Khi đặc sản mít dai vàng Hà Giang được nhiều người biết đến, nhu cầu thưởng thức của người dân tăng, các gia đình ở đây tiếp tục cải tạo vườn tạp, chuyển đổi những diện tích cấy lúa kém hiệu quả sang trồng mít. Toàn xã hiện trồng gần 40ha mít với khoảng 4 vạn cây. Những cây hàng chục đến trên 100 tuổi vẫn ra quả ổn định, cho năng suất cao, chất lượng quả ngon, ngọt. Sự gia tăng nhanh về diện tích trồng mít của bà con không theo kế hoạch, không bám sát nhu cầu thị trường đã dẫn tới cảnh cứ vào mùa thu hoạch có hộ trồng nhiều, nhất là hộ già cả không đi chợ được, quả bán không hết để hỏng, thối lãng phí. 

Bà Bùi Thị Hướng chia sẻ: Tôi trồng hơn 20 cây mít bản địa đều đã cho quả ngọt. Giống mít này sai quả, bình quân mỗi cây cho 20 - 40 quả. Tôi đã 88 tuổi, không thể mang mít đi chợ bán mà chỉ ở nhà chờ thương lái đến mua, vì vậy có vụ thương lái mua ít, tôi chẳng ăn được, mít thối ở vườn, tiếc mà không làm sao được. 

Để giúp xã Hà Giang bảo tồn, nhân rộng, nâng cao giá trị, xây dựng thương hiệu mít dai vàng, mở rộng thị trường tiêu thụ, tăng thu nhập cho người trồng, tỉnh đã chọn triển khai mô hình nâng cao giá trị sản xuất cây mít dai vàng Hà Giang để phát triển nông nghiệp gắn với du lịch. Cho phép thành lập HTX Bảo tồn và phát triển mít dai vàng Hà Giang chuyên sản xuất, cung ứng giống mít dai vàng chất lượng cho thị trường; hướng dẫn các chủ vườn kỹ thuật trồng, chăm sóc để mít ra nhiều quả, quả to, ngon, đồng thời phối hợp với các đơn vị chế biến, tiêu thụ sản phẩm mít dai vàng. HTX đã xây dựng website giới thiệu sản phẩm, từng bước đưa mít dai vàng lên sàn thương mại điện tử, giới thiệu qua mạng xã hội và những người con quê hương đang sinh sống, học tập, công tác trên khắp mọi miền Tổ quốc cũng như ở nước ngoài để giới thiệu đặc sản mít bản địa. Đã có khá nhiều lượt truy cập, tương tác, tìm hiểu thông tin về mít dai vàng trên website. Bên cạnh đó, HTX cũng tổ chức các đoàn đi xúc tiến, quảng bá giới thiệu mít dai vàng ở một số tỉnh, thành phố trong cả nước. 

Mít dai vàng Hà Giang được thu mua, chế biến, đóng túi, hút chân không để xuất sang Hàn Quốc. 

Ông Đặng Văn Khang, thành viên HTX cho biết: Năm đầu thành lập, HTX chỉ tổ chức thu mua được khoảng 13 tấn mít quả cho bà con để lấy hạt nhân giống cây, cung cấp cho thị trường 5 vạn cây và bán mít tươi. Năm 2023, HTX tiêu thụ cho bà con khoảng 30 tấn mít quả, bán trên 20.000 cây giống, đầu tư máy sấy chế biến mít sấy dẻo đóng gói bán ra thị trường. Năm nay, HTX đã xuất hàng trăm cây mít giống cho tỉnh Sơn La, thu mua, bán mít quả ra tỉnh ngoài và xuất sang Hàn Quốc với tổng sản lượng gần 60 tấn quả. Có HTX thu mua sản phẩm với giá ổn định, người trồng mít phấn khởi. 

Bà Lại Thị Liên chia sẻ: Trước đây đến vụ thu hoạch mít cũng có thương lái đến vườn mua nhưng hay ép giá, phần lớn tôi phải đi chợ bán. Từ khi HTX Bảo tồn và phát triển mít dai vàng Hà Giang được thành lập tổ chức thu mua mít cho bà con như giá thị trường người trồng mít chúng tôi rất mừng. Đặc biệt, năm nay gia đình tôi cân cho HTX hơn 2 tấn quả với giá 7.000 - 10.000 đồng/kg. Để năm sau mít ra quả to, nhiều quả đạt tiêu chuẩn, ngay sau khi thu hoạch xong tôi vun đất vào gốc, bón phân cho từng cây, chú trọng phát hiện sâu bệnh để phòng, trừ. Chúng tôi mong các vụ tiếp theo HTX vẫn tiếp tục đứng ra kết nối tiêu thụ mít cho bà con. 

Anh Nguyễn Đăng Hiệu, cán bộ thu mua và kiểm soát chất lượng của Công ty Cổ phần AMEII Việt Nam cho biết: Khi nhận được đơn hàng từ Hàn Quốc, chúng tôi đã về xã Hà Giang khảo sát, thử nghiệm giống mít dai vàng bản địa thấy chất lượng tốt, múi vàng, tỷ lệ đường, vitamin cao, ít xơ, có mùi thơm đặc trưng hơn các loại mít khác. Vì vậy, Công ty đã liên kết với HTX thu mua, đưa về xưởng bên Hải Dương chế biến, đóng túi mít tươi xuất sang Hàn Quốc. Năm nay Công ty liên kết muộn, chỉ thu mua được gần 20 tấn mít quả. Vụ mít năm sau Công ty dự kiến thu mua khoảng 200 tấn để xuất sang Hàn Quốc và một số nước châu Âu. 

Sản lượng mít quả của Hà Giang hiện đạt khoảng 300 tấn/ năm. Xã vẫn đang triển khai quy hoạch vùng trồng mít bản địa rộng 10ha. Sức tiêu thụ ngày càng tăng của HTX Bảo tồn và phát triển mít dai vàng Hà Giang là tín hiệu lạc quan để người dân nơi đây làm giàu từ trồng mít. Để xây dựng thương hiệu cho mít dai vàng đạt chuẩn OCOP, các hộ trồng cần chăm sóc theo đúng hướng dẫn, đáp ứng yêu cầu của khách hàng, nhất là yêu cầu xuất khẩu. 

Bà Nguyễn Thị Yến, xã Hà Giang trồng 20 cây mít dai vàng, cây nào cũng sai quả. 

Thu Hiền