Xác định công tác củng cố, hoàn thiện và phát triển QTDND là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động ngân hàng nên sau khi Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 57/CT-TW ngày 10/10/2000 Về củng cố, hoàn thiện và phát triển hệ thống QTDND, Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Thái Bình (NHNN) đã tham mưu cho Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Kế hoạch số 03- KH/TU ngày 26/02/2001 (KH 03) và tổ chức Hội nghị triển khai đến các cấp, các ngành từ tỉnh đến cơ sở; đồng thời tiến hành phân loại 78 QTDND thành 3 loại: Hoạt động bình thường có 39 quỹ (chiếm 50%); hoạt động yếu kém nhưng có khả năng củng cố, khắc phục trở lại hoạt động bình thường có 37 quỹ (chiếm 47%); loại yếu kém không có khả năng khắc phục có 2 quỹ. Đồng thời NHNN đã chỉ đạo các QTDND xây dựng phương án củng cố trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt, theo dõi, phối hợp chỉ đạo thực hiện.

Thông qua việc triển khai thực hiện Chỉ thị 57 (CT 57), cấp uỷ, chính quyền các cấp, các ngành, đặc biệt là cơ sở đã nhận thức được rõ hơn vai trò, vị trí của QTDND, trách nhiệm của đơn vị trong việc phối hợp với NHNN và QTDND chỉ đạo, giám sát, xử lý những khó khăn, vướng mắc giúp QTDND hoạt động phát triển, an toàn.

Quá trình thực hiện củng cố, chấn chỉnh hoạt động QTDND theo CT 57, KH 03 được NHNN chỉ đạo, theo dõi, đánh giá, kiểm tra thường xuyên, sâu sát, đặc biệt là công tác tổ chức sơ kết đánh giá, rút kinh nghiệm, chỉ đạo và bổ khuyết kịp thời những tồn tại, hạn chế. Sơ kết 6 năm (năm 2006), NHNN đã tham mưu cho Ban Thường vụ Tỉnh ủy có Thông báo kết luận chỉ đạo củng cố, chấn chỉnh hoạt động QTDND. Vì vậy những tồn tại, yếu kém trong hoạt động QTDND đã được khắc phục khá triệt để.

Đến năm 2006, đã có 35/37 quỹ thuộc loại yếu kém được nâng lên xếp loại bình thường, 2 QTDND yếu kém đã có phương án khắc phục khó khăn. Đến cuối năm 2011, đã có 84/85 QTDND xếp loại hoạt động bình thường và tốt.

Sau hơn 11 năm thực hiện CT 57, đến nay, hoạt động của hệ thống QTDND đã đi vào nền nếp, ổn định và phát triển, đóng góp tích cực thúc đẩy KT – XH địa phương, góp phần thực hiện mục tiêu xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống nhân dân, đẩy lùi nạn cho vay nặng lãi ở nông thôn. Trên địa bàn tỉnh đã cơ bản hoàn thiện mô hình QTDND (có Chi nhánh QTDTW Thái Bình, 85 QTDND cơ sở và Văn phòng Hiệp hội QTDND VN tại tỉnh). Các QTDND thu hút trên 12 vạn thành viên tham gia, tăng gấp 2 lần; vốn điều lệ đạt 60 tỷ đồng, tăng gấp 7 lần; tổng nguồn vốn đạt 2.100 tỷ đồng, tăng 15 lần; vốn huy động tiết kiệm đạt 1.700 tỷ đồng, tăng gấp 20 lần; tổng dư nợ đạt 1.900 tỷ đồng, tăng gấp gần 18 lần; chất lượng tín dụng được đảm bảo, nợ xấu chiếm 0,15% tổng dư nợ, giảm 2,17% so với 31/12/2000.

Công tác quản trị, điều hành, kiểm soát đã từng bước đi vào nền nếp: 100% các QTDND đã xây dựng được Quy chế tổ chức hoạt động của HĐQT, Ban kiểm soát, bộ máy điều hành, quy chế cán bộ, quy chế cho vay, miễn giảm lãi. Lề lối làm việc, nội quy nơi giao dịch; các quy định về gửi tiền, vay vốn, lãi suất... được niêm yết công khai để thành viên và nhân dân biết, thuận lợi trong giao dịch và cùng giám sát việc thực hiện. Hầu hết các QTDND đã tập trung kiện toàn, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, từng bước hạn chế việc kiêm nhiệm của cán bộ chủ chốt, phần lớn số cán bộ có vi phạm đã được xử lý nghiêm túc.

Từ năm 2001 đến nay, NHNN đã phối hợp với các cơ sở đào tạo tổ chức 07 lớp Trung cấp ngân hàng, 1 lớp Đại học, 2 lớp liên thông Đại học tại tỉnh cho gần 700 lượt cán bộ và tổ chức trên 20 lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho gần 2.000 lượt cán bộ QTDND, trong đó 100% cán bộ chủ chốt (Chủ tịch HĐQT, Giám đốc và Trưởng ban kiểm soát) của QTDND đã được tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên sâu. Đội ngũ cán bộ này đã phát huy tốt kiến thức chuyên môn được trang bị, góp phần tích cực nâng cao chất lượng hoạt động của các QTDND trong quá trình thực hiện củng cố, chấn chỉnh. Màng lưới, quy mô hoạt động ngày càng mở rộng, đến nay toàn tỉnh có 85 QTDND cơ sở (tăng 9 quỹ so với năm 2000); trong đó, có 41 quỹ mở rộng địa bàn hoạt động sang 58 xã liền kề.

