Trong những năm qua, thôn Trà Bôi bên cạnh việc phát triển nuôi trồng thủy sản còn luôn đi đầu trong phong trào trồng cây vụ đông của xã Thụy Liên (Thái Thụy). Trước năm 2000, vụ đông của xã Thụy Liên nói chung và thôn Trà Bôi nói riêng chủ yếu trồng khoai lang, hành, tỏi..., giá thu mua thấp, đầu ra không ổn định, hiệu quả sản xuất không cao. Giai đoạn 2001 – 2005, cùng với các địa phương trong huyện Thái Thụy, phong trào trồng cây vụ đông xuất khẩu của thôn Trà Bôi phát triển mạnh mẽ với các cây: dưa gang, củ cải đường, sa lát... cung cấp cho công ty chế biến của Đài Loan. Tuy nhiên, vào năm 2005, giá bao tiêu sản phẩm cây xuất khẩu cho Đài Loan không còn phù hợp so với giá thị trường, lực lượng lao động nông nghiệp phân tán... ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất vụ đông. Tìm cây gì trồng trên đồng đất Trà Bôi để nông dân cải thiện thu nhập trong vụ đông là một câu hỏi lớn đối với lãnh đạo địa phương.

Ông Vũ Hồng Phước, Chủ nhiệm Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Trà Bôi nhớ lại: Thời điểm đó rất khó khăn, nếu tiếp tục duy trì những cây trồng cũ thu nhập của nông dân chẳng được là bao trong khi sản phẩm của bà con làm ra bán ngoài thị trường rất khó. Sau một thời gian tìm hiểu thị trường, học hỏi kỹ thuật ở tỉnh bạn, đến năm 2007, ông Phước quyết định đưa cây bí xanh về trồng thử nghiệm tại Trà Bôi. Cây trồng hoàn toàn xa lạ này nhận được không ít lời bàn tán về hiệu quả kinh tế của những người dân bi quan, bởi thay đổi tập quán canh tác với người nông dân không phải là chuyện “một sớm, một chiều”. Để trấn an dư luận và tìm được chỗ đứng của cây bí xanh trong lòng người dân Trà Bôi, ông Phước tiên phong trồng 4 sào bí xanh trên ruộng của gia đình mình, đồng thời sẵn sàng thế chấp nhà để đền bù cho những hộ trồng bí xanh không bán được sản phẩm. Với người nông dân, hiệu quả sản xuất phải gắn với thực tế trên đồng ruộng.

Sau vụ đầu thắng lợi, sản phẩm của bà con nông dân được thương lái đưa ô tô đến tận đầu bờ thu mua. Cây bí xanh dần chiếm được cảm tình của người dân Trà Bôi. Đến nay đã được 7 năm cây bí xanh gắn bó với mảnh đất này. Bí xanh có thời gian sinh trưởng ngắn, tốn ít công chăm sóc, chi phí đầu tư cho một sào bí không quá 300.000 đồng, hạt giống bảo đảm do được lấy từ Viện Cây lương thực và cây Thực phẩm Hải Dương. Bí xanh được vào bầu từ cuối tháng 9, đầu tháng 10, người dân vừa gặt lúa vừa đưa bầu ra ruộng trồng và cuối tháng 11 đã có thể cho thu hoạch. Những năm qua, người dân Trà Bôi luôn coi vụ đông là vụ sản xuất chính trong năm, nhờ cây vụ đông, đặc biệt là cây bí xanh, kinh tế nhiều hộ gia đình được cải thiện rất nhiều. Trung bình một gia đình trồng 4 sào bí xanh và 1 sào hành có thể cầm chắc thu nhập gần 20 triệu đồng.

Nhanh tay vun những luống bí, ông Dương Văn Vương tâm sự: Trận bão lớn cuối năm 2012, người dân Trà Bôi xót xa nhìn cảnh cánh đồng bí ngập nước, cây bị dập nát, bao thành quả tưởng chừng như đổ hết xuống sông, xuống bể. Sau bão, bà con nông dân cùng cán bộ hợp tác xã tiến hành rút nước, dùng nhiều biện pháp như phun thuốc bón lá, dựng cành, vun gốc… mong vớt vát được chút nào hay chút đấy. Chẳng phụ lòng người, vụ đông năm 2012, giá bí xanh lên đến 13.000 đồng/kg, những hộ nông dân trồng bí ở Trà Bôi đều được mùa, có những gia đình trồng hơn 8 sào bí xanh thu về gần 80 triệu đồng. Vụ đông năm 2013, cây bí xanh cho năng suất 1 tấn/sào, với giá thu mua bình quân 3.000 đồng/kg, mỗi sào bí xanh bà con nông dân thu về hơn 3 triệu đồng; nhiều hộ nông dân nhờ cây bí xanh đã cải thiện kinh tế…

Bước vào vụ đông năm 2014, với khí thế thắng lợi của các vụ đông trước, Trà Bôi dự kiến trồng 20ha bí xanh, 15ha hành, tỏi, 5ha ớt còn lại là rau màu, trong đó diện tích cây bí xanh được mở rộng 3ha trên chân đất mới. Đến nay, hơn 60% diện tích bí xanh đã được đưa ra ruộng trồng, diện tích còn lại sẽ được bà con phấn đấu trồng xong trước ngày 5/10. Để phục vụ cho sản xuất vụ đông, 430m kênh mương đang được khẩn trương cứng hóa với xi măng hỗ trợ xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn mới của tỉnh và sự tự nguyện đóng góp của người dân. Tuy nhiên, sản xuất nông nghiệp của Trà Bôi cũng còn gặp những khó khăn nhất định như thời tiết diễn biến bất thường, giá thu mua nông sản không ổn định do phụ thuộc vào thương lái, lực lượng lao động trực tiếp phân tán do lao động trẻ tại địa phương có xu hướng làm việc tại các khu công nghiệp…

Nhờ sự chủ động, đột phá trong sản xuất, đến nay cây bí xanh đã trở thành cây trồng chủ lực, góp phần không nhỏ vào thắng lợi trong sản xuất vụ đông của Trà Bôi. Hy vọng vụ đông năm nay mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, để nụ cười tươi mãi trên môi những người nông dân nơi này. 

Trịnh Cường