Thi đỗ đại học trở thành mục tiêu quan trọng, thậm chí bắt buộc phải đạt được với nhiều học sinh, đặc biệt áp lực còn nặng nề hơn đối với học sinh khu vực thành thị. Cũng dễ hiểu, bản thân học sinh ai cũng mong có tấm bằng đại học để tìm con đường lập thân, lập nghiệp. 12 năm nuôi con ăn học, cha mẹ nào cũng kỳ vọng con sẽ đỗ đạt, thành tài. Người xưa có câu: Khóc như thiếu nữ ngày vu quy, cười như học trò hỏng thi. Không ít sĩ tử đã phải "cười" như vậy do cổng "vũ môn" quá cao, đâu phải chú "cá chép" nào cũng vượt được để "hóa rồng". Khi hỏng thi, vì nhiều lý do khác nhau như bạn bè dè bỉu, cha mẹ dằn hắt, thầy cô thất vọng... khiến nhiều học sinh bế tắc.

Xã hội nào cũng có sự phân công lao động và mỗi người đều có một năng lực để đáp ứng một vị trí làm việc để tồn tại, phát triển. Không một xã hội nào tồn tại toàn bằng "thầy" mà không có "thợ". Ðại học không phải là cánh cửa duy nhất để đi đến thành công. Thực tế cho thấy có rất nhiều người thành đạt mà không lập nghiệp bằng tấm bằng đại học. Tôi có một người bạn học cùng lớp cấp ba rất giỏi nhưng trượt đại học đến 3 lần (ngày đó học sinh chỉ được thi 1 trường đại học). Bố mẹ đều là giáo viên, nuôi ba anh em ăn học nên hoàn cảnh kinh tế khó khăn, bạn phải vừa làm công nhân tại xí nghiệp bánh kẹo vừa ôn thi. Ngày ấy (năm 1986), học sinh có câu cửa miệng: "Nhất y, nhì dược, tạm được bách khoa", nhưng năm thứ tư bạn chọn và thi đỗ Trường Cao đẳng Sư phạm dạy nghề Nam Ðịnh. Ra trường, bạn xin về giảng dạy tại Trường Cao đẳng Công nghiệp Hà Nội, đến nay đã gần hoàn thành chương trình tiến sĩ còn trường của bạn cũng đã lên đại học.

Vào đại học là ước mơ, nguyện vọng chính đáng của hầu hết học sinh cũng như các bậc phụ huynh. Tuy nhiên, mỗi người có một năng lực, thiên hướng, sở trường, sở đoản... khác nhau. Các Mác viết: "Nếu ta chọn một nghề trong đó ta có thể làm việc nhiều hơn cho nhân loại thì ta sẽ không còng lưng dưới gánh nặng của nó...". Các bạn trẻ cần nhận thức rõ không phải ai cũng có thể thi đỗ đại học và đủ khả năng để học đại học (chưa kể đến cơ hội có việc làm sau khi tốt nghiệp). Ðiều quan trọng nhất là bạn chọn công việc nào phù hợp để hoàn thành tốt công việc đó, có ích cho bản thân, cho xã hội. Khi con trượt đại học, trước hết các bậc phụ huynh cần biết chấp nhận kết quả, kèm theo sự động viên, an ủi. Hãy cùng ngồi lại nhìn nhận đúng khả năng của con để tìm các phương án phù hợp nhất cho tương lai. Hãy để con hiểu rằng, có nhiều con đường để lựa chọn, đừng để cánh cửa đại học đè nát cuộc đời con trẻ!

Phan Lợi