Bên nhau từ những ngày còn ở độ tuổi mười tám, đôi mươi, đến nay đã ngoài “thất thập”, NSND Văn Mởn và NSƯT Thúy Hiền là cặp bài trùng hiếm có của Nhà hát Chèo Thái Bình. Bà nói, cả cuộc đời bên ông là duyên nợ, còn ông, khi nhìn lại quãng đời đã qua thì nở nụ cười viên mãn rằng, đã thật may mắn khi sánh bước bên bà, bởi chỉ những người trong nghề mới có thể cảm thông, thấu hiểu và thầm lặng hy sinh cho niềm đam mê của người nghệ sỹ luôn đau đáu với nghề.

Căn nhà nhỏ ấm cúng của gia đình NSND Văn Mởn và NSƯT Thúy Hiền nằm bình lặng giữa một góc phố phường huyên náo. Cả cuộc đời cống hiến vì nghệ thuật, đến nay ông bà vẫn luôn được nhớ tới là thế hệ vàng của làng chèo những thập niên cuối của thế kỷ XX. Vậy nhưng căn nhà nhỏ thơm mùi hương ngọc lan vẫn luôn giản dị là thế! Điều ấn tượng duy nhất có lẽ là những bằng khen, giấy khen và đặc biệt là bức pano quảng cáo vở diễn “Quan Âm Thị Kính” tại Nhật được treo trang trọng là những kỷ̉ niệm khó quên trong cuộc đời người nghệ sĩ khi phần thưởng danh giá nhất đã là sự ghi nhận, lòng cảm phục, mến yêu của khán giả trong và ngoài nước.

Miệt mài gìn giữ nghệ thuật chèo

Tháng sáu, cái nắng của mùa hè đã gay gắt. Vậy nhưng, sáng sáng, khoảng sân thượng nhỏ của ngôi nhà vẫn là nơi mà NSND Văn Mởn và NSƯT Thúy Hiền trao truyền tình yêu với nghệ thuật chèo đến với thế hệ trẻ. Đó là những cô bé, cậu bé còn ở lứa tuổi cắp sách tới trường, đó cũng là những nghệ sĩ chuyên nghiệp của các đoàn nghệ thuật miệt mài tập luyện cho những vở diễn mới. Trong khi bà chú trọng nhiều vào từng cử chỉ, điệu bộ của người nghệ sĩ trong mỗi phân cảnh của vở diễn thì ông luyện tập nhiều hơn cho các học trò về cách lấy hơi, ngắt nhịp và cẩn trọng lý giải ý nghĩa từng từ ngữ cổ.

Tuổi đã cao, ông bà vẫn hăng say với từng câu chèo, điệu múa, từng trích đoạn nhỏ bởi ông bảo chỉ cần học trò nỗ lực hết mình thì đã là nguồn cổ vũ lớn lao. NSND Văn Mởn và NSƯT Thúy Hiền vẫn còn nhớ ngày mới chập chững vào nghề đã nhận được sự dìu dắt, chỉ bảo tận tình từ thế hệ đi trước của đoàn chèo, nên giờ đây, ông bà cũng tự thấy mình cần có trách nhiệm hơn trong việc gìn giữ, trao truyền đến thế hệ trẻ nghệ thuật của cha ông.

Giờ đây, những người yêu nghệ thuật chèo nhớ tới NSƯT Thúy Hiền phần đông bởi vai diễn Thị Màu trong vở “Quan Âm Thị Kính”. Và nhiều thế hệ học trò cũng đã được bà truyền dạy về cách hóa thân trong vai diễn ấn tượng ấy. Nhưng ít ai biết rằng, đó là vai nữ lệch đầu tiên mà NSƯT Thúy Hiền đảm nhận. Lúc mới nhận vai, bà vô cùng lo lắng, nhưng thật may mắn vì đã có người bạn đời ở bên. Ông cùng bà phân tích tâm lý nhân vật, cách thể hiện qua ngôn ngữ cơ thể, qua từng cử chỉ, hành động nhỏ, rồi cùng luyện thanh, luyện tập từng điệu múa… Kết quả là hình tượng một Thị Màu ngây thơ, đáng thương chứ không đáng trách đã được nghệ sĩ Thúy Hiền thể hiện ấn tượng, làm nên vai diễn để đời. Và cũng nhờ nhân vật Thị Màu của ngày ấy mà bà đã đến được gần hơn với khán giả yêu chèo trong và ngoài nước.

Đặt “chúng ta” lên trên “cái tôi”

Gần 60 năm ông bà bên nhau thì có đến hai phần ba quãng thời gian ấy là cùng đứng chung trên nhiều sân khấu chèo. NSƯT Thúy Hiền kể lại câu chuyện vui: Đã không ít lần, bà nhận được những thắc mắc của khán giả rằng tại sao khi trên sân khấu, NSND Văn Mởn thể hiện vai diễn tình cảm với nhân vật nữ khác mà bà vẫn có thể tập trung vào vở diễn. Khi ấy thì bà chỉ cười bởi bà hiểu rằng bên cạnh gia đình, tình yêu lớn nhất của chồng đã là ánh đèn sân khấu. Ông luôn nỗ lực hết mình trong từng nhân vật của vở diễn, với mong muốn mang tới cho khán giả cảm nhận chân thật nhất, bởi vậy mà bà mừng vì vai diễn của ông đã thành công. Bước ra ngoài sân khấu, NSƯT Thúy Hiền thừa nhận rằng chưa từng một lần ghen tuông, đố kỵ với những phân cảnh tình cảm trên sân khấu của chồng, bởi bà hiểu, nếu có những ghen ghét, hiểu lầm dù chỉ nhỏ nhất thì cũng đã vô hình tạo áp lực lên vai diễn của ông.

NSND Văn Mởn tâm sự rằng, ông bà đến với nhau ở những năm tháng mà tuổi đời, tuổi nghề còn khá trẻ, lại cùng hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật xưa nay vốn đã nhiều thị phi, bởi vậy cuộc sống gia đình khó tránh khỏi những khi chẳng “cơm dẻo, canh ngọt”. May mắn bởi cùng hoạt động trong nghề nên cả hai cùng hiểu rằng một khi bước lên sân khấu, chỉ cần tâm lý không thoải mái, mang tâm sự phiền muộn, âu lo là đã có thể ảnh hưởng rất lớn đến vai diễn, đến công việc chung. Vậy nên, niềm đam mê nghệ thuật đã thôi thúc ông bà dẹp bỏ lại những giận hờn của bao lần hiểu lầm, vượt qua “cái tôi” rất lớn của người nghệ sĩ để cùng nhau chuẩn bị sức khỏe thật tốt, tâm lý thật vững vàng, thoải mái cho mỗi lần biểu diễn.

Anh Tú