Cầm đầu một tập đoàn quân đông tới 16.000 lính thiện chiến, DeCatsteri có cái cớ coi trời bằng vung. Nhập vai vị trí này DeCatsteri lập tức được báo chí Pháp và phương Tây tâng bốc tới tận mây xanh. Nào sĩ quan cao cấp từ Thế chiến 2 với đầy ắp sở trường chỉ huy tăng thiết giáp và kỵ binh, nào có vô khối “mề đay” này, “bội tinh” kia...

Cũng do đã thừa “vốn liếng” chiến đấu, DeCatsteri liền chớp thời cơ vỗ ngực xưng hùng bằng thủ pháp cho máy bay thả truyền đơn xuống đại ngàn Điện Biên, Tuần Giáo ra lời thách thức ông Võ Nguyên Giáp: “Kính gửi Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Ngài còn chờ gì nữa mà không cho quân lâm trận?... Xin hân hạnh được đón tiếp ngài!”...

Thật tình chỉ ngó qua thực lực vũ khí và phương tiện chiến tranh của quân Pháp tại Điện Biên Phủ cũng đáng để ông tướng này ra oai lắm chứ: 16.000 lính tinh nhuệ tuyển chọn từ 2 châu lục Âu và Phi được trang bị toàn thứ vũ khí hạng tối tân. Khi tác chiến, đạo quân khổng lồ này có súng phun lửa, có xe tăng cơ động loại 18 tấn và trọng pháo mọi cỡ dốc sức yểm trợ. Đến lúc cần cố thủ lại ung dung náu mình trong boong ke, hầm ngầm hết sức kiên cố. Ngoài 2 sân bay tại chỗ là Hồng Cúm và Mường Thanh, phía Pháp còn dành một loạt phi trường lớn như Cát Bi, Kiến An, Gia Lâm, Bạch Mai... đặc trách chăm lo hậu cần cho Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.

Ỷ vào vũ khí và phương tiện hiện đại, các quân sự gia của Pháp và phương Tây ra rả tung hô Điện Biên Phủ là “Chiến lũy bất khả xâm phạm”. So sánh tương quan lực lượng, các chuyên gia Pháp tỏ ra ngạo mạn: “Đội quân du kích của tướng Giáp lấy công binh đâu, lương thực đâu duy trì tác chiến dài ngày tại vùng núi non hiểm trở Điện Biên Phủ?”. Đúng như cổ nhân đã nói, ở đời mấy ai học hết chữ “ngờ”. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ từng ập đến rất nhiều điều bất ngờ, không chỉ địch mà ngay nhiều người chúng ta cũng hết sức bất ngờ.

Nghiên cứu đại sự kiện Điện Biên Phủ rất dễ xuôi đến một kết luận bao trùm: “Sức mạnh đâu chỉ từ sắt thép”.

Chiến thắng Điện Biên Phủ đi vào lịch sử đã 60 năm, nghĩa là đã một đời người rồi. Giờ đây vào thăm Bảo tàng, nhìn đến chiếc xe đạp từng thồ hàng lên Điện Biên ngày nào chắc không ai không kinh ngạc khi đọc ra những kỷ lục vận chuyển tuyệt vời của nó: 100 cân, 200 cân, 300 cân, thậm chí 350 cân... Có điều trớ trêu là, hàng ngàn chiếc xe đạp thồ phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ đều mang quốc hiệu France mà người Pháp từng dùng mãi từ đầu thế kỷ XX.

Mấy ai ngờ rằng, những dân công vô cùng thông minh người Thanh Hóa, Vĩnh Phúc, Phú Thọ... đã mưu mẹo dùng gỗ, tre gia cố, tức là “Việt Nam hóa” chiếc xe đạp cổ lỗ sĩ của Pháp thành ra phương tiện đưa hàng ngàn tấn gạo lên Điện Biên để bộ đội ta ăn no lấy sức... đánh lại Tây.

