Họ Tạ, làng Đa Phú, xã Thống Nhất (Hưng Hà) là dòng họ lớn với trên 2.000 nhân khẩu. Ban khuyến học của dòng họ thành lập từ năm 2003, đến năm 2015 được kiện toàn, có quy ước khuyến học để mọi thành viên tuân theo quy củ và nền nếp. Hàng năm đều có từ 85 - 90% gia đình trong dòng họ đăng ký gia đình hiếu học. Việc học không chỉ dừng lại ở các cháu học sinh, sinh viên mà trong dòng họ thường xuyên diễn ra những cuộc họp để các thành viên tiêu biểu trong các lĩnh vực sản xuất, chăn nuôi truyền đạt kinh nghiệm về khoa học kỹ thuật. Cũng tại các cuộc họp của dòng họ, các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, quy định của địa phương được phổ biến đến tất cả mọi người. Ai cũng hiểu và nắm rõ, bởi vậy trong dòng họ con cháu không tham gia các vụ khiếu kiện đông người, không mắc tệ nạn xã hội. 

Ông Tạ Xuân Sinh, trưởng ban khuyến học dòng họ Tạ cho biết: Hàng năm dòng họ khen thưởng các cháu đạt học sinh giỏi các cấp, đỗ cao đẳng, đại học, trao học bổng cho học sinh nghèo vượt khó vào buổi chiều ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11. Các cháu sẽ nhận được thư khen của dòng họ và phần thưởng cho thành tích học tập của mình. Hàng năm, dòng họ có nhiều cháu đạt thành tích học tập xuất sắc, có những cháu đạt nhiều giải tại các cuộc thi học sinh giỏi. Từ phong trào khuyến học đã xuất hiện những gia đình học tập tiêu biểu như gia đình ông Tạ Văn Vệ có 1 con là tiến sĩ hóa học, 4 con là thạc sĩ ở lĩnh vực kinh tế, giáo dục; là 1 trong 38 gia đình học tập tiêu biểu xuất sắc của tỉnh năm 2016.

Nổi tiếng với cầu thủ Nhâm Mạnh Dũng, dòng họ Nhâm, thôn Thanh Long, xã Đông Hoàng (Đông Hưng) là một trong những dòng họ sớm quan tâm xây dựng phong trào khuyến học, khuyến tài. Năm 2005, ban khuyến học của dòng họ được thành lập với số quỹ ban đầu 30 triệu đồng. Đến nay, quỹ khuyến học họ Nhâm đạt trên 150 triệu đồng. Từ nguồn quỹ này, 18 năm qua, dòng họ tổ chức đều đặn lễ trao thưởng khuyến học cho con cháu có thành tích học tập tiêu biểu. Trung bình hàng năm, dòng họ đều có trên 100 học sinh được khen thưởng. Ngoài ra, cũng từ nguồn quỹ khuyến học, các học sinh vượt khó, vươn lên trong học tập của dòng họ đã được động viên, khích lệ kịp thời, tạo niềm cỗ vũ cho các em nỗ lực hơn nữa. 

Ông Nhâm Mạnh Hùng, thành viên ban khuyến học dòng họ Nhâm chia sẻ: Để duy trì đều đặn phong trào khuyến học khuyến tài, từ năm 2020, dòng họ có niêm yết 4 tiêu chí gia đình học tập, 3 tiêu chí dòng họ học tập tại từ đường và gửi tới các chi, ngành trong dòng họ. Hàng năm, dòng họ đánh giá lại kết quả thực hiện các tiêu chí tại lễ trao thưởng khuyến học. Với sự đồng lòng của các thành viên, gần 20 năm qua, phong trào khuyến học của dòng họ Nhâm được UBND xã công nhận là dòng họ hiếu học, dòng họ học tập tiêu biểu, nhiều lần được khen thưởng ở cấp huyện, cấp tỉnh.

Với quan điểm “lấy thành đạt nuôi thành đạt”, dòng họ Vũ, thôn Trà Bôi, xã Thụy Liên (Thái Thụy) đã có cách làm hiệu quả trong việc huy động nguồn quỹ phát triển phong trào khuyến học khuyến tài. 

Ông Vũ Hồng Quân, ban khuyến học dòng họ Vũ cho biết: Ban khuyến học của dòng họ được thành lập từ tháng 9/2004 với những ngày đầu đã gặp không ít khó khăn khi chỉ được trên 40% số gia đình trong dòng họ tham gia ủng hộ. Song với tâm huyết, nhiệt tình trong công tác tuyên truyền của các thành viên ban khuyến học, dần dần các gia đình đều nhận thức ý nghĩa của công tác khuyến học, từ đó tạo tiền đề cho hoạt động khuyến học được duy trì, phát triển. Việc gây quỹ khuyến học của dòng họ được thực hiện trên tinh thần tự nguyện, tự giác. Hòm và sổ quỹ khuyến học được đặt tại từ đường dòng họ. Hàng năm, vào các ngày lễ, tết con cháu đến từ đường dòng họ dâng hương tổ tiên, sau khi đóng góp vào quỹ đều được tự ghi tên và số tiền ủng hộ tại sổ quỹ khuyến học. Danh sách đó được ban khuyến học báo cáo công khai trong ngày chạp họ để mọi người đều được biết; từ sự tin tưởng này, nguồn quỹ ủng hộ ngày càng tăng. Bên cạnh đó, các cháu sau khi tốt nghiệp đại học, cao đẳng về từ đường làm lễ vinh quy bái tổ đều tự nguyện ủng hộ xây dựng quỹ khuyến học, với mong muốn góp phần cổ vũ các em nỗ lực trên hành trình tri thức, đồng thời thể hiện truyền thống tốt đẹp tương thân tương ái. Từ đó, con cháu trong dòng họ đều thi đua phấn đấu vươn lên trong học tập.

Được giảng giải về truyền thống dòng họ giúp con cháu thêm tự hào và quyết tâm trong học tập.

Mỗi dòng họ có một cách làm sáng tạo, hiệu quả và phù hợp; nhờ vậy, nếu như năm 2016 tỷ lệ dòng họ học tập trên tổng số dòng họ đạt 23% thì đến năm 2021 con số này là gần 76%. Để nâng cao số lượng cũng như chất lượng hoạt động của dòng họ học tập, một trong những giải pháp được Hội Khuyến học tỉnh đưa ra trong thời gian tới là tạo điều kiện để các dòng họ học tập tiêu biểu, xuất sắc được giao lưu, học hỏi để các mô hình này sẽ ngày càng được nhân rộng. Đây sẽ là những nhân tố quan trọng để xây dựng thành công cộng đồng học tập, tiến tới xã hội học tập.

Tú Anh