Với mục tiêu chuyển đổi sản xuất nông nghiệp theo hướng hiện đại hóa, tỉnh đã và đang triển khai nhiều mô hình ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất lúa. Trong gieo cấy lúa, mô hình gieo mạ khay, cấy bằng máy được xem là một trong những giải pháp giúp giải phóng sức lao động, giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất và nâng cao hiệu quả kinh tế cho nông dân.

Tại xã Thụy Ninh (Thái Thụy), diện tích lúa cấy bằng máy đã đạt trên 60%. Ông Đỗ Văn Ninh, Trưởng thôn Đông Mai cho biết: Vụ xuân năm 2025, thôn có 60ha, bà con nông dân chủ yếu cấy lúa giống cung cấp cho Công ty Cổ phần Tập đoàn ThaiBinh Seed. Trong thôn có 4 máy cấy nên gần 70% diện tích lúa xuân được cấy máy. Việc sử dụng máy cấy giúp tiết kiệm công lao động, bảo đảm mật độ cấy đồng đều, từ đó nâng cao năng suất, chất lượng lúa gạo. Nhờ sự chủ động của người dân và hỗ trợ của HTX SXKD DVNN, cấy máy đang dần trở thành phương pháp phổ biến. Không chỉ giúp giảm áp lực lao động trong những mùa vụ cao điểm, cấy máy còn giúp giảm lượng giống, tiết kiệm chi phí mà vẫn bảo đảm cây lúa sinh trưởng tốt.

Ông Bùi Văn Mập, thôn Đông Mai cho biết: Gia đình tôi canh tác 5 sào ruộng, tất cả các công đoạn đều được thực hiện bằng máy, từ làm đất đến gieo cấy. Nhờ đó, công lao động giảm đáng kể, chúng tôi chỉ cần tập trung chăm sóc và theo dõi sự phát triển của lúa. Khi áp dụng phương pháp cấy máy, một tuần sau khi cấy, ruộng được duy trì mực nước hợp lý, chỉ láng mặt đất để tránh ngập úng bộ rễ non. Trong suốt vụ, lúa được bón thúc 2 lần bằng phân tổng hợp kết hợp với công tác phòng, trừ sâu bệnh, chủ yếu là sâu cuốn lá.

Cơ giới hóa trong gieo cấy mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nông dân.

Theo ông Nguyễn Văn Thêm, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX SXKD DVNN Thụy Ninh, toàn xã hiện có trên 445ha gieo cấy, trong đó 3,65ha được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Đến nay, 95% diện tích đã hoàn thành gieo cấy với tỷ lệ cấy máy ngày càng cao, giúp bà con giảm đáng kể thời gian lao động.

Tại Vũ Thư, tỷ lệ cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp ngày càng cao. Các khâu làm đất, điều tiết nước, thu hoạch đạt trên 98%; khâu gieo cấy đạt trên 40%; phun thuốc bảo vệ thực vật đạt trên 10%; xay xát lúa đạt 100%. Nhờ đó đã góp phần giải phóng sức lao động cho người nông dân và gia tăng hiệu quả kinh tế. Vụ xuân năm 2025, huyện gieo cấy 7.500ha lúa, trong đó lúa chất lượng cao chiếm khoảng 60% diện tích. Các giống lúa chủ lực gồm Bắc thơm số 7, Hương cốm 4, TBR279, TBR97, nhóm lúa Japonica, các giống lúa nếp...; nhóm giống lúa năng suất cao chiếm 40%, gồm TBR225, Thiên ưu 8... 

Ông Hoàng Văn Lưu, Giám đốc HTX DVNN xã Song Lãng cho rằng, cơ giới hóa là con đường tất yếu. Hiện tại, số lao động làm nông nghiệp chỉ chiếm khoảng 20 - 30% tổng số lao động của địa phương. Nguyên nhân do lao động trẻ dễ dàng tìm được việc làm khác với thu nhập cao hơn nên dần bỏ ruộng. Vụ xuân năm 2025, khâu làm đất đạt 100%, gần 60% khâu gieo cấy được thực hiện bằng máy. Hiện nay, cán bộ HTX thường xuyên thăm đồng để điều tiết nước hợp lý, bảo đảm đủ nước để giữ ấm cho lúa; đồng thời, khuyến cáo bà con nông dân dừng bón phân, thuốc trừ cỏ trong những ngày rét đậm, rét hại; chủ động chăm sóc, phòng, trừ sâu bệnh trên cây trồng theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn.

Việc mở rộng diện tích cấy máy tại các địa phương không chỉ giúp nâng cao năng suất mà còn tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp. Ngoài cơ giới hóa, nông dân cũng tích cực áp dụng các phương pháp canh tác hiện đại như sử dụng phân bón hữu cơ, phân vi sinh kết hợp với các biện pháp bảo vệ thực vật sinh học để nâng cao chất lượng sản phẩm. 

Ông Đỗ Quý Phương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Vụ xuân năm 2025, toàn tỉnh gieo cấy khoảng 74.000ha, phấn đấu năng suất đạt trên 72 tạ/ha, sản lượng trên 520.000 tấn. Tiếp tục mở rộng diện tích gieo mạ khay, cấy bằng máy, khuyến khích người dân tích tụ, tập trung đất đai, cấy cùng trà, cùng giống, áp dụng tối đa cơ giới hóa vào sản xuất. Điều này giúp tạo ra sản lượng lớn, thuận lợi cho việc liên kết bao tiêu sản phẩm và nâng cao hiệu quả sản xuất. Vì vậy, ngành nông nghiệp tiếp tục phối hợp với các sở, ngành, địa phương thúc đẩy hơn nữa việc mở rộng diện tích cấy máy, hỗ trợ tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn bà con nông dân tiếp cận các cơ chế, chính sách hỗ trợ từ nhà nước, đồng thời kêu gọi doanh nghiệp tham gia liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Việc đẩy mạnh cơ giới hóa trong sản xuất lúa, đặc biệt là ở khâu gieo cấy đã làm thay đổi tập quán canh tác lúa của bà con nông dân. Qua đó giúp tăng năng suất, hiệu quả kinh tế, hình thành các cánh đồng mẫu lớn ở nhiều địa phương.

Trên 35% diện tích lúa vụ xuân được cấy bằng máy.

Minh Nguyệt