Năm 1995, tôi được ông Giang Đức Tuệ, lúc này đã ở tuổi 85, nguyên Chủ tịch Ủy ban hành chính tỉnh Thái Bình giai đoạn 1957 - 1959 kể cho nghe một câu chuyện khá lý thú khi ông được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh năm 1958. Khi đó, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thái Bình cử ông cùng một số cán bộ lên mời Bác Hồ về thăm tỉnh. Sau khi làm việc xong, Bác mời ông Tuệ cùng đoàn ăn cơm với Bác tại Phủ Chủ tịch. Trong bữa cơm, Bác ân cần hỏi chuyện mọi người. Đột ngột Bác hỏi: “Ở Thái Bình, các chú còn duy trì hương ước không?”. Mọi người lúng túng nhìn nhau. Ông Tuệ dè dặt trả lời: “Thưa Bác, không ạ”. Nét mặt Bác không vui. Bác giải thích: “Hương ước là những khoản ước trong làng, người ta quy định với nhau không để trâu bò phá hoại lúa, mạ, không để gà qué ăn rau màu, không được trộm cắp của nhau, đánh cãi nhau… Đó là những phong tục đẹp trong nông thôn nước ta trước đây. Từ sau ngày cách mạng, các chú xóa bỏ hết cả, thế là không đúng. Cách mạng chỉ xóa đi cái xấu, cái dở, còn cái tốt, cái hay cần gìn giữ và phát huy chứ”. Đó là chuyện Bác Hồ nói vào năm 1958. Thế nhưng, hơn 30 năm sau, khi đất nước đã bước vào công cuộc đổi mới, vẫn có người băn khoăn về việc khôi phục và duy trì hương ước sẽ dễ dẫn đến tình trạng “phép vua thua lệ làng”.

Một lần khác, tôi được gặp bà Lê Thị Định, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban nhân tỉnh Thái Bình giai đoạn 1963 - 1981, được bà kể cho nghe những mẩu chuyện khi bà tiếp xúc với Bác Hồ, trong đó có một chuyện khá hóm hỉnh là: Trong một lần được ăn cơm cùng mâm với Bác, khi mọi người đang báo cáo với Bác về đời sống của nhân dân tỉnh nhà thì đột ngột Bác hỏi bà Định: “Ở Thái Bình các cô còn có tục đánh vợ không?”. Bà Định lúng túng nhìn Bác và dè dặt trả lời: “Thưa Bác, cũng còn nhưng đã giảm rất nhiều rồi ạ”. Bác cầm luôn cái gậy mà Bác vẫn chống đi hàng ngày đưa cho bà Định, ôn tồn nói: “Bác cho cô cái gậy này, nếu gặp kẻ nào đánh vợ thì vụt luôn cho nó một trận”.

Được nghe hai mẩu chuyện trên của hai cán bộ lão thành kể lại, tôi càng thấm thía thêm: Bác Hồ là người vĩ đại nhất từ những chuyện bình thường, giản dị nhất.

Nguyễn Thanh
(Vũ Quý, Kiến Xương)