Năm 2014, tổng diện tích nuôi ngao của toàn huyện là 2.366ha gồm các xã: Nam Hưng, Nam Thịnh, Nam Phú, Nam Cường, Đông Minh, Đông Hoàng và Đông Long. Trong đó, gần 2.000ha nuôi ngao thương phẩm và 374ha ương giống ngao. Từ ngày 10/8 - 13/8, ngao tại các xã trên nhiều vùng đầm bị chết hàng loạt, nguyên nhân đánh giá ban đầu do yếu tố môi trường, nhiệt độ tăng cao, ảnh hưởng của gió Tây Nam trái mùa, độ mặn tăng bất thường khiến ngao bị sốc, chết trên diện rộng. Theo thống kê của các xã đến ngày 17/8,  tổng diện tích ngao bị chết là trên 1.000ha, tổng sản lượng thiệt hại 7.000 tấn, trị giá 84 tỷ đồng. Trước tình hình đó, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Tiền Hải cùng các cơ quan chức năng đã tăng cường công tác tuyên truyền, kiểm tra, hướng dẫn người nuôi ngao các biện pháp xử lý, thu gom vỏ ngao chết, tránh gây ô nhiễm môi trường và hạn chế tối đa ảnh hưởng đến vùng nuôi ngao của địa phương khác.

Đồng thời có những đề nghị, kiến nghị cấp trên xem xét hỗ trợ các hộ dân có ngao chết theo Quyết định số 49/2012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ; đề nghị chính quyền các cấp xem xét miễn tiền thuê bãi nuôi ngao cho các hộ ngư dân có ngao chết từ 3 - 5 năm. Cùng với đó, đề nghị ngân hàng gia hạn vốn vay và tiếp tục tạo điều kiện cho các hộ dân được vay vốn để có điều kiện khôi phục sản xuất. Sau 3 tháng kể từ ngày ngao bị chết, đến nay dù gặp rất nhiều khó khăn nhưng người dân nuôi ngao trong huyện luôn cố gắng huy động tối đa mọi nguồn lực nhằm cải tạo ao đầm, nuôi ngao trở lại. Tuy nhiên, diện tích đã được cải tạo và nuôi trồng trở lại rất ít, bởi lẽ người dân đã “cạn vốn” để có thể khôi  phục sản xuất.

Tại xã Đông Minh, một trong những địa phương chịu thiệt hại nặng nề nhất do ngao chết hàng loạt, chúng tôi mới thấy diện tích bãi triều đã được cải tạo và nuôi thả trở lại rất ít. Toàn xã có 446,2ha diện tích bãi triều nuôi ngao, trong đó có 317ha diện tích nuôi ngao theo hợp đồng. Trong những ngày từ 10 - 13/8 toàn bộ diện tích bãi nuôi ngao trên địa bàn xã bị chết, nơi thấp tỷ lệ thiệt hại từ 20 - 30%, nơi cao thiệt hại từ 70 - 90%. Ngao chết hàng loạt khiến nhiều gia đình lao đao, hộ nhẹ thì thiệt hại vài trăm triệu đồng, nặng thì lên tới hàng tỷ đồng. Trao đổi với chúng tôi, ông Vũ Trung Tiến, Phó Chủ tịch UBND xã Đông Minh cho biết: Tình trạng ngao chết nguyên nhân là do thời tiết mưa nhiều, sau khi ngớt mưa lại bị ảnh hưởng của nắng nóng gió mùa Tây Nam khiến độ mặn tăng đột ngột làm con ngao bị sốc, sức đề kháng giảm dẫn đến chết hàng loạt. Ngay sau khi ngao bị chết, UBND xã đã tuyên truyền, hướng dẫn, chỉ đạo những hộ nuôi ngao huy động lực lượng thu dọn mảnh ngao, tránh gây ô nhiễm môi trường. Đồng thời, xã trực tiếp đặt vấn đề với các ngân hàng hỗ trợ người dân vay vốn để cải tạo sản xuất. UBND xã cũng đã làm báo cáo bằng văn bản kèm biểu thống kê của Phòng Nông nghiệp  và Phát triển nông thôn huyện hướng dẫn gửi đến UBND huyện, cùng tờ trình đề nghị các ngành chức năng có những chủ trương, giải pháp, cơ chế hỗ trợ các hộ nuôi ngao bị chết để người dân yên tâm sản xuất. Hiện nay, Đông Minh mới có khoảng 30 - 40% diện tích được cải tạo và đã đưa vào nuôi thả trở lại từ ngày 20/10. Phần diện tích còn lại vẫn đang chờ những chính sách hỗ trợ từ trên.

Gia đình ông Đặng Huy Thiêm, xóm 6, xã Đông Minh có 16ha nuôi ngao, những năm trước, sau khi đã trừ mọi chi phí thu lãi 1,6 tỷ đồng. Năm nay, khi ngao đang chuẩn bị cho thu hoạch thì bị chết 99%, tổng thiệt hại ước tính 8 tỷ đồng. Mỗi ngày gia đình ông phải thuê gần 100 công nhân thu vỏ ngao, sau một tháng chi phí cho việc thu vỏ ngao lên đến gần 1 tỷ đồng. Hiện gia đình ông mới cải tạo ao đầm và đưa vào nuôi thả được 3 - 4ha. Ông Thiêm chia sẻ: Tôi không vay được vốn ngân hàng vì số tiền vay trước chưa trả được nên ngân hàng không cho vay nữa. Bởi vậy, số diện tích chưa cải tạo còn lại gia đình vẫn đang mong chờ được hỗ trợ từ chính sách của Nhà nước. Thời tiết diễn biến tốt, nếu có vốn mà đầu tư được thì khả năng gỡ lại thiệt hại là rất cao. Cũng như gia đình ông Thiêm, ông Hoàng Văn Sức, xóm 5, thôn Minh Châu cũng bị thiệt hại nặng trong đợt ngao chết tháng 8 vừa qua. Ông Sức tâm sự: Gia đình tôi nuôi 5ha ngao, thu nhập những năm trước trung bình hơn 100 triệu đồng/ha. Năm nay, lượng ngao bị chết đến 90%, thiệt hại khoảng 2 tỷ đồng. Tiền công thu vỏ ngao bình quân 40 triệu đồng/ha, tiền cải tạo đầm nuôi từ 20 - 30 triệu đồng/ha. Đến nay, gia đình tôi mới cải tạo và thả nuôi được 2ha, diện tích còn lại phải trông chờ hỗ trợ của Nhà nước để có cơ hội khôi phục sản xuất.

Thực trạng ngao chết và khó khăn của các hộ nuôi ngao đã rõ. Mong rằng những cơ chế, chính sách hỗ trợ sớm đến với các đối tượng được thụ hưởng để người  nuôi ngao có điều kiện khôi phục lại sản xuất. Tiền Hải đang tập trung tuyên truyền, chỉ đạo, hướng dẫn các hộ nuôi ngao cải tạo ao đầm, thả nuôi vụ ngao mới. Hy vọng rằng với sự quan tâm, ủng hộ của các cấp, vụ ngao mới lần này sẽ sinh trưởng, phát triển tốt, hứa hẹn một mùa vụ thắng lợi.

Phạm Huế