Thực tế cho thấy, những khó khăn bước đầu đã bộc lộ khá rõ như lúa xuân trỗ muộn hơn vụ xuân trước 7 - 10 ngày, không thu hoạch đồng đều... Lịch thời vụ đặt ra rất gấp gáp, đòi hỏi thu hoạch lúa xuân đến đâu làm đất luôn đến đó, nhưng không để mất lấm mặt ruộng nên việc điều tiết nước sẽ gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, theo dự báo, nhận định của các cơ quan khí tượng thủy văn, thời tiết năm nay khá phức tạp, khó lường. Ðiều này đã từng xảy ra ở vụ mùa năm 2013, toàn vụ có 6 đợt có mưa lớn và cơ bản đều rơi vào kỳ triều cường lửng, song do chủ động sớm nên lúa mùa không bị ngập úng kéo dài. Ðiển hình như đợt mưa từ ngày 27 - 29/7 giao động từ 122 - 200mm và trùng vào kỳ triều cường lửng kết hợp với lũ trên sông Hồng, Trà Lý cao nên thời gian mở các cống tiêu trên các triền sông bị hạn chế.

Tuy nhiên, do chủ động từ trước nên ngay khi có mưa to hệ thống thủy lợi Bắc đã mở toàn bộ các cống Trà Linh I, II, Diêm Ðiền I, II...; hệ thống thủy lợi Namon> mở toàn bộ  các cống Lân I, II, cống Hoàng Môn, Tám Cửa... Khi tiêu tự chảy bị hạn chế, ngành Nông nghiệp đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc vận hành 19 trạm bơm điện tiêu úng qua đê, với tổng 152 máy bơm có công suất từ 1.000m³/h đến 8.000m³/h/máy; tổng lưu lượng bơm tát toàn tỉnh trong đợt mưa này trên 24 triệu m³ nước, điện năng tiêu thụ gần 500.000 Kwh. Qua việc này cho thấy, sự biến đổi khí hậu đang thách thức đến sản xuất nông nghiệp, nếu không chủ động các phương án và điều hành linh hoạt sẽ gây tổn thất rất lớn cho vụ mùa.

Bên cạnh đó một bộ phận hệ thống công trình thủy nông chưa đáp ứng được yêu cầu tưới, tiêu; một số công trình đầu mối đã xuống cấp nghiêm trọng, chưa được cải tạo nâng cấp như trạm bơm tiêu úng Ðại Nẫm, Lịch Bài, Ðông Tây Sơn. Cùng với đó là các vụ vi phạm về công trình thủy lợi vẫn tiếp diễn; việc khơi thông dòng chảy trên các sông trục cấp I, II, III ở một số tuyến vẫn chưa coi trọng, còn để xảy ra ách tắc.

Ông Nguyễn Văn Chiến, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Nhiệm vụ công tác thủy nông là tưới, tiêu, bảo đảm an toàn cho 81.300ha lúa mùa và 15.500ha cây màu hè, hè thu; trong đó tưới bằng bơm điện 71.000ha lúa, 15.500ha cây màu, tưới tự chảy 10.300ha.

Trên cơ sở những khó khăn được nhận định ở vụ mùa trong việc điều tiết nước tưới, tiêu, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã sớm triển khai công tác thủy nông để các đơn vị trực thuộc thực hiện đạt hiệu quả cao nhất. Cụ thể, hai công ty khai thác công trình thủy lợi Bắc, Nam phải hoàn thành các công việc được giao trước ngày 15/6, gồm: Tu bổ sửa chữa các cống đập nội đồng, trạm bơm tiêu, bờ vùng chống úng; kiểm tra, đánh giá việc lấn chiếm công trình thủy lợi, các vật cản trên các trục sông; phối hợp với Công ty Ðiện lực kiểm tra hệ thống đường dây, thiết bị điện, bảo đảm cấp điện liên tục, an toàn cho các trạm bơm tiêu khi mưa úng xảy ra.

Ngoài ra, phòng nông nghiệp và phát triển nông thôn các huyện, thành phố cần phối hợp với các xí nghiệp khai thác công trình thủy lợi để xây dựng phương án phòng, chống úng chi tiết cho từng vùng trọng điểm. Theo đó, trong tháng 6 việc điều hành nước ở hai hệ thống thủy nông Bắc, Nam sẽ thực hiện lấy sa cải tạo đất trong 2 - 3 ngày; mực nước khi lấy sa điều tiết hợp lý để tránh ngập úng vùng mạ.

Trong tháng 7, khi lúa mùa mới cấy xong, nếu thời tiết tốt thì giữ mực nước 2 hệ thống ở mức bình thường, bảo đảm đủ nước bơm tát. Với trường hợp dự báo có mưa lớn, bão gần, áp thấp nhiệt đới thì hạ mực nước sông trục xuống tối đa để đề phòng ngập úng...

Hiện nay, hai công ty khai thác công trình thủy lợi Bắc, Nam đang tập trung đẩy nhanh tiến độ tu bổ, sửa chữa, nâng cấp các công trình thủy lợi phục vụ chống úng, phấn đấu xong trước ngày 15/6/2014. Ðồng thời, phối hợp với các địa phương để tổ chức giải phóng dòng chảy và phân công lực lượng thường trực tại các công trình, trọng điểm mưa úng.

Với sự chủ động, tích cực triển khai thực hiện các biện pháp về thủy lợi phục vụ sản xuất vụ mùa, cùng những kinh nghiệm xử lý, điều hành nhanh, kịp thời chống úng từ những năm trước của ngành Nông nghiệp và các địa phương sẽ góp phần không nhỏ để vụ mùa giành thắng lợi toàn diện.

            Nguyên Bình