Sinh ra tại một ngôi làng nhỏ thuộc xã Hồng Lĩnh, huyện Hưng Hà, nơi có con sông Tiên Hưng êm đềm chảy qua, những buổi chiều quê yên bình đã khắc sâu vào tâm trí thầy Lam. Có năng khiếu hội họa từ nhỏ nên thầy Lam rất thích vẽ. Những năm học THCS, THPT... những tờ báo tường của lớp trong các dịp chào năm học mới, chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 do thầy vẽ và trang trí luôn đạt giải cao. Tốt nghiệp THPT, Nguyễn Hồng Lam thi đỗ vào Trường Cao đẳng Sư phạm nhạc họa Trung ương, sau đó tiếp tục học tại Khoa Hội họa, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Mong ước lớn nhất của Lam, như anh đã tâm sự sẽ trở về quê để dạy vẽ và vẽ về quê hương... Ra trường, Lam xin về quê dạy học và tiếp tục thực hiện ước mơ của mình: Vẽ về đề tài phong cảnh làng quê Bắc Bộ.

Giảng dạy tại Trường THCS Bình Lăng từ năm 2003 đến nay, thầy Lam luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, liên tục đạt danh hiệu giáo viên dạy giỏi cấp huyện, cấp tỉnh và chiến sĩ thi đua cấp cơ sở. Đặc biệt, thầy luôn nhiệt huyết, truyền lửa đam mê hội họa tới các bạn trẻ. Học trò của thầy Lam luôn đạt giải cao trong các kỳ triển lãm, giao lưu mỹ thuật hàng năm các trường phổ thông huyện Hưng Hà. 

Em Đoàn Thị Như Quỳnh, học sinh lớp 9B, Trường THCS Bình Lăng chia sẻ: Thầy Lam tận tình dạy dỗ chúng em từng chi tiết trong cách vẽ, cách phối màu để tranh vẽ thêm sinh động. Thầy hay cho chúng em thực hành ngoài thực tế và cho chúng em thưởng thức tranh của thầy vẽ về quê hương. Qua những bức tranh thầy vẽ chúng em thấy quê hương mình thật đẹp và thanh bình...

Đảm nhiệm cương vị Chủ tịch Công đoàn Trường, thầy Lam đã cùng Ban Chấp hành Công đoàn đẩy mạnh tổ chức các phong trào thi đua: “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, “Công đoàn viên gương mẫu”, “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”... và các hoạt động giao lưu văn nghệ, thể dục thể thao, xây dựng đơn vị đạt chuẩn văn hóa, thành lập các câu lạc bộ... Thầy Lam cũng luôn đi đầu trong các cuộc vận động nhân đạo, từ thiện, từ đó khích lệ tinh thần đoàn viên tích cực tham gia ủng hộ giúp đỡ, tặng quà những học sinh nghèo có hoàn cảnh khó khăn. 

Thầy giáo Hoàng Văn Thông, Bí thư Chi đoàn Trường THCS Bình Lăng cho biết: Thầy Lam là tấm gương sáng về phong cách giáo viên ở trường. Trong công tác chuyên môn, thầy luôn nhiệt tình giảng dạy và tìm ra sáng kiến dạy học trực quan rất sinh động. Ví như giờ dạy mỹ thuật, thầy thường cho các em trực tiếp quan sát thiên nhiên, thực hành ngoài trời chứ không gò bó trong phòng học nên các em tiếp thu bài nhanh và thực hành rất hiệu quả.

Ngoài những giờ giảng dạy trên lớp, đúng như mơ ước của mình, Nguyễn Hồng Lam vẽ rất nhiều. Hàng trăm bức tranh Lam vẽ đều đa dạng đề tài nhưng nổi bật nhất vẫn là những bức tranh phong cảnh quê hương với những tác phẩm như “Mùa hoa dã quỳ”, “Lênh đênh sông nước”, “Chiều sông quê”, “Ngày mùa”, “Chiều quê”, “Bình minh trên biển Diêm Điền”, “Chốn mộng”, “Sắc xuân quê hương”, “Chút thu hoài niệm”, “Chiều ven hồ Tình Cốc”, “Nhà tôi”, “Quê tôi”... Mỗi bức tranh đều toát lên một vẻ đẹp riêng về sự thanh bình, yên ả của đồng quê Bắc Bộ, làm người thưởng ngoạn luôn liên tưởng đến những ký ức về sự bình yên của quê hương... Một đề tài khác mà Lam cũng vẽ nhiều và nổi bật về màu sắc là nắng. Với con mắt nghệ sĩ, những tia nắng ở mọi thời điểm, mọi góc cạnh đều mang một sắc thái riêng và Lam đã đem chúng hòa trộn trong những bức tranh phong cảnh làng quê. Những bức tranh trở nên sống động, có hồn, như lời nhận xét của một người sưu tập tranh đã viết cho anh: Thưởng thức tranh của Hồng Lam, ta thấy như ánh nắng đang rực rỡ trong từng bức tranh, hệt như ta đang đứng dưới ánh nắng trưa, nắng chiều vậy...

Nguyễn Hồng Lam cũng tích cực tham gia các cuộc triển lãm tranh quốc tế (online) và đạt nhiều giải thưởng; là một trong những họa sĩ được chọn tác phẩm trưng bày tại triển lãm tranh quốc tế 2022 tại Ấn Độ. 

Nghệ sĩ tạo hình Hoàng Trúc, một nhà sưu tập tranh đã viết cho Hồng Lam: Hồng Lam - họa sĩ phong cảnh làng quê. Tôi rất yêu tranh của bạn, hãy vẽ nhiều và thật nhiều để thành công hơn nữa...

Nguyễn Hồng Lam chia sẻ: Tôi rất nhớ những ngày còn nhỏ, những buổi chiều thả bò mơ mộng trên triền đê thơ mộng, những buổi ra sông xem chài lưới. Những cảnh sắc yên bình đó luôn ghi sâu trong tâm trí, tôi muốn vẽ lại, lưu lại để các bạn trẻ được chiêm ngưỡng những phong cảnh ngày xưa.

Tạ Xuân Sinh
(Hưng Hà)