Đam mê với nghề làm kỳ lân

Gia đình ông Nguyễn Tiến Khang, thôn Nam Bi, xã Tân Hòa, huyện Vũ Thư hiện là một trong số ít hộ trong tỉnh duy trì nghề làm kỳ lân. Gắn bó với nghề làm kỳ lân hơn 20 năm, ông Khang chia sẻ, nguyên liệu làm kỳ lân rất đơn giản, giá thành rẻ như giấy, báo cũ, bìa cát tông, tre, nứa... Tuy nhiên, để làm được một con kỳ lân đẹp, có hồn thì cần rất nhiều công đoạn, đòi hỏi bàn tay khéo léo, kiên trì, tỉ mỉ của người thợ. Khâu đầu tiên, phải tạo được những chiếc khuôn bằng bê tông định hình sẵn phom dáng phần đầu kỳ lân. Sau đó, dùng giấy báo, giấy vở cũ, bìa cát tông dán nhiều lớp theo khuôn để tạo phần mộc. Hồ dán ở đây được nấu bằng bột sắn dây, có độ dính tốt và khi phơi khô giúp đầu kỳ lân cứng hơn; sử dụng thêm khung tre uốn, tạo độ dẻo và cứng cho đầu kỳ lân. Sau khi xong phần thô, người thợ sử dụng màu nước, khéo léo vẽ phần miệng, mắt, tạo cảm giác dữ tợn cho kỳ lân; ngoài ra sử dụng vải, bông màu sắc sặc sỡ, trang trí phần mắt, tai, làm đuôi cho kỳ lân đẹp hơn.

Để thu hút trẻ em, hiện nay, ông Khang khéo léo lắp đặt thêm bộ đèn nhấp nháy ở phần mắt của kỳ lân và sử dụng vải đính kim tuyến trang trí tỉ mỉ. Nhờ vậy, dù trên thị trường tết Trung thu xuất hiện nhiều loại đồ chơi của Trung Quốc nhưng kỳ lân truyền thống vẫn có sức cạnh tranh tốt và thu hút khách.

Ngoại trừ mùa trung thu năm 2020, 2021 do ảnh hưởng của dịch Covid-19 đầu kỳ lân bị ế, còn lại trung bình mỗi năm gia đình xuất ra thị trường trên 2.000 đầu kỳ lân các loại, thu lãi gần 100 triệu đồng. “Tuy lợi nhuận làm kỳ lân không cao nhưng phù hợp sức khỏe của tôi, hơn nữa mỗi mùa trung thu, nhìn các cháu tưng bừng, rộn rã vui với những con kỳ lân truyền thống của cha ông, tôi cảm thấy rất hạnh phúc. Tôi sẽ làm kỳ lân đến khi không còn sức để làm nữa mới thôi” - ông Khang chia sẻ.

Tuổi cao và thương tật nặng, thương binh Đỗ Văn Tý, thôn Hợp Tiến, xã Tam Quang (Vũ Thư) hiện không làm được nhiều kỳ lân như trước nữa. Mỗi năm, ông chỉ làm được vài con kỳ lân to, họa tiết vẽ tay để phục vụ các khách hàng khó tính, đòi hỏi kỳ lân mang đậm chất truyền thống, còn lại trong dịp tết Trung thu, gia đình ông Tý nhập và bày bán rất nhiều sản phẩm kỳ lân các loại do Việt Nam sản xuất. Ông Tý cho hay, ngoài mục đích kinh doanh, gia đình ông còn mong muốn góp phần duy trì nét đẹp văn hóa chơi kỳ lân, múa lân truyền thống trong dịp tết Trung thu, đặc biệt ở giới trẻ.

Kỳ lân vẫn có sức hút mùa trung thu

Sau giờ tan xưởng, anh Bùi Anh Văn, tổ 8, phường Phú Khánh (thành phố Thái Bình) vội vã lái xe đến gia đình ông Tý để chọn được một con kỳ lân ưng ý. Ngoài gia đình ông Tý còn một vài hộ liền kề cũng bán nên số lượng và chủng loại kỳ lân nhiều, phong phú, thỏa mãn sở thích chọn kỳ lân của anh Văn. 

“Trung thu trong ký ức tuổi thơ của tôi rất tuyệt vời, nhất là kỳ lân. Tôi muốn tìm lại tuổi thơ của mình và cũng muốn cho các con của tôi có được cảm xúc rộn ràng, không khí náo nhiệt ngày tết Trung thu thực sự nên đã tìm mua kỳ lân cho gia đình mình. Tôi thấy hiện nay các cơ sở sản xuất của Việt Nam cũng làm ra rất nhiều kích cỡ lớn nhỏ, mẫu mã kỳ lân đẹp, tạo thuận tiện cho những khách thích chơi nhưng không có thời gian làm kỳ lân như chúng tôi” - anh Văn cho biết.

Sau 2 năm tạm lắng do dịch Covid-19, mùa trung thu năm nay, khắp các đường quê ngõ xóm trên địa bàn huyện Vũ Thư lại rộn rã tiếng trống thùng thình, những chú kỳ lân nhảy múa say sưa, ông địa phe phẩy chiếc quạt mo và nụ cười rạng rỡ, sảng khoái của người già, trẻ nhỏ. Việt Hùng hiện có gần 30 đội kỳ lân với hàng chục con lân lớn nhỏ đi múa dọc các đường quê, ngõ xóm mỗi buổi tối. 

Anh Vũ Văn Phúc, thôn Phú Chử, xã Việt Hùng (Vũ Thư) chia sẻ: Đối với tôi, tết Trung thu là phải có lân, có trống, nếu không thì buồn lắm, không còn là trung thu nữa.

Ông Phạm Công Diện, Phó Chủ tịch UBND huyện Vũ Thư cho biết: Dịp tết Trung thu năm nay, huyện chỉ đạo các địa phương khuyến khích, tạo sân chơi để các đội kỳ lân biểu diễn, tạo không khí sôi nổi, sân chơi lành mạnh phục vụ nhân dân. Ngoài ra, hướng dẫn các địa phương bảo đảm trật tự an toàn giao thông tại các địa điểm, tuyến đường biểu diễn múa lân.

Múa kỳ lân dịp tết Trung thu là nét đẹp văn hóa cổ truyền của dân tộc ta. Để gìn giữ, lưu truyền nét đẹp này có sự đóng góp công sức của những người thợ làm kỳ lân kiên trì, đam mê, gắn bó với nghề, đồng thời có sự hưởng ứng tích cực của mỗi người dân với thú chơi lân truyền thống.

Kỳ lân vẫn tạo được sức hút với nhiều người dân trong dịp tết Trung thu.

Quỳnh Lưu