Theo các chuyên gia kinh tế, hiện nguồn cung gạo trên thế giới khá dồi dào, Ấn Độ trúng mùa, lượng gạo tồn kho của Thái Lan lên đến 12 – 13 triệu tấn, và khả năng “bung hàng” với giá thấp ra thị trường đã tạo nhiều áp lực đối với XK gạo VN trong năm 2013 này.

Theo VFA, hiện một số thị trường tiềm năng của VN đã đưa ra dự báo giảm lượng gạo nhập khẩu. Thị trường Philippineson>, Indonesiaon>, Malaysiaon> đều tuyên bố tăng sản xuất, đủ đáp ứng nhu cầu lương thực trong nước hoặc giảm lượng gạo nhập khẩu tối đa trong năm 2013. Bên cạnh đó, Trung Quốc trong năm 2012 vươn lên trở thành quốc gia nhập khẩu gạo lớn nhất của VN. Theo tính toán của VFA, sản lượng gạo quý I của ĐBSCL ước đạt 3,8 triệu tấn, cùng với 800.000 tấn chuyển từ 2012 sang, VN có khoảng 4,6 triệu tấn gạo hàng hóa phải tiêu thụ trong quý I/2013. Nếu trừ đi 1,1 triệu tấn gạo đã XK trong 3 tháng đầu năm, quý I vẫn còn thừa đến 3,5 triệu tấn gạo chưa tiêu thụ được. Riêng chương trình thu mua tạm trữ 1 triệu tấn gạo do Chính phủ đề ra đã hoàn tất. Tuy vậy, chỉ giải quyết được 1/5 sản lượng lúa thu hoạch trong vụ Đông Xuân.

Trước áp lực của các DN về thị trường XK đang bị thu hẹp, các chuyên gia kinh tế cho rằng nên đưa ngành lúa, gạo vào chương trình xúc tiến trọng điểm quốc gia để các DN có điều kiện mở rộng thị trường XK và có thể ký những hợp đồng XK với lượng hàng lớn, ổn định về giá. Nhìn lại các hợp đồng ký kết trong năm 2012 vừa qua, các DN của VFA chỉ có 21% là hợp đồng tập trung, còn lại là hợp đồng thương mại nhỏ, lẻ. Với các hợp đồng này đã khiến cho các DN thương xuyên bị các nhà nhập khẩu ép giá và gặp nhiều rũi ro bởi các đối tác dễ hủy hợp đồng. Đồng thời nhà nước cũng cần tạo cơ chế tín dụng thông thoáng và có hỗ trợ lãi suất nhằm giúp các DN năng động trong việc mở rộng thị trường XK.

Một trong những yếu tố cốt yếu được nêu ra khá nhiều trong các buổi hội thảo, hội nghị về ngành hàng này đã được các chuyên gia cảnh báo là phải nâng cao giá trị XK gạo VN là giải bài toán về chất lượng. Hiện, VN chủ yếu XK gạo cấp thấp, khó cạnh tranh về giá với Thái Lan, Ấn Độ,… nên hiệu quả kinh tế không cao. Mở rộng sản xuất thông qua mô hình cánh đồng mẫu lớn, đồng thời chuyển giao khoa học kỹ thuật, chọn bộ giống chất lượng và xây dựng thương hiệu gạo VN là điều cấp bách hiện nay. Mới đây, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã chỉ đạo, để XK gạo VN đạt giá trị xứng tầm, cần nâng cao chất lượng gạo. Trong tương lai, diện tích sản xuất lúa của VN có thể giảm, sản lượng gạo cũng giảm theo nhưng giá trị kinh tế từ mặt hàng này phải được nâng lên. Chiến lược của ngành hàng lúa gạo không nên tiếp tục đi theo hướng tăng khối lượng gạo XK. Những năm tới, cần tập trung vào tăng chất lượng để nâng cao giá bán, đồng thời cơ cấu lại chuỗi tiêu thụ lúa gạo để tăng lợi nhuận cho nông dân. Có như vậy, sản xuất và tiêu thụ lúa gạo mới bền vững và ổn định lâu dài.

Nguồn dddn.com.vn