Phóng viên: Xin ông cho biết những điểm mới quan trọng cần quan tâm ở Luật Hợp tác xã năm 2023? 

Ông Nguyễn Tống Thìn: Luật Hợp tác xã năm 2023 gồm 12 chương, 115 điều, tăng 3 chương, 51 điều so với Luật Hợp tác xã năm 2012. Luật Hợp tác xã năm 2023 đã bổ sung, sửa đổi và loại bỏ một số quy định cũ tạo hành lang pháp lý thuận lợi hơn cho các HTX, liên hiệp HTX, THT trong quá trình hoạt động. Trong đó, có những điểm mới nổi bật như: Giảm số lượng thành viên sáng lập của HTX từ 7 xuống còn 5 thành viên, bổ sung thêm thành viên liên kết có góp vốn và thành viên liên kết không góp vốn. Tăng tỷ lệ góp vốn tối đa của thành viên chính thức lên 30% vốn điều lệ với HTX, 40% vốn điều lệ với liên hiệp HTX; thành viên có thể góp vốn bằng nhiều hình thức, thông qua hợp đồng mà không phải chuyển quyền sở hữu, quyền sử dụng đất cho HTX, liên hiệp HTX nhằm tạo điều kiện tập trung đất đai từ thành viên, hình thành sản xuất quy mô lớn. Luật mới cũng quy định về quỹ chung không chia và mức trích lập quỹ cụ thể từ thu nhập của giao dịch bên ngoài thấp nhất là 5% đối với HTX, 10% đối với liên hiệp HTX qua đó tạo thuận lợi hơn giúp các HTX, liên hiệp HTX có điều kiện đầu tư, tái đầu tư phát triển quỹ chung không chia, tài sản chung không chia một cách hiệu quả. Ngoài ra, Luật lần này cũng trao quyền cho HTX, liên hiệp HTX tự quyết định việc cung ứng sản phẩm, dịch vụ ra bên ngoài sau khi đáp ứng đầy đủ nhu cầu của thành viên, phát triển thị trường bình đẳng như các loại hình doanh nghiệp khác mà không quy định tỷ lệ cung ứng dịch vụ như Luật Hợp tác xã năm 2012. Luật Hợp tác xã năm 2023 cũng bổ sung một chương về kiểm toán HTX, liên hiệp HTX để nâng cao tính minh bạch, hiệu quả trong quản lý; bổ sung thêm tổ chức quản trị rút gọn cho HTX siêu nhỏ, liên hiệp HTX dưới 10 thành viên được lựa chọn áp dụng; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số hoạt động quản lý, điều hành của HTX. Bổ sung đối tượng điều chỉnh là THT vào trong Luật: Luật Hợp tác xã năm 2023 đã thiết kế một chương riêng quy định về THT. Các THT khi góp vốn và hợp đồng hợp tác không xác định thời hạn hoặc có thời hạn từ 12 tháng trở lên phải đăng ký tại cơ quan đăng ký kinh doanh để thống nhất quản lý. Luật cũng bổ sung chính sách hỗ trợ chuyển đổi THT lên HTX. 

Đặc biệt, Luật Hợp tác xã năm 2023 đã thể chế hóa đầy đủ 8 nhóm chính sách tại Nghị quyết số 20- NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT trong giai đoạn mới và dành riêng một chương cho các chính sách này qua đó tạo động lực thúc đẩy các tổ chức KTTT phát triển. 

Phóng viên: Với những điểm mới cơ bản của Luật Hợp tác xã năm 2023, các HTX sẽ có những thuận lợi và khó khăn gì trong thời gian tới, thưa ông? 

Ông Nguyễn Tống Thìn: Việc quy định giảm số lượng thành viên sáng lập từ 7 xuống 5 đã tạo điều kiện thuận lợi hơn trong việc vận động các tổ chức, cá nhân và hộ gia đình tham gia thành lập HTX. Việc bổ sung các loại thành viên tham gia HTX cùng với việc quy định tỷ lệ vốn góp tối đa cho một thành viên sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho HTX trong việc gia tăng nguồn vốn. Trước đây, HTX chỉ có một loại thành viên chính thức và mỗi thành viên chỉ được phép góp tối đa 20% vốn điều lệ. Luật Hợp tác xã năm 2023 đã trao quyền cho HTX, liên hiệp HTX tự quyết định việc cung ứng sản phẩm, dịch vụ ra bên ngoài tạo điều kiện thuận lợi cho HTX mở rộng thị trường, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX.

