Sáng sớm mùng 1 tháng 1 năm 1967, tuy là ngày tết nhưng tôi cứ bận xận, lo lắng làm sao ấy. Bác sắp ra nói chuyện với cán bộ rồi mà địa điểm họp lại phải thay đổi, ban tổ chức rất bị động, tôi cũng chẳng nhớ gì ngày tết nữa. Tôi đang ở nhà ngoài báo cáo chương trình tổ chức với các đồng chí Hoàng Anh và Tố Hữu thì Bác tay xách đèn bão từ trong nhà bước ra: "Năm mới, Bác chúc tết các đồng chí". Lúc ấy tôi mới ngớ người ra và nhận thấy thiếu sót là có mấy anh em Tỉnh ủy ngay đây mà không nhớ đến việc chúc tết Bác. Nhìn thấy trên bàn còn nửa đĩa xôi, vì bận việc tôi chưa kịp ăn lót dạ, Bác bảo: "Chú ngồi ăn đi đã". Tôi nhìn Bác: "Thưa Bác, cháu no rồi ạ". Bác bảo: "Phải lượng sức mình trước, nếu ăn không hết thì hai người ăn một đĩa, không nên bỏ thừa".

Vì địa điểm họp trước định đặt ở Tân Phong, sau lại chuyển về Hiệp Hòa, nên sáng sớm hôm đó Bác phải đợi đến gần 10 giờ mới tới họp được. Cuộc họp này triệu tập rất bí mật, không nói là đi đón Bác nhưng anh em cán bộ vốn rất tinh, người nào cũng đoán là Bác về, nên tuy phải chờ đợi nhưng việc giữ bí mật vẫn rất tốt và ai nấy đều vui vẻ.

Từ đường cái vào đình Phương Cáp, Bác phải đi bộ hơn 300 mét. Trời rét, Bác đội mũ bông và quấn khăn quàng. Thấy các anh em quay phim, chụp ảnh chạy theo Bác, Bác bảo: "Hôm nay các chú chẳng làm ăn được, trời rét, Bác không biểu diễn đâu".

Vào đến hội trường, anh em vỗ tay chào Bác. Tôi định nói vài câu theo thủ tục nghi lễ. Nhưng không muốn mất thì giờ, Bác giơ tay ra hiệu ngừng vỗ tay. Và Bác tự giới thiệu: "Hôm nay, Bác và hai đồng chí trong Ban Bí thư Trung ương Đảng: Hoàng Anh và Tố Hữu về thăm các đồng chí" rồi Bác nói chuyện luôn. Bác rất vui. Tuy giờ đã muộn, Bác vẫn nói chuyện đến 2 tiếng. Bác khen Hợp tác xã Tân Phong sản xuất giỏi. Bác hỏi thăm xã Đông Lâm và Hợp tác xã Nam Cường nơi Bác đã về thăm lần trước. Bác đề nghị các hợp tác xã khác phải đuổi kịp Tân Phong. Bác khen phong trào bình công, báo công, ghi công của Thái Bình là phương pháp phát động tư tưởng và là hình thức dân chủ rất tốt, cần phải phát huy. Bác phê bình những nơi còn thói hư tật xấu, như đánh vợ, chửi con, khinh miệt phụ nữ; đó là tàn dư của giai cấp phong kiến lạc hậu cần phải xóa bỏ. Bác khuyên các đồng chí trong Đảng ủy xã, ban quản trị hợp tác xã phải dân chủ đối với xã viên và nhân dân, phải cùng nhau bàn bạc trong công việc làm ăn, tuyệt đối không hống hách, nhất là không được vay mượn quỹ của hợp tác xã và tiền quỹ của xã.

Trong khi Bác ngồi nói chuyện, hai đồng chí Tố Hữu và Hoàng Anh vẫn đứng sau Bác. Các đồng chí nhà báo và điện ảnh vẫn quay phim, chụp ảnh. Bác bảo tôi ngồi xuống cạnh ghế của Bác. Tất nhiên là tôi không ngồi vì hai đồng chí trong Ban Bí thư Trung ương Đảng vẫn đứng. Bác quay lại nắm tay tôi, vừa kéo tôi ngồi xuống ghế vừa bảo: "Gớm, chú lại còn phân giai cấp à!". Cả hội trường cười ran. Ai nấy đều phấn khởi và cảm thấy sao Bác gần gũi, yêu thương chúng ta đến thế. Ít ngày sau, các đồng chí nhà báo gửi cho tôi tấm ảnh chụp tôi ngồi bên ghế là có ý cho phép tôi thay mặt Đảng bộ Thái Bình được ngồi bên Bác.

Nói chuyện xong, Bác lên xe, tôi cũng đi để tiễn chân Bác. Ra tới đò Vực thì đúng 12 giờ trưa. Rút kinh nghiệm tối hôm trước, chúng tôi không qua sông bằng ca nô nữa. Bác cháu cùng xuống một con thuyền gỗ nhỏ hai mái chèo. Các đồng chí Ty Giao thông nhẹ nhàng chèo thuyền qua sông. Trời hửng nắng, sông nước dịu dàng. Tuy thời chiến nhưng thuyền bè tấp nập ngược xuôi. Ra đến giữa sông, nhìn trời, nhìn Bác, nhìn sông nước, bãi màu, ruộng mạ tốt tươi, tôi thấy trong lòng vô cùng sung sướng. Qua sông, tôi đưa Bác và các đồng chí đi cùng với Bác vào trụ sở Huyện ủy Tiên Hưng tạm nghỉ. Thật may mắn cho ngôi nhà nhỏ này được Bác Hồ nghỉ chân ăn cơm giữa ngày tết. Tôi xin phép Bác cho các đồng chí trong Ban Huyện ủy được gặp Bác. Bác đồng ý. Tôi tìm các đồng chí nhưng ai nấy đều đi công tác vắng; mấy đồng chí sang Thư Trì nghe Bác nói chuyện vẫn chưa về tới nhà, nên ăn cơm xong Bác đi ngay. Ngồi trên xe, tôi thấy Bác hơi mệt lại thúng thắng ho nhưng Bác vẫn vui vẻ nói chuyện với anh em. Vui chuyện, bác sĩ A nói chuyện sông Cửu Long (Nam Bộ) có những con tôm to bằng bắp tay. Anh Kỳ không tin, bảo anh này chỉ nói khoác, Bác cũng cười nói: "Chả thế mà có người nói Đồng Tháp Mười có những con muỗi to lắm, muỗi đậu ở ngoài màn, người trong màn nắm được chân nó, nó giãy, hai cánh nó đập như cái quạt máy ấy". Anh em đều cười ầm cả lên. Đến bến phà Triều Dương hết địa phận Thái Bình, Bác bắt tay và nói: "Cảm ơn Tỉnh ủy nhé".

Tôi hết sức cảm động giơ hai tay nắm tay Bác. Trong đời hoạt động cách mạng của mình, tôi đã được gặp Bác nhiều lần. Lần này, Bác về thăm Thái Bình, quê hương 5 tấn, tôi lại vinh dự thay mặt Đảng bộ và nhân dân Thái Bình bắt tay Bác và cũng là chia tay Bác.

Trên bến Triều Dương, tôi còn lưu luyến đứng lại giờ lâu nhìn Bác sang sông. Không ngờ lần ấy là lần cuối cùng Bác về thăm Thái Bình mà không hẹn ngày trở lại.

Ngô Duy Đông
Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình