Trước kia cánh đồng Cửa miếu thôn Vân Đài, xã Chí Hòa vốn là một vùng đất thấp, chua trũng, cấy lúa kém hiệu quả, nắm bắt được chủ trương Nghị quyết số 09 của Tỉnh ủy, HTX Sen Vân Đài đã được thành lập, với ý tưởng nhân giống và phát triển cây sen để tạo ra mô hình sản xuất mới. Chỉ sau một thời gian ngắn bắt tay vào quy hoạch và cải tạo, HTX đã chuyển đổi được 6ha từ đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng các loại sen và các loại hoa cây cảnh. Trên diện tích đó, HTX quy hoạch thành nhiều ô thửa, mỗi ô trồng một giống sen khác nhau để lấy hoa, hạt, ngó, củ và làm cảnh. Mỗi chủng loại giống đều hội tụ đủ yếu tố đó là: đẹp về màu sắc, thơm về hương vị và bền về thời gian. Để sen đạt được chất lượng, hiệu quả cao nhất, ngay từ ngày bắt tay vào gieo trồng, cán bộ kỹ thuật của HTX đã phải nghiên cứu và cải tạo chất đất cho phù hợp, chọn các giống sen mới, nhập khẩu, áp dụng việc trồng sen bảo đảm đúng kỹ thuật với kinh phí đầu tư 30 - 40 triệu đồng/sào... 

Bà Nguyễn Thị Chiến, Phó giám đốc HTX Sen Vân Đài cho biết: HTX thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn, đào tạo xã viên trồng và chăm sóc sen đúng quy trình kỹ thuật, chuyên sâu về chuyển giao khoa học kỹ thuật bảo quản, thu hái và tiêu thụ sản phẩm đúng cách. Hiện nay, giống sen lấy hoa ướp trà cho năng suất hoa khoảng 40.000 bông/1.000m² trong thời gian 6 tháng; giống sen lấy hạt tỷ lệ đậu quả đạt 98%, dùng để chế biến các loại sữa sen, mứt sen, bột dinh dưỡng sen. Đối với giống sen lấy ngó, một lứa trung bình thu hoạch từ 150 - 200kg/ha. Với giống sen lấy củ, sau gần 3 tháng cho thu hoạch củ với sản lượng từ 9 - 10 tấn/ha, giá bán 40.000 - 45.000 đồng/kg, trung bình mỗi héc-ta sen lấy củ cho thu nhập từ 300 - 400 triệu đồng. Còn đối với giống sen làm cảnh thời gian hoa nở kéo dài rất thích hợp để cho khách du lịch về tham quan, trải nghiệm. Không chỉ các sản phẩm thô mà các sản phẩm đã qua sơ chế, chế biến như: chè ướp sen, ngó sen, củ sen muối... cũng đã được HTX cung ứng ra thị trường.

Đầm sen Vân Đài thu hút rất đông du khách đến trải nghiệm.

Mỗi ngày HTX cung ứng xuất bán khoảng 500 - 1.000 bông sen các loại, 2 tạ củ và mầm sen; mỗi tháng xuất bán 4 tấn lá sen để phục vụ cho hoạt động sản xuất dược liệu. Đặc biệt, HTX còn xuất khẩu sang Nhật Bản 2 tấn củ sen, đây là bước đi đầu tiên cho kế hoạch xuất khẩu sen sang thị trường nước ngoài của HTX trong tương lai. Việc sản xuất, kinh doanh thuận lợi không chỉ mang lại thu nhập khá cho các thành viên HTX mà còn tạo việc làm cho 20 lao động địa phương.

Bên cạnh hình thức kết nối và giới thiệu sản phẩm theo hình thức truyền thống, HTX đã nhanh chóng tiếp cận thị trường thông qua các trang web, facebook... tại đây khách hàng dễ dàng tìm kiếm được thông tin và đặt mua các sản phẩm của HTX. Sau 3 năm đi vào hoạt động, HTX Sen Vân Đài đã được nhiều người dân và du khách biết đến không chỉ những sản phẩm từ sen mà còn là khu sinh thái hấp dẫn với những cảnh quan đẹp, trong lành giữa vùng quê nông thôn. Đến với nơi đây vào mua sen nở, du khách có thể chiêm ngưỡng, check in cùng với những hoa sen, hoa súng rực rỡ quyện với hương thơm ngào ngạt phủ kín trên mặt nước. 

Anh Nguyễn Bá Trung, du khách đến từ Hà Nội chia sẻ: Đến thăm mô hình sen Vân Đài chúng tôi thật sự ngỡ ngàng với vẻ đẹp thuần khiết của vùng quê nơi đây. Mô hình được quy hoạch bài bản từ cách bố trí các khu vực trồng sen đến từng loại cây trồng khác. Cảm giác rất dễ chịu và thoải mái. Đây sẽ là điểm đến hẫp dẫn cho các du khách đến trải nghiệm. Ngoài ra, các sản phẩm từ sen cũng rất hấp dẫn chúng tôi.

Ký thỏa thuận hợp tác sản xuất, chế biến, kinh doanh sản phẩm trà Tân Cương (Thái Nguyên) ướp hương hoa sen Vân Đài.

Mới đây, HTX Sen Vân Đài còn ký hợp đồng chuyển giao kỹ thuật trồng hoa sen cho một số doanh nghiệp và hộ gia đình ở tỉnh Thái Nguyên; ký hợp tác với Trung tâm Khoa học mỹ thuật sinh vật cảnh (Hội Sinh vật cảnh Việt Nam) sản xuất, chế biến và kinh doanh chè Tân Cương (Thái Nguyên) ướp hương sen Vân Đài... 

PGS, TS Đặng Văn Đông, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu rau quả kiêm Trưởng Ban hoa cây cảnh - Hội Sinh vật cảnh Việt Nam chia sẻ: Để HTX Sen Vân Đài mang lại hiệu quả kinh tế cao kết hợp được với du lịch trải nghiệm và xây dựng sản phẩm, HTX cần tiếp tục củng cố, phát triển những cây trồng cho hoàn thiện theo hình thức chuyên canh; chú trọng công tác liên kết, tiêu thụ, tạo mẫu mã, quảng bá sản phẩm trên thị trường trong nước và quốc tế; xây dựng thương hiệu cho sản phẩm, không chỉ quảng bá ở thị trường nội địa mà còn mở rộng sang các thị trường quốc tế có nhiều tiềm năng, từng bước khẳng định chất lượng của sen Việt Nam trên thị trường thế giới.

HTX Sen Vân Đài chuyển đổi 6ha đất trũng kém hiệu quả sang trồng sen, trồng súng.

Không chỉ phát triển tại xã Chí Hòa, HTX Sen Vân Đài còn mở rộng thêm 2ha trồng sen tại xã Hồng Việt (Đông Hưng). Nhờ ban tay khối óc của người nông dân sau 3 năm chuyển đổi, cải tạo nơi đây đã trở thành một cánh đồng đầy ắp hoa sen, hoa súng và các loại hoa, cây ăn quả sai trĩu. Với cách tiếp cận hợp lý, áp dụng những kiến thức khoa học, kỹ thuật mới tiên tiến vào sản xuất, cộng thêm cách thức quản lý phù hợp, chắc chắn mô hình chuyển đổi đất trũng, kém hiệu quả sang trồng sen của HTX Sen Vân Đài đang mở ra hướng đi đem lại hiệu quả trên cả phương diện kinh tế và xã hội.

Thanh Thủy