Thời điểm chúng tôi về, cánh đồng mẫu ở thôn Minh Thành đang vào mùa gặt rộ. Những chiếc máy gặt đập liên hợp “tung hoành” trên thảm lúa vàng óng, chỉ một loáng là thóc đã đóng đầy bao để chở về nhà, ruộng lúa trĩu bông chỉ còn trơ lại rạ. Đứng trên bờ, ông Nguyễn Văn Căn nóng lòng dõi theo từng “bước đi” của máy gặt mong sớm đến ruộng nhà mình. Ông không dấu nổi niềm vui: “Gia đình tôi có 1,2 mẫu ruộng thì 8 sào thuộc quy hoạch cánh đồng mẫu cấy giống lúa RVT.

Mấy chục năm gắn bó với ruộng đồng nhưng đây là lần đầu tiên nông dân chúng tôi được sản xuất theo quy trình nghiêm ngặt từ khâu ngâm ủ giống, gieo sạ, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh. 8 sào ruộng nhà tôi mọi năm gieo mạ, cấy lúa phải mất cả chục buổi nhọc nhằn, vất vả, tốn 12 kg thóc giống, nhưng năm nay được Nhà nước hỗ trợ toàn bộ giống, thuốc trừ cỏ, tôi gieo sạ trong thời gian chưa đầy 2 ngày. Cây lúa sinh trưởng và phát triển tốt, trỗ bông to, hạt mẩy, năng suất ước đạt 2,2 tạ/sào.

Thời gian tới, nếu HTX tiếp tục xây dựng mô hình tôi sẵn sàng đăng ký cấy toàn bộ diện tích”. Minh chứng thêm lời ông Căn, Trưởng thôn Phạm Xuân Hiển cho biết: “Vụ này, người dân trong thôn ai cũng mừng bởi lúa xuân không chỉ đạt năng suất cao mà còn đỡ vất vả hơn rất nhiều. Sau dồn điền đổi thửa, bờ vùng được đắp to 6 m nên đưa được các loại máy xuống tận ruộng phục vụ các khâu sản xuất. Toàn thôn có 120 hộ tham gia  gieo sạ 45 ha lúa RVT liền thửa, cùng một trà, tiện công chăm sóc; khi lúa chín khoảng 90% diện tích được thu hoạch bằng máy... giúp bà con tiết kiệm khoảng 30% chi phí so với sản xuất truyền thống trước đây. Chủ trương xây dựng nông thôn mới, xây dựng cánh đồng mẫu đã thực sự giúp cho người dân thôn quê chúng tôi thoát cảnh con trâu đi trước, cái cày theo sau”.

Thái Tân là xã thuộc vùng đất cát cao của huyện Thái Thụy. Từ bao đời, nông dân vẫn sản xuất nông nghiệp truyền thống, cấy nhiều loại giống, năng suất lúa trung bình hàng năm chỉ đạt từ 110 đến 120 tạ/ha. Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, năm 2011 địa phương đã hoàn thành việc dồn điền đổi thửa, chỉnh trang đồng ruộng, bình quân mỗi hộ còn 1,63 thửa. Cánh đồng mẫu ở vụ xuân này của Thái Tân có diện tích 55 ha được xây dựng ở 2 thôn và là 1 trong 4 cánh đồng mẫu có quy mô diện tích lớn của Thái Thụy.

Chủ nhiệm HTX Dịch vụ nông nghiệp - Lê Công Chính cho biết: Ban đầu, việc triển khai xây dựng mô hình cũng gặp một số khó khăn do xã viên còn e ngại giống RVT là giống mới, nếu cấy tập trung một giống trên diện tích lớn mà mất mùa thì sẽ trắng tay. Cấp ủy, chính quyền, Ban quản trị HTX và các thôn đã vào cuộc tích cực tuyên truyền, vận động, mời cán bộ kỹ thuật về tập huấn, hướng dẫn quy trình canh tác cho nông dân nên sau đó tất cả các gia đình có ruộng trong vùng đều đăng ký tham gia. Hộ nào diện tích ít cũng đăng ký 2 đến 3 sào, hộ nhiều nhất tới 8 sào. HTX phối hợp với thôn thống nhất lịch làm đất, gieo mạ, ngày xuống giống, mời cán bộ kỹ thuật xuống tận ruộng hướng dẫn bà con cách sạ hàng, gieo vãi và trực tiếp giải quyết những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện.

Dù mới là vụ sản xuất đầu tiên nhưng cánh đồng mẫu đã khẳng định ưu thế vượt trội. Toàn bộ diện tích được gieo sạ cùng thời điểm, cùng chủng loại giống và quy trình chăm sóc đồng đều nên lúa cứng cây, đẻ khỏe, đặc biệt là hạn chế được sâu bệnh, lúa chín vàng đều. Cấy giống RVT ở vụ này, nông dân chỉ mất 2 lần phun trừ sâu cuốn lá và rầy mà không phải trừ bệnh đạo ôn, nhàn hơn rất nhiều so với cấy các giống mẫn cảm khác. Hệ thống kênh mương tưới tiêu nước, đường giao thông nội đồng thời gian qua cũng được xã đầu tư tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân đưa máy móc vào sản xuất: gieo trong 4 ngày và thu hoạch cũng từng ấy thời gian, rất nhanh gọn. Nếu so với giống lúa tám, hương thơm, chất lượng gạo RVT ngon không kém, nhưng năng suất cao hơn, trung bình đạt 2,2 tạ/sào, hộ thâm canh tốt đạt 2,5 tạ/sào nên nông dân ai cũng phấn khởi.

Anh Chính cho biết thêm: Vụ lúa xuân năm 2013, Thái Tân  gieo cấy 224 ha, sau hơn 3 tháng đầu tư, chăm sóc toàn bộ diện tích được mùa lớn. Ngoài giống lúa chất lượng, xã bố trí gieo cấy 70% lúa lai, năng suất đạt từ 2,7 đến 3 tạ/sào góp phần đưa năng suất bình quân toàn xã ước đạt 72,5 tạ/ha. Được mùa, nhất là thành công từ mô hình cánh đồng mẫu nhưng niềm vui vẫn chưa trọn vẹn bởi vấn đề HTX trăn trở nhất hiện nay là chưa tìm được “đầu ra” cho sản phẩm trong khi giá lúa trên thị trường hiện nay xuống thấp. Điều này sẽ gây khó khăn cho xã nếu duy trì và nhân rộng mô hình trong những năm sau. Vì vậy, địa phương mong muốn ngoài hỗ trợ về giống, tập huấn KHKT xây dựng mô hình cánh đồng mẫu, tỉnh, huyện cần hỗ trợ nông dân tìm đầu mối tiêu thụ ổn định, có như vậy cánh đồng mẫu mới phát huy đúng giá trị, mang lại cuộc sống ấm no cho người dân.

Bài, ảnh: Nguyễn Hình