Trong các loài hoa thì từ xa xưa hình ảnh hoa Sen đã in đậm vào tiềm thức của người dân Việt Nam ta trên khắp cả ba miền Bắc – Trung – Nam, chẳng vậy mà bài ca dao về hoa Sen đã được mọi người biết đến:

“Trong đầm gì đẹp bằng Sen

Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng

Nhị vàng, bông trắng, lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”

Hoa Sen là một loài hoa rất gần gũi với cuộc sống đời thường của người Việt Nam, nó mang đầy đủ tính chất cao đẹp và thuần khiết như bản sắc Việt nên được nhân dân ta rất yêu mến. Thanh niên nam nữ yêu nhau cũng hay mượn hoa Sen để làm cái cớ đến với nhau lúc buổi ban đầu tìm hiểu:

“Hôm qua tát nước bên đình

Để quên cái áo trên cành hoa Sen

Có được thì cho anh xin

Hay là em để làm tin trong nhà

Áo anh sứt chỉ đường tà

Vợ anh chưa có, mẹ già chưa khâu...”

Hình tượng bông hoa Sen còn được thể hiện trong nhiều lĩnh vực nghệ thuật như: Thơ, ca, hội họa và kiến trúc. Trong những áng thơ văn bất hủ của người xưa thường thấy có hoa Sen. Cụ Nguyễn Du đã rất thành công khi mượn hình tượng ngó Sen bị bẻ để nói về mối tình của nàng Kiều bị chế độ phong kiến làm cho đứt đoạn bi thương để rồi hơn 200 năm sau vẫn còn day dứt lòng người:

“Tiếc thay chút nghĩa cũ càng

Dẫu lìa ngó ý, còn vương  tơ lòng”

Và cụ đã mượn hoa, trong đó có hoa Sen để diễn tả về thời gian một cách rất tài tình:

“Sen tàn, Cúc lại nở hoa

Sầu dài, ngày ngắn, đông đà sang xuân”

Có lẽ vì thơ Nguyễn Du nói nhiều đến hoa Sen và thơ ông lại sống trong lòng dân tộc do vậy mà hoa Sen đã đọng lại trong lòng người Việt là thế chăng?

Sen làm bạn với tất cả mọi người, không phân biệt sang, hèn. Chính vì vậy mà hương Sen lan tỏa cả vào nơi cung vua, phủ chúa và đã một thời trở thành hương vị không thể thiếu được trong ẩm thực cung đình Huế.

Sen còn là thuốc quý để chữa bệnh vì theo y học cổ truyền thì toàn bộ cây Sen từ củ đến hoa, lá đều dùng làm thuốc được cả. Xem lại cái tình giữa Sen và người là nhiều lắm. Do vậy, mà Sen đã được người đời yêu mên và dành cho những vị trí xứng đáng hơn các loài hoa khác.

Đặc biệt trong Phật giáo, hình tượng hoa Sen là nơi tôn nghiêm để Phật ngự. Vào thời nhà Lý, nhà vua đã cho xây dựng chùa Một Cột tại kinh thành Thăng Long theo hình tượng bông hoa Sen mọc lên từ hồ nước mang phong cách nghệ thuật Á Đông được người đương thời rất sùng bái.

Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Quảng trường Ba Đình Hà Nội cũng đã được các kiến trúc sư tài hoa thiết kế mô phỏng theo hình tượng một bông Sen cách điệu vừa hiện đại vừa đậm đà bản sắc dân tộc. Có một điều không ai quên về bản chất của Sen đó là: “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Phải chăng đây cũng là bản chất của dân tộc Việt Nam ta. Mặc dù phải trải qua hàng ngàn năm Bắc thuộc, hàng trăm năm dưới ách đô hộ của thực dân Pháp song dân tộc Việt Nam vẫn không hề bị đồng hóa bởi ngoại bang. Sức vươn lên từ “bùn đất” của Sen và của con người quả thật là mãnh liệt, lịch sử đã chứng minh điều đó.

“Từ làng Sen có một người trai chí lớn” đã cùng cả dân tộc mình” “rũ bùn đứng dậy sáng lòa” sau bao đêm dài nô lệ và đúng như nhà thơ Tố Hữu đã viết trong thơ:

“Chúng muốn biến ta thành tro bụi

 Ta hóa vàng nhân phẩm lương tâm

Chúng muốn ta bán mình ô nhục

Ta làm Sen thơm ngát giữa đầm”

Người trai chí lớn đó chính là Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu của dân tộc Việt Nam. Hình ảnh vị lãnh tụ vĩ đại mà gẫn gũi với nhân dân Việt Nam được ví như vẻ đẹp của hoa Sen mà người dân Nam Bộ đã thành kính nói lên tự trong sâu thẳm của lòng mình:

“Tháp Mười đẹp nhất bông Sen

Việt Namon> đẹp nhất có tên Bác Hồ”

Từ ngày có Đảng, có Bác Hồ, nhân dân ta đã liên tiếp viết lên những trang sử mới thật hào hùng.

Dưới sự lãnh đạo tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam và Bác Hồ kính yêu, nhân dân ta đã anh dũng đánh thắng hai kẻ thù lớn là thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Xây dựng nên một nước Việt Nam độc lập, tự do và phồn thịnh, sánh vai cùng bè bạn năm châu và các cường quốc trên thế giới. Đóa hoa Sen Việt Nam đã bừng nở và đang khoe sắc, tỏa hương để làm ngát thơm dân tộc Việt.

Thay cho lời kết của bài viết này, tôi xin được dẫn mấy câu thơ về Sen để tri ân một loài hoa qúy:

“Từ trong bùn đất vươn lên

Hoa Sen rực rỡ khắp miền quê hương

Dãi dầu mưa, nắng, gió, sương

Mà hoa vẫn đẹp, vẫn thơm cho đời”

Với những đặc tính nổi trội như trên, hoa Sen đã được bầu chọn là quốc hoa của Việt Nam trong thời kỳ hội nhập.

Nguyễn Ngọc Thành

(Số 86, Lý Thường Kiệt, Thành phố Thái Bình)