Sau thảm bại Điện Biên Phủ, biết chuyện này, người Pháp chẳng những thấm đòn “gậy ông đập lưng ông” mà còn đau điếng trước sự thật nhãn tiền: Lực lượng chuyên cơ hùng hậu của Pháp rút cục phải chịu thua chiếc xe đạp thồ, loại phương tiện vận tải tột cùng thô sơ của Việt Minh.

Lô cốt cây đa cụt của thực dân Pháp. Ảnh: Thiên Ân

Có câu chuyện càng tìm hiểu càng thú vị thế này: Điện Biên cách các hậu phương lớn của ta từ 500 - 600 cây số. Nếu dùng sức người vận chuyển lương thực lên mặt trận rõ ràng bất khả thi. Các nhà chiến lược Pháp khẳng định: Một nhân công gồng gánh 25 cân gạo lên Điện Biên, chỉ ăn đường cũng gần hết còn đâu nhập kho cho ông Giáp?... Phía ta càng rõ điều này nên mới bật ngay ra sáng kiến đáng gọi “phát minh”: Thóc lúa trong các bản làng châu Tuần Giáo, châu Điện Biên không hề ít. Chỉ có điều, đồng bào các dân tộc ở đây mỗi khi cần gạo chỉ duy nhất dựa vào thứ cối giã bằng sức nước. Mà cối giã loại này coi bộ rù rờ “đầu tháng một chày cuối tháng một chày” không thể đáp ứng kịp số lượng lớn quân lương. Nhạy cảm trước trở ngại này, Đại tướng cho thành lập “Đơn vị đóng cối xay” mà lính gọi tếu là “Binh chủng cối tre”. Những “phó cối” lành nghề được tuyển lựa từ nhiều vùng tự do hăm hở vượt núi băng đèo hội tụ tại Điện Biên khai sinh ra “Đơn vị đóng cối xay”.

Từ khúc gỗ, đoạn tre của rừng già Tây Bắc, hàng loạt chiếc cối tinh khôi ra đời xay cả chục tấn gạo mỗi ngày góp phần để bộ đội ta ăn no đánh thắng. Thế hệ trẻ hôm nay hẳn không mấy người biết cối xay tre là gì nhưng cách đây 60 năm, cha anh ta đã nhạy bén huy động cả thứ công cụ đồng quê này làm thành sức mạnh thần kỳ góp phần buộc 16.000 tên kiêu binh của Pháp tại Điện Biên Phủ phải trương cờ trắng quy hàng.

Tại mặt trận Điện Biên Phủ, chuyện lấy thô sơ đương đầu với sắt thép hiện đại quả là nhiều không kể xiết. Lại ví như chỉ với búa, choòng, cuốc, xẻng, lực lượng thanh niên xung phong đã làm mới và mở rộng hàng trăm cây số đường nâng bước đại quân ta tiến vào lòng chảo Điện Biên hóa giải “Chiến lũy bất khả xâm phạm” của thực dân Pháp và can thiệp Mỹ.

Rồi đây nữa, quang gánh, bè mảng, thuyền nan, ngựa thồ,... hễ thứ gì có thể vận chuyển lương thực và đạn dược đều được huy động vào cuộc. Còn gì ngoạn mục bằng cả trăm chiến sĩ gọn gàng áo chấn thủ, mũ tre đan cùng nắm chắc sợi dây tời nhất loạt rạp mình kéo pháo “những chú voi thép” nặng hàng tấn lên chiếm lĩnh trận địa trong tiếng hô kiêu hãnh chấn động non ngàn: “hai, ba này!”.

Ôn lại trang hùng sử Điện Biên Phủ, hễ nhắc đến chiếc xe đạp thồ, chiếc cối xay tre, chiếc xẻng, chiếc cuốc rồi quang gánh, thúng mủng, mảng nứa, thuyền nan..., những vật dụng thô sơ nhưng đắc dụng ở thời chiến dịch ai trong chúng ta chẳng kiêu hãnh tự hào.

Chiến thắng Điện Biên Phủ của người Việt Nam sẽ mãi mãi còn đó một bài học không thể xem thường: “Sức mạnh đâu chỉ từ sắt thép”!

Hoàng Ngọc Khuyến
(Thị trấn Diêm Điền, Thái Thụy)