Cũng như các địa phương khác, sản xuất vụ mùa năm nay ở Quỳnh Minh phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, đặc biệt là thách thức về thời vụ. Do lúa xuân thu hoạch chậm hơn trung bình các năm trước từ 15- 20 ngày đã ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ làm đất và gieo cấy lúa mùa, nhất là trà lúa mùa cực sớm.

Riêng với Quỳnh Minh, thách thức này càng lớn hơn bởi xã có truyền thống gieo trồng cây vụ đông ưa ấm, hàng năm nhóm cây này thường chiếm khoảng 80% tổng diện cây vụ đông của toàn xã. Nếu không hoá giải được bài toán khó về thời vụ cũng đồng nghĩa với việc không thể tiến hành gieo cấy trà lúa mùa cực sớm đúng tiến độ và như vậy kế hoạch gieo trồng 160ha cây vụ đông của xã chắc chắn khó trở thành hiện thực.

Nhận thức rõ điều này, cấp uỷ, chính quyền và HTX DVNN Quỳnh Minh đã vận động các hộ dân huy động tối đa nguồn nhân lực, tranh thủ mọi thời gian để thu hoạch nhanh lúa xuân theo phương châm xanh nhà hơn già đồng. Kết hợp thu hoạch thủ công với thu hoạch bằng máy, chỉ đạo tổ dịch vụ của HTX sử dụng hết công suất của 2 máy gặp đập liên hoàn cùng với các máy nhỏ phân tán trong dân vận hành liên tục suốt thời gian ban ngày và cả ban đêm để giúp dân khẩn trương đưa lúa về nhà.

Quá trình thu hoạch lúa xuân được thực hiện theo hướng ưu tiên thu hoạch trước đối với diện tích sẽ bố trí cấy trà lúa mùa cực sớm; vừa thu hoạch vừa triển khai lật đất theo phương châm gặt tới đâu làm đất ngay tới đó. Cũng do thời gian gối vụ quá ngắn nên việc bố trí quỹ đất gieo mạ trà cực sớm trên chân đất hai lúa là rất khó vì vậy HTX đã chỉ đạo các hộ dân sử dụng một phần quỹ đất chuyên màu để làm dược gieo mạ mùa, đồng thời tận dụng tối đa các khoảng trống tại sân nhà, vườn, làn bãi ven sông để gieo mạ non trên nền đất cứng.

Ngoài ra, để đảm bảo về diện tích trà cực sớm và thời vụ thu hoạch thích hợp cho việc trồng cây vụ đông ưa ấm, HTX đã khuyến cáo nông dân chỉ sử dụng các giống lúa có thời gian sinh trưởng ngắn từ 85- 110 ngày để bố trí cấy ở trà này như: P6, Thiên hương, Bắc thơm, QR1, N87. Đồng thời tận dụng hơn 20ha đất chuyên màu chuyển sang cấy trà lúa mùa cực sớm, vừa để có quỹ đất trồng ớt sớm, vừa để cải tạo đất và phá vỡ chu kỳ sinh trưởng của một số đối tượng sâu bệnh hại cây màu.

Với các giải pháp nêu trên, Quỳnh Minh đã hoàn thành gieo cấy 160ha trà lúa mùa sớm và cực sớm trước ngày 5/ 7, chiếm hơn 70% tổng diện tích lúa mùa toàn xã. Do điều kiện thời tiết tương đối thuận kết hợp với chăm sóc đúng kỹ thuật nên trà lúa mùa sớm ở Quỳnh Minh sinh trưởng, phát triển nhanh, bén rễ sớm, tốt đều ở các trà và các giống. Hiện nay, phần lớn diện tích đang ở vào giai đoạn đẻ nhánh rộ, một phần diện tích đã bước sang giai đoạn đứng cái làm đòng. Dự kiến trà lúa này sẽ trỗ bông vào nửa cuối tháng 8 và cho thu hoạch vào cuối tháng 9 dương lịch, hoàn toàn đảm bảo khung thời vụ cho việc gieo trồng cây vụ đông ưa ấm.

Tuy nhiên, so với trung bình các năm thì thời vụ gieo cấy trà lúa mùa cực sớm năm nay ở Quỳnh Minh vẫn bị chậm. Thông thường các năm trước chỉ đến giữa tháng 6 dương lịch, Quỳnh Minh đã hoàn thành gieo cấy toàn bộ trà lúa mùa cực sớm, trong đó một phần diện tích được cấy ngay từ cuối tháng 5 dương lịch. Với thời vụ như vậy, chỉ đến giữa tháng 8 dương lịch, nông dân Quỳnh Minh đã bắt tay vào thu hoạch lúa mùa và chuyển sang trồng ớt.

Việc đẩy trà vụ lên sớm sẽ giúp Quỳnh Minh có được các sản phẩm cây vụ đông trái mùa nên dễ tiêu thụ, giá lại cao; mặt khác với cây màu chủ lực là ớt nên nếu trồng sớm và chăm bón tốt sẽ kéo dài thời gian thu hoạch quả giúp tăng năng suất và mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn. Còn như năm nay, mặc dù vẫn đảm bảo trong khung thời vụ cho phép nhưng sẽ khó tạo được các lứa cây màu lệch vụ, trái vụ và như vậy hiệu quả kinh tế từ cây vụ đông sẽ không thể bằng các năm trước, trừ trường hợp giá bán tăng đột biến.

Đặc biệt do đặc điểm vụ mùa năm nay là vừa thu hoạch lúa xuân, vừa làm đất, vừa gieo mạ và vừa gieo cấy lúa mùa nên nguồn sâu bệnh nhiều, phức tạp hơn các năm và rất dễ lây lan từ vùng này sang vùng khác. Mặc dù đã phun trừ sâu bệnh ngay trên mạ nhưng đến nay toàn bộ diện tích trà lúa mùa cực sớm ở Quỳnh Minh đã xuất hiện sâu bệnh gây hại. Các hộ dân đã phải tổ chức phun thuốc 3 đợt diệt trừ sâu đục thân và sâu cuốn lá. Tuy nhiên do nguồn bệnh nhiều và phức tạp nên đây sẽ là nguy cơ lớn tác động trực tiếp đến năng suất lúa mùa nói chung, trong đó có trà cực sớm.

Bài, ảnh: Vũ Mạnh