Truyền thuyết cá chép về trời

Tương truyền, cá chép vàng vốn sống trên thiên đình, nhưng do phạm lỗi nên bị Thượng Ðế đày xuống trần gian để tu hành. Sau khi thành chính quả, cá chép sẽ hóa rồng vàng bay lên trời.

Bởi vậy mà đến ngày ông Công, ông Táo về chầu trời để báo cáo với Ngọc Hoàng những sự việc đã xảy ra trong năm vừa qua dưới trần gian, người Việt Nam thường chuẩn bị 3 con cá chép trong lễ cúng rất thịnh soạn. Dù gia chủ có bận mải công việc gì thì lễ cúng cũng thường được diễn ra trước 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp với quan niệm để kịp giờ ông Công, ông Táo lên thiên đình.

“Phương tiện về chầu trời”

Do thời tiết năm nay buốt giá hơn mọi năm với những đợt mưa lạnh kéo dài cận kề ngày 23 tháng Chạp, người bán lo ngại sẽ ảnh hưởng đến “sức khỏe” của cá nên lượng cá chép vàng được nhập về khá muộn.

Anh Hải ở thành phố Thái Bình, một hộ kinh doanh cá chép vàng nhiều năm qua, cho biết: Mọi năm, từ ngày 18 tháng Chạp gian nhà nhỏ của vợ chồng anh đã rộn rã người ra người vào đặt hàng, lấy cá. Họ đến từ khắp các xã trong tỉnh, lặn lội đường sá xa xôi, với hy vọng mang về được những chú cá chép to, khỏe, mà ngay khi vừa chạm nhẹ tay vào mặt nước chậu đã thấy bơi nhanh, quẫy mạnh.

Mùa lễ ông Công, ông Táo năm nay, thị trường cá chép vàng tuy đến muộn, nhưng dự kiến gia đình anh cũng sẽ cung ứng cho thị trường 5 - 6 tấn cá chép vàng. Do thời tiết bất lợi, giá cả có cao hơn năm trước nhưng không đáng kể. Trong khi các cơ quan, nhà hàng thường chọn loại cá to, màu sắc rực rỡ, bắt mắt tầm 2kg/con thì các hộ gia đình thường ưa chuộng loại cá chép nhỏ, tầm 6 - 7 con/kg với giá thành 10.000 - 15.000/con. Người mua cá thường không quan trọng về giá thành mà quan trọng là ở cái tâm, bởi đây là dịp sau một năm, cả gia đình cùng gác lại bao bộn bề của cuộc sống thường nhật, sum vầy thành kính thắp nén hương thơm, bái tạ ông Công, ông Táo và cùng đi thả cá hướng về ngày lễ cổ truyền của dân tộc.

Những kỷ niệm không vui

Phóng sinh cá chép ngày tết ông Công, ông Táo không chỉ là phong tục tín ngưỡng mang nét đẹp văn hóa dân gian mà còn thể hiện sự từ bi quý báu của người Việt Nam.

Năm trước, sáng 23 tháng Chạp, trời mưa phùn rét buốt, nhiều người dân vẫn đi chợ từ sớm, cẩn thận chọn mua cá chép để hoàn thiện mâm cúng ông Công, ông Táo. Bởi quan niệm, cá chép vàng là phương tiện để cưỡi về trời, là biểu tượng của tinh thần vượt khó đi tới thành công nên những chú cá chép khỏe mạnh luôn được yêu thích.

Như mọi năm, rất đông người dân thành phố Thái Bình đã lựa chọn sông Trà Lý là nơi phóng sinh cá chép bởi nhiều người quan niệm, địa điểm thả cá phải rộng rãi thì cá chép mới có thể hóa rồng.

Tuy nhiên, điều đáng nói là không chỉ thả cá mà người dân còn thả cả tro bụi, vàng mã, thậm chí rất nhiều túi nilon cũng đã được thả xuống sông. Song hành với việc thả cá, những chiếc túi nilon cũng mặc sức bay nhảy, không chỉ trên bờ sông mà còn cả dưới lòng sông. Chỉ trong khoảng thời gian từ 9 giờ sáng đến 11 giờ trưa, hành động của con người cộng với thời tiết mưa phùn ẩm ướt ngày 23 tháng Chạp đã biến bờ sông đẹp của Thành phố trở nên không khác gì một bãi rác. Thế mới biết sự vô cảm của một bộ phận không nhỏ người mang cá đến thả.

Và hơn thế, lại một hình ảnh không đẹp mắt khi có rất đông người đã đứng thả cá từ trên cầu Bo. Không rõ ở độ cao hơn 20m tính từ thành cầu, làm sao những chú cá ấy có thể hóa rồng để đưa ông Công, ông Táo về trời.

Bà Ðỗ Thị Kha, tổ 4 phường Kỳ Bá, thành phố Thái Bình bức xúc khi chia sẻ với chúng tôi: “Nếu như người dân có ý thức thì nên cho cá vào trong chậu nước rồi hãy bê ra sông, môi trường được sạch sẽ. Chứ bây giờ, mỗi gia đình một cái túi bóng rồi mang ra bờ sông vứt bừa bãi thế này thì quá mất vệ sinh”.

Cũng đến thả cá tại sông Trà Lý, ông Phạm Văn Hóa, tổ 13, phường Lê Hồng Phong, thành phố Thái Bình nói: “Ðúng ra khi người dân thả cá xong thì rác phải dọn đi. Người xưa rất sạch sẽ. Mình giờ đây văn minh nhưng lại không được bằng những người cổ xưa”.

Ở nơi này, nơi khác đã có những hành động đẹp nhắc nhở mọi người “thả cá xin đừng thả túi nilon”. Mong rằng ở Thái Bình trong ngày tết ông Công, ông Táo năm nay, song hành với việc giữ gìn nét văn hóa cổ truyền của dân tộc, mọi người sẽ đều chung tay trong việc bảo vệ môi trường xanh - sạch - đẹp.

Tú Anh