Kéo lửa nấu cơm cần

Đến với lễ hội đền Trần, du khách dễ dàng bị thu hút bởi không khí sôi động của hội thi kéo lửa nấu cơm cần. Đây là trò chơi dân gian độc đáo, đã dần trở thành thông lệ đối với người dân nơi đây. Bởi, sự mong chờ, háo hức, vui tươi mà hội thi mang lại cũng không kém những trò chơi truyền thống đã trở nên quen thuộc vào mỗi dịp lễ hội.

Về xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà, chúng tôi có dịp gặp ông Trần Văn Toản. Dù đã ở tuổi “xưa nay hiếm” nhưng ông vẫn hào hứng tham gia công tác chuẩn bị cho lễ hội năm nay. Ông chia sẻ với chúng tôi rằng: năm trước, dù thời tiết không thuận lợi nhưng với sự nhiệt tình của các đoàn thể, anh em trong hội thi và nhân dân nên rất tưng bừng, náo nhiệt. Ai cũng phấn khởi về quê hương mình. Tôi mong muốn hội thi này càng ngày càng phát triển và càng đông hơn, càng nhiều du khách đến thăm hội nhiều hơn.

Tham dự hội thi kéo lửa nấu cơm cần có 8 đội, mỗi đội có 5 người, gồm 3 nam và 2 nữ trong trang phục truyền thống. Trong 30 phút, chiến thắng thuộc về đội nấu cơm nhanh nhất, chất lượng cơm ngon và trang trí đẹp nhất. Nội dung thi đòi hỏi sự sáng tạo, ứng biến kịp thời và tinh thần đồng đội cũng như sự phối hợp nhịp nhàng, ăn ý giữa các thành viên. Với sự nhiệt tình của mình, họ đã mang đến hội thi một bầu không khí lễ hội nhộn nhịp hơn bao giờ hết.

Hội thi kéo lửa nấu cơm cần đã tái hiện thực tế ứng biến của quân và dân ta trong các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước; đồng thời, thể hiện khả năng ứng biến trong công tác hậu cần trong mọi tình huống, đủ sức mạnh nuôi quân, góp phần bảo đảm cho quân ta tiến công và bách chiến bách thắng. Đến nay, hội thi này vẫn giữ được nét văn hóa cổ truyền độc đáo.

Pháo đất

Điều thu hút nhiều sự thích thú của các đấng nam nhi trong lễ hội đền Trần chính là hội thi pháo đất. Đây là một phong tục cổ truyền, bắt đầu từ thời nhà Trần. Mọi người đều có thể tham gia đánh pháo nhưng phần đông là những chàng trai khỏe mạnh, vạm vỡ, được chia về các “cỗ pháo”.

Khâu chuẩn bị cho hội thi này cũng rất công phu. Đất làm pháo phải dẻo, không lẫn sỏi cát, dùng chày giã kỹ cho đất quánh lại như keo, nhuyễn như bột mì, mịn ánh như sáp rồi nặn thành pháo. Quả pháo được nặn từ đất nặng từ 20 - 25kg, hình bầu dục, thành dày đều; miệng pháo phải phẳng để khi úp xuống mặt đất khít, tạo áp lực không khí lớn; đáy pháo phải mỏng đều để khi vỡ sẽ phát tiếng kêu to, lỗ vỡ lớn. Pháo nổ càng to, cánh pháo càng mở dài càng nói lên sức khỏe, nghệ thuật cao của người đánh pháo và kỹ thuật giỏi của người làm pháo.

Trò chơi dân gian pháo đất không chỉ là niềm đam mê của mỗi người dân nơi đây mà còn là truyền thống văn hóa với tinh thần thượng võ của quê hương Hưng Hà, được nhân dân duy trì và phát triển.

