Cuối tháng 5, những cơn mưa lớn kéo dài làm nhiều hộ dân lo lắng lúa bị đổ, rầy phát sinh gây hại, ảnh hưởng đến năng suất, giá trị cây trồng. Nhưng không vì thế mà nông dân mất đi niềm tin khi nhìn những cánh đồng lúa sắp đến kỳ thu hoạch trĩu bông, hạt mẩy đều tăm tắp như những kén tằm, lòng ai cũng phấn chấn, mừng vui. Đến thời điểm này có thể khẳng định trời đã không phụ lòng người, cơ bản toàn bộ diện tích lúa trong tỉnh đã bước vào giai đoạn chắc xanh, chín vàng.

Bà Phạm Thị Kim Hoàn, Trưởng phòng Trồng trọt Sở Nông nghiệp & PTNT cho biết: Ðến nay lúa xuân đã cơ bản giành được thắng lợi, nếu từ nay đến cuối vụ thời tiết thuận lợi, không xảy ra giông, bão thì năng suất bình quân ước đạt 72,5 tạ/ ha; một số giống lúa đạt năng suất cao như BC15 đạt 77 tạ/ ha, các giống lúa lai 76,6 tạ/ha, TBR1 76,8 tạ/ ha; lúa xuân sẽ thu hoạch rộ từ ngày 10/6/2012.

Ông Trần Ðình Lân, Chủ nhiệm HTXDVNN xã Hồng An (Hưng Hà) phấn khởi cho biết: Vụ lúa xuân 2012, toàn xã gieo cấy được 280 ha, khi bước vào đầu vụ và những tháng tiếp theo thời tiết diễn biến bất thường làm cho lúa quang hợp kém, sâu bệnh nhiều, nông dân đã mất nhiều công sức chăm sóc, bảo vệ nhưng công sức họ bỏ ra đã được đền đáp xứng đáng, bông nào cũng to, hạt mẩy, vụ này được mùa lớn, 60% diện tích cấy bằng giống BC15, TBR45 năng suất ước đạt 75 tạ/ha trở lên, các giống khác đạt 70 tạ/ ha trở lên.

Kinh nghiệm hàng trăm năm nay của người nông dân cho thấy, nếu lúa vụ xuân gặp rét kéo dài là vụ được mùa. Thực tế ở 2 vụ xuân gần đây cho thấy, trước và sau cấy lúa gặp rét đậm, rét hại kéo dài đều cho năng suất trên 72 tạ/ ha. Tuy nhiên, để có được năng suất cao thì các cấp, các ngành và bà con nông dân đã phải trải qua bao gian nan, vất vả.

Cụ thể, vụ xuân năm 2012 khi bước vào sản xuất, nhiều xã đang tiến hành đo đạc, điều chỉnh ruộng đất để dồn điền, đổi thửa, cùng với thời tiết ít hanh, mưa ẩm nhiều nên những chân đất thấp, trũng chua và đất không gieo trồng cây vụ đông cày lật chậm. Chính vì vậy mà vụ xuân này hầu như không có ải, do đó điều kiện hoá lý tính của đất không được cải thiện; chua mặn, các độc tố không được khử. Ðồng thời nền nhiệt của tháng 12/2011 và tháng 1/2012 thấp đã làm mạ sinh trưởng kém, tỷ lệ chết cao, nhiều diện tích phải gieo lại. Ðặc biệt do số giờ nắng trong các tháng đầu vụ quá thấp, kèm theo đó là ẩm độ cao nên đã tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh đạo ôn phát triển, mật độ sâu cuốn lá nhỏ cao hơn so với cùng kỳ năm trước. Toàn tỉnh có hơn 14 nghìn ha lúa bị đạo ôn lá, trong đó có hơn 1.500 ha nhiễm nặng; mật độ rầy bùng phát mạnh sau đợt nắng nóng 1/5...

