Chị Đoàn Thị Thuận (thôn Thượng Cầm, xã Vũ Lạc, Thành phố Thái Bình) chia sẻ: “Các cháu nhà tôi đều chăm ngoan học giỏi, thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng. Khi con nhận giấy trúng tuyển là bố mẹ “thót tim” bởi gia đình sống ở vùng quê, chồng tôi là bệnh binh sức khỏe yếu, thu nhập chỉ trông chờ vào 1 mẫu ruộng, cuộc sống rất khó khăn. Rất may, Chính phủ có chính sách tín dụng đối với HSSV, tôi đã làm hồ sơ đăng ký vay tiền cho các cháu đi học.

Đến nay, con tôi đã ra trường, có việc làm ổn định, hai vợ chồng đã trả được một phần nợ. Tôi mừng lắm, thầm cảm ơn Đảng và Nhà nước đã tạo cơ hội cho con tôi được đến trường và thành đạt như hôm nay”. Vũ Lạc hiện có 145 hộ gia đình vay vốn tín dụng HSSV với số tiền hơn 2,6 tỷ đồng. Chị Phạm Thị Thủy, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã cho biết: “Hiện nay, Hội thành lập 7 tổ tiết kiệm vay vốn ở 7 thôn. Gia đình nào có nhu cầu vay vốn HSSV chúng tôi tạo mọi điều kiện, hướng dẫn làm hồ sơ thủ tục, phối hợp với cán bộ Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH) giải ngân nhanh gọn, đúng quy trình, đúng đối tượng nên nhân dân rất phấn khởi. Số tiền tuy không lớn nhưng thực sự là “chiếc phao” cứu những gia đình nghèo muốn cho con mình theo học các trường cao đẳng, đại học, trung cấp chuyên nghiệp, học nghề”.

Không chỉ ở Vũ Lạc, hiện nay vốn tín dụng HSSV đang phục vụ cho các đối tượng chính sách tại 100% xã, phường, thị trấn trong toàn tỉnh. 5 năm qua, Ban đại diện Hội đồng quản trị Ngân hàng CSXH tỉnh phối hợp tích cực với các cấp, các ngành liên quan, các địa phương tổ chức triển khai, thực hiện nghiêm túc Quyết định 157. Chỉ đạo các phòng giao dịch củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ tiết kiệm và vay vốn; hoạt động ủy thác của các tổ chức chính trị - xã hội, nhất là các tổ giao dịch lưu động và điểm giao dịch tại xã. Bên cạnh đó, Ngân hàng phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội cung cấp đầy đủ thông tin về chương trình tín dụng tới HSSV nhằm nâng cao ý thức trong việc sử dụng vốn vay đúng mục đích, nỗ lực học tập để sau này có việc làm, có thu nhập trả tiền vay, bảo đảm nguồn vốn quay vòng và các thế hệ sau tiếp tục được vay vốn. Công tác cho vay được Ngân hàng phối hợp chặt chẽ với các địa phương và các tổ chức nhận ủy thác tín dụng thực hiện công khai, minh bạch; thường xuyên kiểm tra, giám sát việc cho vay, sử dụng vốn ở cơ sở để đồng vốn đến được đúng đối tượng.

Kết quả, từ năm 2007 đến 31/5/2013, tổng doanh số cho vay HSSV toàn tỉnh đạt 1.691.894 triệu đồng. So với 6 chương trình tín dụng chính sách ưu đãi Chi nhánh Ngân hàng CSXH tỉnh đang triển khai, chương trình tín dụng đối với HSSV có tốc độ tăng trưởng và chiếm tỷ trọng cao nhất. Nếu như trước khi có Quyết định 157, dư nợ cho vay HSSV chỉ chiếm 0,4% tổng dư nợ thì sau 5 năm triển khai đã chiếm 52,89% tổng dư nợ. Đến ngày 31/5/2013, nợ quá hạn của chương trình là 1.056,5 triệu đồng, chỉ chiếm 0,09% so với tổng dư nợ.

Nhiều năm qua, Thái Bình luôn là một trong những tỉnh dẫn đầu cả nước về số lượng học sinh trúng tuyển vào các trường đại học, cao đẳng, trong đó có nhiều con em thuộc diện các đối tượng nghèo, gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Vì vậy, chương trình tín dụng HSSV thực sự là chính sách hợp lòng dân, mang lại hiệu quả kinh tế xã hội thiết thực, “cứu cánh” cho phần lớn các hộ gia đình khó khăn về kinh tế khi thực hiện ước mơ đổi đời cho con cháu, hạn chế tình trạng cho vay lãi cao ở các địa phương.

Theo báo cáo của UBND tỉnh trong kỳ họp lần thứ 6 HĐND tỉnh khoá XV nhiệm kỳ 2011 - 2016: Sau 5 năm thực hiện cho vay theo Quyết định 157 của Thủ tướng Chính phủ tại Thái Bình chưa xảy ra trường hợp HSSV nào phải bỏ học vì lý do khó khăn về tài chính. Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1196/QĐ-TTg về việc điều chỉnh mức cho vay về tín dụng đối với HSSV, theo đó từ 1/8/2013 mức cho vay tăng từ 1 triệu đồng/tháng lên 1,1 triệu đồng/tháng đối với 1 HSSV. Tuy nhiên, qua tiếp xúc với nhiều hộ vay vốn thì họ cho rằng mức vay này vẫn thấp so với nhu cầu thực tế.

Ngoài ra, quá trình thực hiện Quyết định 157 ở Thái Bình thời gian qua cũng còn một số khó khăn, vướng mắc như: việc bố trí nguồn vốn tại một số thời điểm chưa kịp thời, vì vậy tiến độ giải ngân chậm chưa đáp ứng kịp thời nguồn vốn trang trải chi phí học tập vào đầu năm học mới. Việc xác nhận vay vốn HSSV tập trung vào tháng 9, tháng 10 nhưng nhiều trường hợp kéo dài đến tháng 11, tháng 12 khiến cho việc tiếp nhận hồ sơ vay vốn kéo dài, ngân hàng khó chủ động về vốn giải ngân. Chưa có quy định cụ thể trong cơ chế hỗ trợ trao đổi thông tin giữa các cơ sở đào tạo và ngân hàng dẫn đến khó khăn trong việc yêu cầu HSSV năm cuối ký cam kết trả nợ…

Để khắc phục những hạn chế trên, thời gian tới Thái Bình tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền chính sách cho vay HSSV để mọi gia đình nghèo, có hoàn cảnh khó khăn được tiếp cận nguồn vốn đầu tư cho con theo học các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp. Nâng cao chất lượng hoạt động của Ngân hàng CSXH, các tổ tiết kiệm vay vốn trong việc thực hiện quy trình nghiệp vụ tín dụng. Chỉ đạo các xã, phường, thị trấn thực hiện nghiêm việc điều tra, phân loại xác nhận hộ đủ điều kiện vay vốn đồng thời phối hợp tích cực với ngân hàng kiểm tra mục đích sử dụng vốn vay, đôn đốc các hộ trả lãi và nợ gốc đầy đủ, đúng thời gian quy định. UBND tỉnh, Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tiếp tục kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Chính phủ điều chỉnh tăng mức cho vay phù hợp với mức tăng giá của thị trường; có cơ chế bổ sung quy định gia hạn nợ đối với HSSV đã ra trường nhưng chưa xin được việc làm, gia đình tiếp tục gặp khó khăn mặc dù đã được ngân hàng gia hạn nợ theo quy định.

Nguyễn Hình