Lễ hội xuân Côn Sơn – Kiếp Bạc diễn ra ngay sau khi Tết Nguyên đán vừa kết thúc. Về di tích Côn Sơn (Chí Linh) những ngày này, ấn tượng là sắc màu sặc sỡ của cờ hội, hồng kỳ, băng-rôn. Chùa Côn Sơn, Đền thờ Danh nhân văn hóa Thế giới Nguyễn Trãi, Đền Kiếp Bạc nườm nượp dòng người du xuân, đi lễ đầu năm.

Lễ hội truyền thống mùa xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc năm nay nhằm tưởng niệm 679 năm ngày mất của Huyền Quang tôn giả, vị tổ thứ 3 của Thiền phái Trúc Lâm (1334-2013), tôn vinh công đức to lớn của Thiền phái Phật giáo Trúc Lâm trong sự nghiệp thống nhất tôn giáo, bảo vệ Tổ quốc; tiếp tục tuyên truyền quảng bá các giá trị của khu Côn Sơn - Kiếp Bạc được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt năm 2012; nâng cao ý thức, trách nhiệm của nhân dân trong gìn giữ, phát huy giá trị truyền thống và phục vụ nhu cầu tâm linh, tín ngưỡng của đông đảo nhân dân cả nước.

Đoàn rước lễ lên Ngũ Nhạc linh từ

Lễ hội năm nay còn có sự kiện công bố Quyết định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh Lễ hội Côn Sơn - Kiếp Bạc là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đợt 1. Với lịch sử hình thành hơn 7 thế kỷ, Côn Sơn- Kiếp Bạc không chỉ nổi tiếng với danh sơn, huyền thoại, thiên nhiên kỳ thú, những công trình kiến trúc độc đáo, những địa danh lịch sử gắn với những chiến công oanh liệt của các triều đại trong sự nghiệp dựng nước, giữ nước của dân tộc mà còn còn nổi tiếng với lễ hội cổ truyền đậm màu sắc dân gian, các trò chơi hội được nhân dân gìn giữ qua các thế hệ.

Ngoài những nghi lễ được bảo lưu trong cộng đồng dân cư, thực hiện đề án nâng cấp lễ hội truyền thống Côn Sơn – Kiếp Bạc giai đoạn 2006-2010, nhiều nghi lễ, trò chơi dân gian, diễn xướng cổ xưa có nguy cơ mai một đã được phục dựng thành công với nội dung phong phú, hấp dẫn, giàu chất dân gian, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia. Tại Côn Sơn, cùng với lễ tế trên Ngũ Nhạc linh từ, lễ dâng hương tại chùa Côn Sơn, đền thờ Trần Nguyên Đán là lễ rước văn trang nhiêm từ chùa Côn Sơn về đền thờ Nguyễn Trãi. Đắm mình vào lễ hội Côn Sơn du khách còn được tham dự nghi lễ rước nước- lễ mộc dục (lấy nước tắm tượng) linh thiêng hay lễ mông sơn thí thực gần gũi, dân dã thể hiện uy linh, tinh thần từ bi, hỉ sả cứu độ chúng sinh của nhà Phật, của Tam tổ Trúc Lâm và bố thí cho các cô hồn, cầu cho quốc thái dân an, thế giới hòa bình. Làm nên sự độc đáo, hấp dẫn của lễ hội Côn Sơn – Kiếp Bạc còn có các hoạt động hội đa dạng, phong phú gắn liền với sự tích, nhân vật được thờ nơi đây. Côn Sơn có hội vật truyền thống, đu tiên, chọi gà, viết thư pháp, cờ tướng. Kiếp Bạc lại cuốn hút với thi nấu cơm, múa rối, bắt vịt, đua thuyền chải.

Liên hoan pháo đất toàn tỉnh sẽ được tổ chức trong lễ hội Côn Sơn - Kiếp Bạc mùa xuân

Ông Nguyễn Khắc Minh, Trưởng Ban quản lý di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc cho biết: Với mục đích trên trên, năm nay các nghi lễ truyền thống đã được duy trì, phục dựng như lễ dâng hương tại đền thờ Trần Nguyên Đán, đền thờ Nguyễn Trãi, Lễ khai mạc hội xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc, lễ dâng hương tưởng niệm 679 năm ngày viên tịch của Đệ tam tổ Huyền Quang tôn giả, lễ tế trên núi Ngũ Nhạc Linh Từ, lễ đàn Mông Sơn thí thực được tổ chức quy mô lớn hơn và nâng cao về chất lượng. Các trò chơi dân gian, biểu diễn nghệ thuật như chọi gà, hát quan họ, viết thư pháp… cũng phong phú hơn so với các năm trước.

