Sự kiện ngoại giao quan trọng của nhà Trần này đã dẫn dắt cuộc đời Huyền Trân công chúa qua khổ ải để cuối cùng phải đến với thiền môn. Tiến sĩ Ngô Thì Nhậm (1746 - 1803) - danh sĩ đời hậu Lê - Tây Sơn khi đặt chân đến kinh thành Huế đã cảm tác trước cảnh đẹp của châu Ô và châu Lý cùng công lao giúp nhà Trần mở mang bờ cõi Đại Việt của công chúa Huyền Trân thuở nào đã ngậm ngùi viết nên câu thơ:

“Sính lễ hai châu ngàn thuở hưởng

Giai nhân muôn dặm một đời đau”.

Kinh thành Huế nằm ở bờ bắc sông Hương, được xây dựng theo kiến trúc của phương Tây kết hợp một cách tài tình với kiến trúc thành quách phương Đông theo trục Nam - Bắc (đường Dũng đạo), có: Kỳ Đài, Ngọ Môn, sân Đại Triều Nghi, điện Thái Hòa, sân Bái Mạng, điện Cần Chánh, điện Càn Thành, điện Khôn Thái, điện Kiến Trung, cửa Hòa Bình. Kinh đô Huế còn có những công trình chính yếu phục vụ các cuộc đại lễ, thiết triều quan trọng như Ngọ Môn, sân Đại Triều Nghi, điện Thái Hòa, điện Cần Chánh, điện Càn Thành, điện Khôn Thái, điện Kiến Trung được thiết kế đa dạng, mỗi công trình một kiểu dáng, đường nét, hình khối kiến trúc phong phú, trang trí nội ngoại thất hết sức tinh xảo với mật độ dày đặc từ trong ra ngoài, từ thấp lên cao. Kiến trúc cung đình Huế từ lâu đã trở thành một trong những quần thể kiến trúc vô cùng độc đáo của Việt Nam. Đây là điểm đến du lịch hấp dẫn của du khách trong và ngoài nước. Một điểm dễ nhận ra kiến trúc dinh thự, cung đình Huế là không vươn lên cao mà dàn trải theo bề rộng; các lớp lang kiến trúc hòa nhập vào thiên nhiên, ẩn hiện trong cây xanh, cỏ mượt, nước biếc.

Lê Quang - Nguyễn Duy