiếu nại, tố cáo, chấm dứt tình trạng bị kích động và lôi kéo đi khiếu kiện đông người như vừa qua, trả lại sự lành mạnh, trong sáng cho môi trường xã hội ở Thái Bình.

Mặt khác, Thái Bình cũng đề nghị Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội nghiên cứu, bổ sung chính sách đối với người hoạt động kháng chiến sinh con dị dạng, dị tật nhưng người con đó đã chết, đến nay đã hết thời hiệu lưu trữ nên các cơ quan y tế không còn lưu hồ sơ y tế và các trường hợp không sinh con tại cơ sở y tế nên không có hồ sơ để bổ sung. Đặc biệt là người hoạt động kháng chiến đến nay vẫn còn lưu được hồ sơ có kê khai con đẻ mắc dị dạng, dị tật đã chết lập từ năm 2004 - 2005 theo Quyết định số 120/2004/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Nguyễn Trọng Thắng