Ngoài những khó khăn trên, vụ xuân năm nay cũng có một số thuận lợi góp phần cho lúa phát triển tốt, đạt năng suất cao, như công tác thuỷ lợi nội đồng làm khá tốt; tỷ lệ sông, mương máng được nạo vét cao hơn năm trước; nguồn nước đầy đủ, điều tiết nước hợp lý tạo điều kiện thuận lợi cho gieo thẳng, cấy... Bên cạnh đó, tỉnh, huyện, thành phố có nhiều chính sách hỗ trợ cho sản xuất, như thuốc diệt chuột, khảo nghiệm các giống cây trồng mới, huyện Tiền Hải hỗ trợ thuốc phòng bệnh cho mạ. Cùng với đó là nền nhiệt tháng 2 cao nên các địa phương đã khắc phục được khó khăn, chỉ đạo, đôn đốc nông dân đẩy nhanh tiến độ gieo cấy; một số địa phương đã chuyển diện tích cấy sang gieo thẳng, giảm diện tích ruộng cấy chờ mạ. Mặc dù thời tiết khi cấy chưa hoàn toàn thích hợp, nhưng do số ngày rét hại không nhiều và không liên tục nên lúa vẫn sinh trưởng, phát triển đều. Ðiều đáng mừng là cơ cấu giống lúa xuân được thay đổi rõ rệt, giống dài ngày (kể cả nếp dài ngày) chỉ chiếm 3,26%, còn lại là các giống ngắn ngày có năng suất cao, chất lượng khá, như BC15 chiếm 23,71%, lúa lai chiếm 17,54%, lúa chất lượng 30,3% so với tổng diện tích gieo cấy. Trong các chiến dịch phòng trừ sâu bệnh, nông dân đã chấp hành nghiêm túc lịch cũng như kỹ thuật theo khuyến cáo của các cơ quan chuyên môn nên toàn bộ diện tích lúa bị bệnh được khống chế và phục hồi nhanh sau phun thuốc.

Ông Trần Minh Chiêu, Chủ nhiệm HTXDVNN xã Ðiệp Nông (Hưng Hà) cho biết: Vụ xuân 2012, toàn xã cấy 300 ha giống lúa BC15, chiếm 80,4% tổng diện tích gieo cấy, đây là giống được khuyến cáo dễ nhiễm đạo ôn; tuy nhiên bà con nông dân ở đây có rất nhiều kinh nghiệm về gieo cấy giống này, như cấy số khóm/ m² thưa và số dảnh ít, đồng thời kết hợp bón phân NPK chuyên dùng...nên không bị sâu bệnh gây hại nặng, lúa phát triển tốt trong điều kiện độ ẩm cao; dự kiến năng suất đạt trên 80 tạ/ ha. Khi thăm quan các cánh đồng ở Ðiệp Nông, ai nấy đều không ngớt lời khen ngợi trước những bông lúa to, hạt mẩy xếp sít nhau đang sắp đến độ chín vàng; các hộ dân cơ bản cầm trong tay một vụ bội thu.

Theo Bà Phạm Thị Kim Hoàn, để vụ xuân có được kết quả như hiện nay, trước hết là trà xuân muộn ngắn ngày đã được mở rộng tối đa, tăng tỷ lệ giống lúa ưu thế lai, bố trí hợp lý tỷ lệ giống chất lượng, đồng thời giảm giống nhiễm đạo ôn; gieo mạ trên nền đất cứng xung quanh tiết Lập xuân có che phủ nilon trắng; mở rộng được diện tích gieo thẳng và cấy hàng rộng, hàng hẹp; sử dụng các loại phân bón có chứa vi sinh vật, NPK tổng hợp và các chất hỗ trợ...theo hướng thâm canh tổng hợp, sản xuất lúa bền vững. Cùng với sự nỗ lực của bà con nông dân, các cấp, các ngành đã nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo, được thể hiện bằng việc sâu sát, bình tĩnh, xử lý kịp thời trước các tình huống bất lợi; cán bộ kỹ thuật được tăng cường xuống cơ sở để chuyển giao, hướng dẫn nên đã nâng cao được nhận thức, trình độ canh tác cho nông dân...

Thời điểm thu hoạch đại trà lúa xuân đã tới gần, do đó các địa phương cần có kế hoạch chỉ đạo bà con chuẩn bị máy gặt, nhân lực để thu hoạch được nhanh, gọn, theo phương châm “xanh nhà hơn già đồng”, tránh mọi rủi ro có thể xảy ra. Ðồng thời bà con nông dân không nên chủ quan trước vụ xuân thắng lợi mà lơ là sản xuất vụ mùa, bởi vụ xuân thu hoạch muộn hơn so với trung bình nhiều năm khoảng 7 ngày, do đó gặt tới đâu phải làm đất luôn tới đó để bảo đảm cho sự gắn kết các vụ với nhau hài hoà.

Nguyên Bình