Đặc biệt Lễ hội xuân Côn Sơn – Kiếp Bạc là một trong 4 sự kiện chính tỉnh Hải Dương tổ chức hưởng ứng Năm du lịch quốc gia khu vực đồng bằng sông Hồng - Hải Phòng 2013 bởi vậy ngoài hội thi đấu vật dân tộc truyền thống diễn ra hằng năm tại Côn Sơn, nét mới của lễ hội năm nay còn diễn ra hai hoạt động văn hóa lớn của tỉnh là Hội thi gói bánh chưng, giã bánh dày và Hội thi pháo đất. Đây là hai đặc sản văn hóa độc đáo của mảnh đất xứ đông. Những năm trước, các hội thi gói, luộc bánh chưng, giã bánh dày và pháo đất được tỉnh Hải Dương tổ chức thành những cuộc thi riêng. Các cuộc thi đã có ý nghĩa thiết thực trong việc bảo tồn, phát triển, tuyên truyền, quảng bá những nét đẹp của văn hóa truyền thống. Bánh chưng, bánh dày là những sản vật truyền thống của dân tộc, đặc trưng của văn minh lúa nước. Thời gian qua, người dân xứ Đông không ngừng duy trì, phát triển truyền thống tốt đẹp gói bánh chưng, giã bánh dày và có nhiều nghệ nhân bằng bàn tay khéo léo, tài hoa làm ra những chiếc bánh thơm ngon. Tổ chức hội thi gói bánh chưng, giã bánh dày vừa là hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc, đồng thời từng bước xây dựng thành sản phẩm du lịch của tỉnh. Năm nay, phần gói bánh chưng có 2 sản phẩm bánh mặn và bánh chay. Các sản phẩm bánh chưng, bánh dày của các đội sẽ trở thành lễ vật dâng cúng tại các nơi thờ tự của di tích.

 Lễ rước nước

Trò chơi pháo đất cũng là một sản phẩm dân gian độc đáo của vùng đồng bằng sông Hồng trong đó có Hải Dương. Đánh pháo đất hiện vẫn có sức sống mạnh mẽ trong đời sống văn hóa dân gian của người dân Hải Dương, tập trung ở các huyện Ninh Giang, Tứ Kỳ và đang lan tỏa ra nhiều địa phương khác.

Việc tổ chức các cuộc thi đấu vật, gói, luộc bánh chưng, giã bánh dày, đánh pháo đất tại lễ hội mùa xuân Côn Sơn – Kiếp Bạc là dịp để Hải Dương quảng bá, giới thiệu những di sản văn hóa đặc sắc riêng đến người dân, bạn bè trong và ngoài nước trong dòng chảy chung của văn hóa đồng bằng sông Hồng.

Từ sau Tết đến nay, có ngày Côn Sơn-Kiếp Bạc đón 2,5 vạn lượt du khách

Theo ban Quản lý di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc: Ngay từ đầu năm mới đã rất đông người đến di tích đi lễ, chơi xuân. Từ mồng 1 Tết đến ngày 21-2 (tức ngày 12 tháng giêng), khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc đã đón hơn 12 vạn lượt du khách tham quan, dâng hương, tăng hơn 20% so với năm ngoái. Trong đó, các ngày mồng 5 và 6 Tết có tới 2,5 vạn lượt người/ngày.

Tiếng trống khai hội đã điểm. Nhìn dòng người nối nhau hành hương về vùng đất địa linh Côn Sơn – Kiếp Bạc đủ thấy nơi đây chiếm vị trí quan trọng thế nào trong đời sống văn hóa, tâm linh của cộng đồng người Việt.

Chương trình Lễ hội Côn Sơn - Kiếp Bạc mùa xuân năm 2013

- Ngày 23-2 (14 tháng giêng): thi gói, luộc bánh chưng tại sân đá chùa Côn Sơn.
- Sáng 24-2 (15 tháng giêng): Lễ dâng hương tại chùa Côn Sơn, Đền thờ Trần Nguyên Đán, Đền thờ Nguyễn Trãi. Thi giã bánh dày.
- Sáng 25-2 (16 tháng giêng): Lễ khai hội Côn Sơn - Kiếp Bạc, dâng hương tưởng niệm 679 năm ngày mất Đệ tam tổ Huyền Quang tôn giả, công bố Quyết định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh Lễ hội Côn Sơn - Kiếp Bạc là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, Hội thi pháo đất.
Buổi chiều diễn ra hội vật truyền thống.
- Sáng 26-2 (17 tháng giêng): Lễ tế trên núi Ngũ Nhạc Linh Từ, hội thi đấu vật truyền thống.
19 giờ, lễ đàn Mông Sơn thí thực.
- Ngày 4-3 (23 tháng giêng): Lễ giỗ Đệ tam tổ Huyền Quang tôn giả.
- Các hoạt động: Chọi gà, hát quan họ, viết thư pháp, biểu diễn nghệ thuật... được tổ chức trong cả 3 ngày trọng hội (16 đến 18 tháng giêng).

Ngọc Hùng - Thành Chung

(Báo Hải Dương)