Nhà ông Xuyên cách UBND xã Mê Linh không xa. Khi chúng tôi đến, ông đang xoay trần dưới cái nắng hè oi ả, tỷ mỷ hướng dẫn kỹ thuật tạo dáng cây cho một anh thanh niên cùng xã. Có lẽ do ông luôn vận động tay chân, trí óc, tinh thần sảng khoái, biết hòa quyện giữa niềm đam mê người- cây và cái đẹp nên đã 77 tuổi mà trông còn dẻo dai chăng? Nghe tôi nói, ông gật đầu bảo: đúng vậy. Vào nhà rót cốc nước mát mời khách xong là ông lại say sưa nói về cây cảnh. Tôi đã đi và gặp nhiều người làm, kinh doanh cây cảnh nhưng chưa gặp ai có niềm đam mê cháy bỏng như ông. Vốn là chàng lính địa chất nay đây mai đó, có lúc gia đình tưởng ông đã gửi thân xác ở Cao Bằng khi đang làm nhiệm vụ thì trúng đạn giặc. Mấy chục năm làm anh công nhân, đồng lương ít ỏi, tằn tiện lắm mới lo được cho các con ăn học, chưa từng được cầm trong tay số tiền chục triệu đồng. Nhưng khi nghỉ hưu về với gia đình, vì yêu thiên nhiên, cây cỏ nên ông dày công tầm sư học đạo cách chọn ươm, tạo thế, cắt, uốn, tỉa cành cho cây; tham gia các lớp học về cây cảnh do Hội Sinh vật các cấp tổ chức; tự mua sách, báo về đọc; sang tận Nam Điền (Nam Định), Tân Lập (Vũ Thư) thăm quan, học hỏi kinh nghiệm… mà ông trở thành triệu phú cây cảnh trên đất Mê Linh. Các hộ khác  muốn tạo thế phải thuê thợ về làm, ông Xuyên lại chẳng mất đồng nào, một mình ông mầy mò làm tất, mà cây nào cũng đẹp, cũng sang, được khách chơi cây ưu chuộng. Đến giờ ông Xuyên đã có kinh nghiệm 10 năm làm cây cảnh. Hiện trong vườn ông có 30- 40 chậu sanh, si, giá trị mỗi chậu từ 5- 50 triệu đồng. Vì ít vốn nên ông chọn cách lấy công làm lãi. Ông sang tận Namon> Định chọn mua cây phôi về ươm, rồi nghiên cứu dáng cho nó. Có cây phải mất cả tháng mới tìm dáng phù hợp, rồi thêm vài tuần tỷ mẩn mới xong.

Để làm ra mỗi một cây cảnh có chất lượng, ông Xuyên không chỉ bỏ nhiều thời gian, công sức mà còn thổi hồn vào đó, vì thế trên hơn 1 sào vườn, chậu cây nào cũng đẹp và có sức hút với người chơi. Năm 2011, ông Xuyên bán được gần 300 triệu tiền cây, từ đầu năm đến nay cũng thu về 60- 70 triệu đồng. Lúc trước, vợ và con cái sợ ông vất vả nên ngăn cản, nhưng sau thấy ông say quá, vả lại làm cây cảnh là công việc nhẹ nhàng hợp tuổi già, có điều kiện rèn luyện sức khỏe, lại có đồng ra, đồng vào thì cũng ra sức động viên, giúp đỡ. Ngoài giờ cơm nước, bà giúp ông tưới cây, nhặt cỏ, con trai tìm mối bán cây tại các tỉnh. Ông Xuyên làm cây cảnh do đam mê, song cũng xuất phát từ quan điểm của người cao tuổi “Không muốn sống phụ thuộc vào con cái, tự kiếm tiền để chi tiêu, dư dả thì cho con cháu và làm đẹp cho đời”.

Ngoài cây cảnh, ông còn làm hòn non bộ- đây là những gì còn vương vấn từ thời là anh lính địa chất. Một năm ông làm 15- 16 hòn non bộ, lãi khoảng 500.000 - 1,5 triệu đồng/hòn. Ông làm ít không phải vì không có khách đặt hàng, mà do nguyên liệu đắt, đá không đẹp, không thể tạo ra sản phẩm chất lượng. Tổng thu nhập từ cây cảnh, hòn non bộ một năm cũng được trên 100 triệu đồng, cộng với 2 triệu tiền lương hưu, hai ông bà sống rủng rỉnh.

Chỉ mấy tiếng trò chuyện với ông Xuyên, nghe ông kể, chúng tôi đã hiểu bí quyết giúp ông không bị yếu tố thị trường chi phối là: Khi có lòng đam mê, sự kiên trì, nhẫn nại, chịu khó tìm tòi, sáng tạo, biết thổi hồn vào từng cành cây, cái gốc rễ để làm ra những sản phẩm chất lượng, ắt sẽ thành công.

            Bài, ảnh: Đỗ Hiền