Theo nhận định và cảnh báo của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn trung ương, El Nino năm 2015 có cường độ tương đương với El Nino mạnh kỷ lục năm 1997 - 1998 song là đợt El Nino dài nhất trong 50 năm trở lại đây, khả năng kéo dài đến hết vụ đông xuân năm 2015 - 2016. Mặc dù gần cuối chu kỳ nhưng El Nino sẽ tiếp tục với những tác động: nền nhiệt độ trung bình cao hơn trung bình nhiều năm, rét đậm, rét hại không kéo dài, hạn hán phổ biến ở nhiều nơi. Vì vậy, vụ đông xuân năm 2015 - 2016 tiếp tục là một vụ đông xuân ấm, ấm hơn vụ đông xuân năm 2014 - 2015. Hơn nữa, tiết Lập xuân năm 2016 vào ngày 26/12/2015 âm lịch, nếu không kiên quyết chỉ đạo việc gieo mạ đúng lịch, nông dân sẽ gieo mạ sớm và cấy trước tết Nguyên đán để ăn tết, như vậy lúa sẽ trỗ sớm và gặp rét cuối vụ gây thiệt hại lớn về năng suất. Thực tế, tỉnh ta cũng đã trải qua nhiều vụ xuân ấm với năng suất lúa thấp: vụ đông xuân năm 1987 - 1988, năng suất lúa giảm 65 - 70%, còn gần 20 tạ/ha. Kiên quyết nói không với lúa dài ngày, với 95,08% giống lúa ngắn ngày, vụ xuân năm 2015 dù là vụ xuân ấm nhưng năng suất lúa đạt 71,63 tạ/ha, tương đương vụ xuân năm 2014. Để ứng phó với điều kiện thời tiết bất lợi của vụ xuân ấm với quyết tâm thực hiện tốt Đề án sản xuất vụ xuân, hè năm 2016, giữ vững ổn định giá trị sản xuất trồng trọt, bảo đảm đời sống của nông dân, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chủ động triển khai các giải pháp ứng phó với vụ xuân ấm, tham mưu với Tỉnh ủy, UBND tỉnh ban hành chỉ thị về việc tập trung chỉ đạo sản xuất vụ xuân, hè năm 2016, cùng với đó xây dựng linh hoạt, kịp thời đề án vụ xuân, hè trong điều kiện vụ xuân ấm. Theo đó, toàn tỉnh phấn đấu gieo cấy 100% diện tích bằng các giống ngắn ngày, sử dụng nhóm giống lúa kháng bệnh đạo ôn, bố trí hợp lý giữa nhóm lúa chất lượng và lúa năng suất cao: 35 - 40% lúa thuần chất lượng cao, 40 - 45% lúa thuần năng suất cao, lúa lai khoảng 20 - 25%. Thời vụ gieo cấy đối với lúa gieo thẳng từ 15 - 20/2/2016, gieo mạ non trên nền đất cứng từ tiết Lập xuân đến ngày 10/2/2016, các giống có thời gian sinh trưởng trên 130 ngày gieo đầu lịch, các giống có thời gian sinh trưởng ngắn hơn gieo cuối lịch, kết thúc cấy và gieo thẳng trước ngày 25/2/2016. Mở rộng diện tích gieo thẳng, gieo mạ khay, cơ giới hóa các khâu sản xuất nông nghiệp; ứng dụng hệ thống canh tác cải tiến SRI tiết kiệm chi phí, tăng cao hiệu quả kinh tế. Nước được ví như áo của lúa xuân, "xuân thì chết khô còn mùa thì chết úng", công tác thủy nông được chỉ đạo với phương châm: giữ nước là chính, hạn chế tiêu điều tiết nước hợp lý giữa các vùng, phù hợp với giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây trồng, tránh tình trạng thiếu nước cục bộ. Các địa phương triển khai nạo vét, khơi thông dòng chảy trên các sông, trục dẫn, đánh sa bồi sớm tại các cửa cống; tổ chức làm thủy lợi nội đồng, thu vớt bèo, dẹp bỏ đăng đó, vó bè giải phóng dòng chảy. Triển khai đồng bộ khoán quản lý sông trục từ cấp I đến cấp III cho nhóm hoặc từng người lao động, chủ động thau chua, rửa mặn và rửa độc cho các vùng đất nhiễm. Đối với phân bón: chỉ sử dụng các loại phân tổng hợp chuyên lót và chuyên thúc, bón lót sâu, thúc sớm, không bón đạm đơn; chủ động làm tốt công tác dự tính, dự báo sâu bệnh, công tác diệt chuột phải thực hiện thường xuyên. Trên cơ sở tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tham mưu cho UBND tỉnh có cơ chế hỗ trợ để khuyến khích người dân chuyển đổi diện tích cấy lúa kém hiệu quả, vùng trũng sang cây trồng khác hoặc lúa - cá có hiệu quả cao hơn, đẩy nhanh quy hoạch và mở rộng quy mô, số lượng cánh đồng lớn.

Thắng lợi từ vụ xuân năm 2015 là bài học, kinh nghiệm quý trong chỉ đạo, ứng phó với vụ xuân ấm. Mong rằng, với sự chủ động trong chỉ đạo và các giải pháp đúng đắn được các địa phương, các cấp, các ngành và nông dân triển khai, áp dụng thời gian qua sẽ mang đến một vụ xuân ấm thắng lợi nữa cho nông dân Thái Bình.

Lưu Ngần