Trên địa bàn tỉnh hiện có hàng chục hội vùng, hội làng nổi tiếng như hội chùa Keo (Vũ Thư), hội đền Tiên La (Hưng Hà), hội đền Đồng Bằng, hội đình La Vân, hội đình Lộng Khê (Quỳnh Phụ), hội đền Hét, hội đền Bà Chúa Muối, chùa Hưng Quốc (Thái Thụy), hội đình Thượng Liệt (Đông Hưng)…, tạo nên sắc thái phong phú của các hoạt động văn hóa trên địa bàn tỉnh. Nhiều lễ hội gắn với các trò diễn, múa dân gian đặc sắc như múa bát dật, đánh bệt đuổi hổ, đốt cây đình liệu (Quỳnh Phụ), múa ông Đùng bà Đà, tục vật cầu (Thái Thụy), múa giáo cờ, giáo quạt (Đông Hưng). Nhiều di sản văn hóa phi vật thể được khôi phục, khai thác, phát huy giá trị trong đời sống văn hóa cộng đồng. Các phường rối nước, nghệ thuật hát chèo ở Đông Hưng và một số địa phương được đầu tư, khôi phục và phát triển. Bên cạnh đó, nhiều di sản văn hóa phi vật thể khác như rối cạn (Chiềng rối ở Quỳnh Phụ), đua thuyền ở An Lễ (Quỳnh Phụ), thi cỗ cá, rước chạ ở Vân Đài và Tam Đường (Hưng Hà) cũng được khôi phục và phát huy giá trị. Đặc biệt, thi cỗ cá và rước chạ trong lễ hội đền Trần (xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà) đã được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2014.

Để bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh, cần chú trọng công tác kiểm kê để qua đó chỉ ra những thông tin cơ bản như: tên gọi của di sản; địa điểm có di sản; chủ thể của di sản; quá trình ra đời và tồn tại của di sản; hình thái diễn biến, quy trình thực hành, các công trình, đồ vật và không gian văn hóa liên quan cùng các sản phẩm vật chất, tinh thần được tạo ra trong quá trình thực hành di sản văn hóa phi vật thể; hiện trạng di sản. Thông qua kiểm kê còn nhằm đánh giá giá trị lịch sử văn hóa, khoa học và vai trò, ý nghĩa của di sản văn hóa phi vật thể trong cuộc sống đương đại; đồng thời tiến hành khảo sát, điều tra, sưu tầm, lưu trữ giá trị các di sản Hán Nôm trong toàn tỉnh. Căn cứ kết quả kiểm kê, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thái Bình sẽ lập hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể trình UBND tỉnh có phương án bảo tồn, phát huy giá trị và trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, từ đó tạo cơ sở vững chắc cho việc xây dựng biện pháp và phân bổ nguồn lực bảo vệ thích hợp. Bên cạnh đó, cần làm tốt công tác giáo dục, phổ biến rộng rãi các giá trị di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu của tỉnh và tổ chức trình diễn văn hóa phi vật thể tại Bảo tàng tỉnh. Tổ chức truyền dạy, đào tạo các lớp nghệ nhân về hát ca trù, hát chèo, múa rối nước ở các địa phương có di sản. Tích cực lập hồ sơ đề nghị Nhà nước phong tặng danh hiệu nghệ nhân ưu tú, nghệ nhân nhân dân và chính sách đãi ngộ đối với nghệ nhân, nghệ sĩ nắm giữ và có công truyền dạy di sản văn hóa phi vật thể.

Vũ Đức - Quỳnh Thanh