Lời thề bên sông Hóa

Một ngày mùa thu, trở về vùng đất A Sào, xã An Thái, huyện Quỳnh Phụ, trong lòng mỗi chúng tôi không khỏi xúc động, tự hào khi thăm lại những chứng tích của một thời lịch sử oai hùng nay đã được tôn tạo. Dòng sông Hóa vẫn hiền hòa chảy, thầm lặng tưới mát cho ruộng đồng nhưng có lẽ thế hệ trẻ hôm nay ít ai hiểu được câu chuyện bên dòng sông tưởng chừng bình lặng ấy.

Lịch sử ghi lại: Năm 1288, Hưng đạo Ðại vương - vị chủ tướng trận Bạch Ðằng lần thứ ba trên đường đi lập đại võ công khi vượt sông Hóa truy đuổi quân giặc voi chiến bị sa lầy. Mọi người tìm cách cứu voi nhưng không được, Trần Hưng Ðạo đành nuốt nước mắt bỏ voi chiến lại, voi ứa nước mắt nhìn chủ tướng rồi từ từ chìm vào lòng đất. Dân làng khi ấy đã đóng thuyền, bè mảng đưa Trần Hưng Ðạo cùng tướng sĩ sang sông và giã hàng nghìn chiếc bánh dày cho quân đội làm lương thực trên đường tiến công. Tiếc thương voi chiến - người lính kiên trung đặc biệt và cảm kích trước tấm lòng của dân làng, Hưng đạo Ðại vương tuốt gươm chỉ xuống dòng sông mà thề câu thề chiến trận vang vọng lịch sử dân tộc: “Nếu trận này không thắng, ta thề không trở lại bến sông này”.

Nhiều thế kỷ đã trôi qua nhưng lời thề bất hủ ấy vẫn vang vọng đến muôn đời. Lời thề thể hiện cho hào khí Ðông A, cho tinh thần bất khuất, kiên cường chống giặc ngoại xâm, đồng thời cũng ghi dấu cuộc chia tay đẫm nước mắt, có một không hai trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc giữa một chủ tướng và một “chiến sĩ đặc biệt” - voi chiến trung thành. Sau chiến thắng trở về, Hưng đạo Ðại vương Trần Quốc Tuấn đã cho đắp mộ voi nơi bến sông và dân làng lập miếu thờ. Từ ấy, bến sông mang tên bến Tượng. Cuộc chia tay bên bến sông năm xưa đã trở thành huyền thoại tâm linh gắn liền với di tích bến Tượng.

Vốn là nơi Trần Quốc Tuấn có nhiều năm tháng gắn bó từ thuở ấu thơ đến khi trưởng thành, vùng đất A Sào lại là nơi ghi dấu cuộc chia tay đặc biệt cùng câu thề chiến trận, bởi vậy mà dân làng A Sào đã lập sinh từ thờ Ðức Thánh Trần Hưng đạo Ðại vương. Sinh từ thờ ngài ở Kiếp Bạc gọi là Ðệ nhất sinh từ, ở A Sào gọi là Ðệ nhị sinh từ, dân gian vẫn gọi là A Sào linh miếu.

Tri ân tưởng nhớ

Với những đóng góp to lớn cho vương triều Trần, năm 2011, quần thể di tích đền A Sào được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp bằng công nhận di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Tổng thể khu di tích rộng hơn 31,7ha, được chia thành hai phần nối liền nhau gồm các hạng mục chính là đình, đền và bến Tượng.

Hướng về sự kiện khai mạc lễ hội truyền thống đền A Sào năm nay, huyện Quỳnh Phụ đã tập trung hoàn thiện cơ sở vật chất khu di tích đền A Sào, chuẩn bị mọi mặt để tổ chức thành công lễ hội. Lễ hội đền A Sào sẽ diễn ra từ ngày 20 - 22/8 âm lịch với nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật gắn với các nghi lễ văn hóa truyền thống cùng các trò chơi dân gian đặc sắc như thi pháo đất, đấu vật, cờ tướng, kéo co, giã bánh giày... Thông qua đó góp phần giáo dục đạo lý truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, đáp ứng nhu cầu tâm linh của các tầng lớp nhân dân, thúc đẩy các hoạt động văn hóa sôi nổi, lành mạnh nhằm phát triển văn hóa gắn với du lịch.

Ðặc biệt nhất trong lễ hội truyền thống đền A Sào diễn ra vào tháng 8 âm lịch năm nay đó là lễ đón bằng công nhận di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, cắt băng khánh thành khu Phủ Ðệ và chương trình nghệ thuật “A Sào linh ứng” đã được cán bộ, nhân dân xã An Thái nói riêng, những người con quê hương Thái Bình nói chung chuẩn bị công phu từ nhiều tháng nay. Dự kiến, chương trình nghệ thuật mang âm hưởng sử thi “A Sào linh ứng” được dàn dựng thành 3 cảnh chính, đó là: Huyền sử A Sào, Lời thề bến Tượng và Diệu huyền Ðệ nhị sinh từ. Thông qua đó, các nghệ sĩ, diễn viên Ðoàn ca múa kịch Thái Bình cùng các diễn viên quần chúng tham gia chương trình nghệ thuật “A Sào linh ứng” mong muốn có thể truyền tải tới khán giả giá trị lịch sử, ý nghĩa tâm linh của ngôi đền cùng giá trị nhân văn của lễ hội mang tầm vóc di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Ðây cũng là hoạt động thiết thực góp phần quảng bá về một điểm du lịch văn hóa tâm linh độc đáo của tỉnh.

Mỗi năm, lễ hội truyền thống đền A Sào được tổ chức càng thêm long trọng với nhiều nghi thức tế lễ và trò chơi dân gian độc đáo. Trải qua nhiều thế kỷ thời gian, trải qua sự biến thiên của lịch sử, hào khí Ðông A, tinh thần “Sát Thát” của triều đại nhà Trần trong giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc vẫn luôn vẹn nguyên, thời đại nào cũng được nhân dân trao truyền, tôn thờ, tưởng nhớ. Sự linh ứng diệu huyền của khu di tích đình, đền, bến Tượng và lễ hội đền A Sào đã và đang tạo cho vùng đất thiêng này trở thành điểm đến du lịch tâm linh kỳ thú, hấp dẫn du khách gần xa.

Anh Tú