Mỗi lần tết đến xuân về tôi lại được ăn bánh cáy làng Nguyễn.

Mỗi miền quê Việt Nam có một đặc sản riêng: Hải Dương có bánh đậu xanh Ninh Giang; mè xửng Huế; kẹo dừa Bến Tre.

Hương sắc đồng quê ngọt ngào của Thái Bình là bánh cáy làng Nguyễn, xã Nguyên Xá (Đông Hưng).
Mỗi loại bánh, mỗi loại đặc sản từng vùng đều có cái ngon riêng. Song, bánh cáy Thái Bình có cái ngon tổng hợp của nhiều hương vị độc đáo. Ăn bánh cáy là ăn cả thanh, cả sắc, cả hương và vị. Cái ngọt ngào không bánh nào sánh được vì đó là vị ngọt của lúa, ngọt mát lòng, ăn vào ta thấy có cái vị gợi nhớ, gợi thương với âm hưởng của bài ca “5 tấn”. Cái độc đáo của bánh cáy làng Nguyễn là bản sắc văn hóa ẩm thực của tỉnh lúa?

Vừa qua tôi có dịp về làng Nguyễn chiêm ngưỡng tượng đài và thăm làng kháng chiến anh hùng, lại được các bà, các chị cho ăn bánh cáy tại cội nguồn.

Quây quần bên đĩa bánh có nước chè xanh nấu đặc. Hương chè quyện vào hương bánh đến ngọt ngào lòng người.

Nhiều khách đến Thái Bình tưởng bánh cáy là bánh làm bằng con cáy biển. Không phải! Bánh có đặc trưng của trứng cáy, do ba màu tự nhiên hồng cam tắm trong xanh lam, đan nhập với vàng làm nên một màu riêng biệt. Đó là màu trời cho chứ không phải màu nhân tạo đưa vào.

Bánh cáy xắt miếng, ăn nhẩn nha, nhấp ngụm nước chè xanh thì tuyệt vời. Cảm giác ngọt bùi, béo đan xen độ giòn, độ dẻo mượt mà, độ dai mềm mại...

Các cụ kể rằng: Bánh cáy là bánh có từ xưa, được làm bằng nhiều nguyên liệu tổng  hợp. Gạo nếp ngon, không lẫn tẻ, ngâm nước, có pha nước lá giẻ, lá dành dành, gấc chín đỏ. Sau đó đem đồ xôi chín mọng, giã thành bánh dầy. Bánh dầy thái xắt chỉ rán trong mỡ lấy màu vàng trắng.

Lạc ngâm nước, đồ chín, phơi khô rang trong cát vừa độ chín trắng, giòn tan. Vừng nếp rang vàng xát bỏ vỏ. Bỏng phải là gạo nếp hương rang nở tung, sảy sạch trấu. Mỡ khẩu ướp đường trên nửa tháng, thái hạt lựu, xào ngọt lấy độ trong, giòn. Ngoài ra còn các nguyên liệu khác như cà rốt xào đường, nước gừng, vỏ quýt tươi vừa phải, dầu hương, vị đặc trưng. Chảo đường kính đun trên bếp củi, pha nha tới độ. 

Các nguyên liệu trên sau khi ủ tổng hợp, trộn vào đảo đều, đun trên than, đạt tới mùi thơm quyến rũ. Có nhiều loại khuôn to nhỏ, mẫu mã khác nhau và lót vừng, bánh vào khuôn. Bánh đông kết được phong giấy hồng điều, xếp hộp ủ bánh lên hương. Bánh không phơi nắng, không sấy qua lửa vì sẽ mất hương và ám khét. Bánh mới để được lâu và vận chuyển dễ dàng.

Nếu bánh chưng là bánh tổng hợp đặc trưng tết cổ truyền Việt Nam thì bánh cáy làng Nguyễn là bánh tổng hợp đặc trưng cho quê lúa Thái Bình. Bốn mùa đều có bánh.

“Bánh cáy tiến Vua - Cua đồng tiến Chúa”

Các cụ già vui chuyện nói vậy. Nhân dân làng Nguyễn còn cho biết: ngoài hương vị ăn ngon thơm, bánh cáy còn là bài thuốc bổ cho tất cả mọi người.

Tết này mời du khách đến thăm Thái Bình, cùng vui xuân và thưởng thức bánh cáy, một đặc sản đồng quê mang riêng bản sắc Thái Bình.

THÚY MAI
(Thành phố Thái Bình)