Việc cho phép ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị điều hành HTX và tổ chức đại hội thành viên bằng hình thức họp và biểu quyết trực tuyến tạo điều kiện cho HTX tiết kiệm về thời gian, chi phí tổ chức đại hội, chủ động trong việc lựa chọn hình thức tổ chức đại hội thành viên cho phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của từng đơn vị. 

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi nêu trên, thời gian tới, các HTX sẽ gặp khó khăn trong việc thay đổi bộ máy tổ chức và nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý, người lao động trong HTX cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Đòi hỏi đội ngũ cán bộ, quản lý, người lao động phải có năng lực, trình độ phù hợp và nhanh nhạy trong tiếp cận và xử lý thông tin. Công tác tài chính, kế toán phải chuyên môn hóa, rõ ràng, minh bạch để phù hợp với các quy định hiện hành. 

Vùng sản xuất rau VietGAP của HTX Nông nghiệp xanh Trung An (Vũ Thư). 

Phóng viên: Xin ông cho biết tình hình hoạt động của các HTX trên địa bàn tỉnh hiện nay ra sao? Các HTX có gặp khó khăn gì trong triển khai Luật Hợp tác xã năm 2023 hay không? 

Ông Nguyễn Tống Thìn: Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 240 THT, 479 HTX, trong đó có 361 HTX nông nghiệp, 33 HTX phi nông nghiệp, 85 quỹ tín dụng nhân dân. Doanh thu bình quân HTX nông nghiệp đạt khoảng 1,68 tỷ đồng/năm, lãi ước đạt 93 triệu đồng/ năm. Cùng với việc đẩy mạnh sản xuất, các HTX nông nghiệp tích cực tham gia xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu, từng bước giúp thành viên thay đổi phương thức sản xuất từ truyền thống sang sản xuất sạch, an toàn, bền vững... 

Tuy nhiên, hầu hết các HTX trên địa bàn tỉnh có quy mô hoạt động nhỏ lẻ, ít thành viên, nguồn vốn hoạt động thấp, chất lượng sản phẩm chưa cao. Đội ngũ quản lý của các HTX nông nghiệp đa phần lớn tuổi, trình độ, năng lực chưa đáp ứng với yêu cầu thực tiễn, nhất là việc ứng dụng công nghệ thông tin trong điều hành, quản trị HTX. 

 Hầu hết các HTX trên địa bàn tỉnh có quy mô hoạt động nhỏ lẻ, ít thành viên, nguồn vốn hoạt động thấp, chất lượng sản phẩm chưa cao. 

Do vậy, khi Luật Hợp tác xã năm 2023 có hiệu lực, nhiều HTX trong lĩnh vực nông nghiệp sẽ gặp khó khăn trong việc hạch toán các nguồn thu nhập từ giao dịch nội bộ và giao dịch bên ngoài HTX; việc trích lập các quỹ cũng như phân phối thu nhập mất nhiều thời gian, công sức hơn, đòi hỏi tính chuyên nghiệp cao trong khi hầu hết các HTX hiện nay chưa thực hiện tốt điều này. Ngoài ra, quy định về hoạt động cho vay nội bộ sau khi bảo đảm nguồn vốn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh mà không được sử dụng vốn huy động trong và ngoài thành viên để thực hiện cho vay nội bộ sẽ gây khó khăn cho các HTX trong việc huy động và hỗ trợ vốn cho thành viên, hạn chế việc chủ động nguồn vốn hoạt động của HTX. 

Phóng viên: Vậy thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh có những giải pháp gì để các HTX thuận lợi trong nắm bắt, áp dụng Luật Hợp tác xã năm 2023 vào thực tiễn, thưa ông? 

Ông Nguyễn Tống Thìn: Để đưa Luật Hợp tác xã năm 2023 nhanh chóng đi vào cuộc sống, Liên minh HTX tỉnh đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tổ chức hội nghị triển khai Luật cho trên 400 thành viên các HTX, THT, liên hiệp HTX trong tỉnh. 

Bên cạnh đó, Liên minh HTX tỉnh phối hợp với các sở, ban, ngành tham mưu cho tỉnh ban hành những cơ chế, chính sách cụ thể, mang tính đặc thù và phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh nhằm hỗ trợ, thúc đẩy phát triển KTTT trên địa bàn tỉnh. Thường xuyên theo dõi, nắm bắt những thuận lợi, khó khăn, vướng mắc của các HTX khi áp dụng các quy định của Luật Hợp tác xã năm 2023, từ đó có những giải pháp hỗ trợ phù hợp. 

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!

Ngân Huyền

 (thực hiện)