Từ nhiều năm nay, ông Nguyễn Đình Khiết ở xã Chi Lăng, huyện Hưng Hà luôn đến từ sớm, cổ vũ cho các đội thi pháo đất. Ông chia sẻ: Trong lòng tôi lúc nào cũng ấn tượng với đội Minh Khai vì từ ngày lễ hội đền Trần khôi phục lại pháo đất cho Minh Khai thì hầu như Minh Khai năm nào cũng được giải nhất.

Tiếng pháo đất xua tan không khí trầm lặng, làm con người sảng khoái và xích lại gần nhau hơn. Ngoài ý nghĩa sâu sắc, đây còn là môn thể thao lành mạnh, nâng cao sức khỏe, rèn luyện cho con người tính bền bỉ, dẻo dai. Tiếp nối dòng chảy văn hóa dân gian, trò chơi pháo đất đã trở thành nét đẹp văn hóa, góp phần khơi dậy nét đẹp truyền thống, tượng trưng cho tinh thần thượng võ.

Gói bánh chưng

Hội thi gói bánh chưng đã trở thành nét đẹp truyền thống vào mỗi dịp lễ hội đền Trần. Dù năm nào cũng diễn ra nhưng vào ngày hội, một không khí háo hức, rộn ràng lan tỏa khắp các thôn xóm.

Thi gói bánh chưng.

Nguyên liệu để làm bánh chưng được chuẩn bị một cách chu đáo, từ khâu chọn gạo, đỗ xanh, thịt, lá để gói đến kỹ thuật chế biến. Lá dong được rửa sạch và lau khô. Gạo nếp được chọn là những hạt gạo trắng, đều, đã được vò sạch. Đỗ xanh được lựa chọn công phu, ngâm, đãi sạch vỏ. Thịt lợn thái thành từng miếng để ráo nước rồi ướp gia vị. Tất cả các khâu được người dân trong làng chuẩn bị kỹ càng để có được những chiếc bánh chưng xanh, ngon, ưng ý nhất.

Bởi hội thi gói bánh chưng nằm trong khuôn khổ các hoạt động của lễ hội đền Trần nên người dân ở đây thường rất bận rộn. Tuy nhiên, những người con của đất Hưng Hà dù sinh sống ở đâu, trên đất liền hay đang đánh bắt ở ngoài biển cả xa xôi cũng đều tìm về dự hội. Từ thanh niên đến người già đều tự nguyện tạm gác lại những bộn bề của cuộc sống thường nhật để tham gia hội thi với tất cả sự nhiệt tình và lòng thành tâm.

Bà Trần Thị Nhung (xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà) hào hứng chia sẻ: Hội thi rất vui, rất phấn khởi. Chúng tôi trong đoàn tế, chuẩn bị vào để tế mẫu nhưng cũng phải ra để tập trung với mọi người tham gia gói bánh chưng.

Còn chị Nguyễn Thị Thắm, cũng ở xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà, sau khi trực tiếp thi gói bánh chưng, được chứng kiến không khí lễ hội náo nhiệt, đông vui đã cho biết: Tôi thấy rất yêu phong trào, yêu phong tục của quê hương mình.

Không chỉ là một hoạt động văn hóa cộng đồng, thu hút sự quan tâm của du khách trong và ngoài tỉnh đến với lễ hội đền Trần, hội thi gói bánh chưng đã góp phần gìn giữ, bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống.

Lễ hội đền Trần tại Di tích quốc gia đặc biệt khu lăng mộ và đền thờ các vị vua triều Trần (xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà) với lễ mở cửa đền, lễ rước nước, lễ tế và lễ dâng hương cùng các trò chơi dân gian truyền thống… là một không gian đặc biệt nhằm ghi nhớ công ơn, tôn vinh sự nghiệp của các vị anh hùng dân tộc thời Trần, góp phần lưu giữ, củng cố những phong tục, tập quán, nghi lễ tốt đẹp. Điều đó vừa giúp bảo lưu các giá trị văn hóa truyền thống vừa đảm bảo sự liền mạch của văn hóa dân tộc, giúp thế hệ sau không bị xa rời bản sắc văn hóa của cha ông ta.

Anh Tú