Sarnath, vườn Lộc Uyển hay vườn nai, là địa điểm khảo cổ cách thành phố bên sông Hằng Varanasi 13 km, thuộc bang Uttar Pradesh, miền bắc Ấn Độ. Đây là nơi Đức Phật giảng bài pháp (chuyển pháp luân) đầu tiên sau khi thành đạo.

Thái tử Siddhartha Gautama (Tất Đạt Đa) chào đời tại Lumbini hay vườn Lâm Tỳ Ni thuộc Nepal, sống một cuộc đời đầy đủ, được bảo bọc. Khi gần 30 tuổi, thái tử quyết định rời cung điện để khám phá thế giới bên ngoài. Chứng kiến bệnh tật và cái chết, ông đã từ bỏ cuộc sống xa hoa để đi tìm con đường giải thoát khỏi khổ đau.

Quang cảnh tại Sarnath, phía xa là bảo tháp Dhamek. Ảnh: Kashi Yatra

Sau hành trình dài tu hành và chiêm nghiệm, ông nhận ra sự giải thoát đến từ rèn luyện tâm trí. Dưới gốc bồ đề tại Bodh Gaya, Ấn Độ, ông ngồi thiền định và phát nguyện không đứng dậy cho đến khi đạt được giác ngộ. Vào một đêm trăng tròn, Siddhartha giác ngộ và chính thức trở thành Phật Thích ca.

Tuy nhiên, Phật Thích ca không thuyết pháp tại nơi giác ngộ. Ngài muốn tìm lại 5 người bạn đồng tu trước kia, là những người từng từ bỏ lối tu khổ hạnh. Biết họ đang ở một khu rừng hươu thuộc Sarnath, Đức Phật đã đến đó. Những người bạn cũ, bị thuyết phục bởi trí tuệ và bài giảng về Tứ Diệu Đế, đã trở thành những đệ tử đầu tiên của Ngài.

Sarnath ngày nay là một trong 4 địa danh linh thiêng mà mỗi Phật tử nên một lần hành hương trong đời. Cái tên "Sarnath" xuất phát từ "Saranganath", nghĩa là "Chúa tể của hươu nai", gắn liền với khu rừng hươu, nơi Đức Phật từng thuyết pháp. Tên cổ của vùng đất này là "Mrigadava", mang ý nghĩa "vườn hươu nai".

Điểm nhấn nổi bật nhất tại Sarnath là khu di tích tháp Dhamekh, nơi được cho là Đức Phật đã giảng bài pháp đầu tiên. Nằm giữa công viên xanh mát, quần thể này gồm tháp Dhamekh, di tích tu viện Phật giáo cổ xưa, cột đá Ashoka và tháp Dharmarajika, tương truyền là nơi lưu giữ xá lợi của Đức Phật. Các tháp Phật giáo tại đây được xây dựng từ thời vua Ashoka, bị tàn phá qua nhiều triều đại nhưng vẫn tồn tại như minh chứng cho một nền văn hóa tâm linh bền vững. Giá vé vào cửa khu di tích Dhamekh là 3,5 USD.

Ngay bên cạnh quần thể tháp Dhamekh là Bảo tàng khảo cổ Sarnath, nơi trưng bày nhiều cổ vật quý giá từ thế kỷ III TCN đến thế kỷ XII. Tại đây, du khách có thể chiêm ngưỡng phần đỉnh nguyên bản của cột đá Ashoka - nguồn cảm hứng cho quốc huy Ấn Độ. Cột đá do hoàng đế nổi tiếng của Ấn Độ, Ashoka, cho xây dựng để tưởng niệm về thánh tích Phật giáo nơi đây.

Tháp Chaukhandi gần đó cũng là một di tích quan trọng, được biết đến nơi là Đức Phật Thích ca đã gặp 5 đệ tử đầu tiên của mình. Ngày nay, nơi này thuộc quyền quản lý của Cục Khảo cổ.

Tháp Chaukhandi. Ảnh: Wiki

Vào mỗi dịp Phật Đản (Buddha Purnima), nơi đây đón hàng nghìn tín đồ Phật giáo về chiêm bái.

Không chỉ là thánh địa, Sarnath còn là điểm đến quan trọng trong Kỳ Na giáo. Tại làng Singhpur gần đó, nhiều ngôi đền của Kỳ Na giáo được xây dựng, tiêu biểu như đền Shri Digamber, thu hút đông đảo tín đồ hành hương mỗi năm.

Các công trình kiến trúc tại Sarnath mang vẻ đẹp tráng lệ và hài hòa, theo đánh giá từ các du khách. Vẻ đẹp này được thể hiện từ tượng Phật cao lớn cho đến các khu phức hợp đền đài yên bình. Mỗi chi tiết kiến trúc đều phản ánh triết lý sâu sắc của nhà Phật, hướng con người đến sự thanh tịnh và giác ngộ.

Với thời gian di chuyển 30-40 phút, Sarnath là lựa chọn lý tưởng cho một chuyến tham quan nửa ngày từ Varanasi. Du khách có nhiều lựa chọn để đến thăm vườn Lộc Uyển như xe lam ba bánh (giá 2,5-3,5 USD một chiều), taxi công nghệ Ola (5-6 USD một chiều). Ngoài ra, du khách có thể đi xe buýt.

Tại Sarnath, du khách có thể di chuyển bằng ôtô hoặc thuê xe đạp để tham quan các điểm. Đây là lựa chọn vừa kinh tế, vừa mang lại trải nghiệm chậm rãi giữa không gian thiêng liêng và thanh bình, theo gợi ý từ các chuyên gia du lịch Tripsavvy.

Tại cổng vào khu di tích, nhiều hướng dẫn viên bản địa sẵn sàng thuyết minh chi tiết về lịch sử và ý nghĩa của từng công trình, tiền tip cho hướng dẫn viên tùy tâm (1-2 USD) hoặc du khách có thể ghé qua các cửa hàng do họ dẫn đến. Khi hướng dẫn viên dẫn được khách đến các cửa hàng này, họ sẽ được trả hoa hồng.

Theo: vnexpress.net