Mối liên kết, sự hỗ trợ hệ thống QTDND khá tốt, đặc biệt thông qua điều hòa vốn đã giúp hỗ trợ cho hệ thống QTDND mở rộng quy mô tín dụng, đảm bảo khả năng chi trả. NHNN tỉnh đã tiếp tục xây dựng Đề án củng cố, hoàn thiện và phát triển hệ thống QTDND giai đoạn 2010 - 2015, định hướng đến năm 2020; chủ trì phối hợp với QTDTW thành lập thí điểm Quỹ an toàn hệ thống QTDND. Từ kinh nghiệm của Thái Bình, Ngân hàng Nhà nước Việt Namon> đang triển khai mở rộng ra toàn quốc. Tuy nguồn vốn của Quỹ an toàn hệ thống chưa thật lớn, nhưng thời gian qua đã hỗ trợ 5 quỹ thoát khỏi khó khăn, đảm bảo toàn hệ thống hoạt động an toàn, hiệu quả.

Tuy nhiên, hoạt động QTDND vẫn còn bộc lộ một số tồn tại, yếu kém cần được chấn chỉnh, khắc phục. Đó là quy mô hoạt động QTDND còn nhỏ so với một số tỉnh lân cận. Đến nay, nguồn vốn huy động bình quân/1 quỹ mới đạt 25 tỷ đồng, dư nợ cho vay bình quân/1 quỹ 22,4 tỷ đồng; do đó hạn chế đến việc mở rộng đầu tư phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực nông nghiệp, nông thôn. Toàn tỉnh vẫn còn 1 QTDND (Nam Hải) yếu kém, một số quỹ tiềm ẩn rủi ro và 2 QTDND chưa hoàn thành việc thanh lý, giải thể (Nam Thắng, Bắc Hải).

Việc chấp hành cơ chế, quy chế, điều lệ ở một số QTDND còn hạn chế, chưa khắc phục triệt để tồn tại đã nêu ra trong phương án, cá biệt có quỹ còn tái phạm, làm ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động. Công tác quản trị điều hành ở một số quỹ còn yếu, trình độ cán bộ còn bất cập. Việc chấp hành chế độ tín dụng ở một số QTDND chưa nghiêm túc, còn có hiện tượng tự lập hồ sơ, vay ké gây thất thoát tài sản...

Tuy hầu hết QTDND đã có máy vi tính để phục vụ công tác kế toán, quản lý nợ vay, nhưng trình độ vận hành và quản lý công nghệ thông tin chưa đáp ứng yêu cầu.  Hầu hết các QTDND chỉ mới thực hiện dịch vụ huy động vốn và cho vay, chỉ một số ít quỹ  thực hiện dịch vụ chuyển tiền, hoặc làm đại lý chi trả kiều hối; còn dịch vụ ngân hàng khác hầu như chưa có.

Để tiếp tục chỉ đạo hệ thống QTDND trên địa bàn tỉnh hoạt động an toàn, hiệu quả, phát triển bền vững, NHNN Chi nhánh tỉnh tiếp tục phối hợp cùng cấp ủy, chính quyền các địa phương quán triệt, thực hiện Chỉ thị 57 nhằm xác định rõ vai trò của cấp ủy, chính quyền các cấp, triển khai các giải pháp phối hợp đảm bảo hoạt động an toàn, hiệu quả của QTDND; tăng cường công tác tuyên truyền về tổ chức và hoạt động của QTDND, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của thành viên đối với hoạt động của QTDND.

Tổ chức triển khai thực hiện Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011-2015” theo Quyết định số 254/QĐ-TTg ngày 01/3/2012 của Thủ tướng Chính phủ. Tiếp tục triển khai thực hiện hiệu quả Đề án “Củng cố, hoàn thiện và phát triển hệ thống QTDND giai đoạn 2010-2015”.  Củng cố, kiện toàn HĐQT, Bộ máy điều hành, Ban Kiểm soát; nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ. Rà soát, bổ sung, sửa đổi các quy định nội bộ QTDND phù hợp với quy định của Nhà nước, của ngành.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động QTDND, phát hiện xử lý kịp thời sai phạm, chỉ đạo chỉnh sửa, khắc phục tồn tại của các QTDND. Hướng dẫn, đào tạo đội ngũ cán bộ cho QTDND cơ sở, trình tỉnh ban hành Quy chế quản lý, đào tạo và sử dụng cán bộ hệ thống QTDND.

 Kiến nghị với Trung ương, tỉnh sửa đổi, ban hành các cơ chế, quy chế đồng bộ tạo môi trường và điều kiện thuận lợi cho QTDND hoạt động, phát triển, như: giảm thuế TNDN, đóng phí bảo hiểm tiền gửi, phí quỹ an toàn hệ thống, quy chế phát triển các dịch vụ ngân hàng khác nhằm đa dạng nội dung hoạt động của QTDND.

Đinh Ngọc Thạch

(Tỉnh ủy viên, Giám đốc NHNN Chi nhánh tỉnh Thái Bình)