Theo ông Phạm Ngọc Kế, Phó Giám đốc Sở Công Thương, kim ngạch xuất khẩu năm 2016 khó đạt mục tiêu 1,4 tỷ USD bởi hầu hết các mặt hàng xuất khẩu không có sự bứt phá, khả năng cả năm chỉ đạt 1,28 tỷ USD. Những tháng cuối năm là thời điểm cuối mùa xuất khẩu nhưng vẫn không có nhiều tín hiệu khả quan. Mặt hàng chủ lực là may mặc chiếm tỷ trọng 70% xuất khẩu lại có dấu hiệu giảm. Nguyên nhân chủ yếu là do các đơn hàng dệt may không tăng, chỉ bằng hoặc thấp hơn năm 2015. Hơn nữa, mặt hàng may mặc giảm xuất phát từ việc cạnh tranh của chính các nhà sản xuất bởi doanh nghiệp dệt may phát triển ngày càng nhiều, nhanh nên bị chia sẻ các đơn hàng. Nhiều doanh nghiệp bị mất đơn hàng do không bắt nhịp kịp thời với mẫu mã mới của khách hàng. Ngoài ra, giá nguyên liệu đầu vào của ngành may mặc là xơ sợi tăng trong khi giá bán các sản phẩm dệt may lại không tăng nên sản xuất kém hiệu quả. Chính vì thế, nhiều doanh nghiệp đi đầu trong lĩnh vực dệt may cũng chỉ nhích nhẹ, thậm chí không tăng.

Mặt hàng nông sản thực phẩm cũng có chiều hướng giảm rõ rệt, điển hình là xuất khẩu gạo hết 9 tháng năm 2016 mới đạt 15,2% so với cùng kỳ năm 2015. Thị trường xuất khẩu gạo lớn là Trung Quốc thì từ đầu năm tới nay có nhiều dấu hiệu gián đoạn, nguyên nhân do chính sách cấm biên hạn ngạch của Trung Quốc nên việc xuất qua đường tiểu ngạch của các doanh nghiệp bị giảm. Việc sử dụng các hàng rào kỹ thuật về tiêu chuẩn, chất lượng khiến mặt hàng gạo bị dừng lại do không đáp ứng được tiêu chuẩn, điều kiện của khách hàng. Đơn cử như các loại gạo để làm bún bánh trước đây vẫn thường xuất sang Trung Quốc thì nay cũng bị đưa ra các tiêu chuẩn về hạn ngạch, kích thước. Những chính sách đó đã ảnh hưởng trực tiếp đến 3 doanh nghiệp xuất khẩu gạo của tỉnh, trong đó Công ty TNHH Liên Hạnh được cấp giấy phép xuất khẩu gạo một năm qua nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện được.

Một số lĩnh vực khác như công nghiệp vật liệu nổ được đánh giá rất tiềm năng cũng không đạt kế hoạch đề ra. Nhà máy sản xuất Amon Nitrat có công suất 200.000 tấn/năm nhưng mới sản xuất được 40% công suất do nguồn xuất khẩu hạn hẹp, khó tiêu thụ. Một số nước khai khoáng không sử dụng thuốc nổ để khai thác nên thị trường xuất khẩu gặp khó khăn, hơn nữa rất khó cạnh tranh được với sản phẩm của Trung Quốc.

Ngoài ra, do các tác động khách quan khác trong thời gian qua đã ảnh hưởng không nhỏ đến các sản phẩm xuất khẩu, đó là hậu quả của bão số 1 khiến nhiều doanh nghiệp bị thiệt hại nặng nề về dây chuyền, thiết bị, nhà xưởng cũng như sản phẩm, nguồn hàng xuất khẩu. Nhiều doanh nghiệp bị thiệt hại hàng chục tỷ đồng, trong đó nặng nhất là Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Đức Quân, Nhà máy gạch Mikado, Công ty Sứ Hảo Cảnh, Công ty Cổ phần Gạch ốp lát Thái Bình.

Ở một số ngành hàng có sự tăng trưởng nhưng không đáng kể, chiếm tỷ trọng xuất khẩu ít nên không thúc đẩy tăng trưởng về kim ngạch xuất khẩu chung của tỉnh như lĩnh vực sứ vệ sinh dân dụng, gạch ốp lát, chế biến thủy hải sản. Điển hình như Công ty TNHH Sứ Hảo Cảnh trước đây dùng than hóa khí nhiều mặt hàng không đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật thì sau khi sử dụng nguồn khí tự nhiên đã sản xuất được một số mặt hàng chất lượng cao xuất khẩu sang thị trường Ý, Tây Ban Nha, Nhật Bản khiến kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp tăng trưởng trên 20%.

Để kim ngạch xuất khẩu có sự bứt phá trong thời điểm cuối năm, thời gian qua, ngành Công Thương đã tham mưu với tỉnh có biện pháp tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ kịp thời cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Tiếp tục rà soát, đơn giản hóa, rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục hành chính, trong đó việc cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa cho các doanh nghiệp xuất khẩu đã rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục hành chính tới 60%. Kiến nghị Bộ Công Thương giãn hạn cấp phép xuất khẩu gạo cho doanh nghiệp, đồng thời sửa đổi một số quy định để tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh hiệu quả.

Thu Thủy