Bức tranh chung

Chịu sự tác động của kinh tế thế giới có xu hướng tăng trưởng chậm lại với các yếu tố rủi ro, thách thức gia tăng; bất đồng giữa các nước lớn về định hình hệ thống thương mại toàn cầu ngày càng sâu sắc... đã gây nhiều khó khăn cho hoạt động thương mại của tỉnh, trong đó có XNK. Tuy nhiên, kết quả XNK của tỉnh 6 tháng đầu năm vẫn đạt mức tăng trưởng khá. Tổng giá trị XNK hàng hóa 6 tháng ước đạt 1.518,4 triệu USD; trong đó, kim ngạch xuất khẩu ước đạt 738,4 triệu USD, tăng 14,6% so cùng kỳ, kim ngạch nhập khẩu ước đạt 780 triệu USD, tăng 12,3% so cùng kỳ.

Bà Ngô Thị Liên, Trưởng phòng Xuất nhập khẩu (Sở Công Thương) cho biết: Mặc dù kim ngạch xuất khẩu 6 tháng đầu năm nay tăng nhưng nội hàm có sự phát triển không đều và mới chỉ đạt 42,6% so với kế hoạch năm 2019 đề ra.

Những điểm sáng

Đóng góp nhiều nhất vào kim ngạch xuất khẩu của tỉnh chủ yếu vẫn là các ngành hàng: may mặc (437,7 triệu USD), dệt (67,7 triệu USD), xơ, sợi (75,5 triệu USD). Nếu như năm 2018 số lượng doanh nghiệp dệt may xuất khẩu có 110 doanh nghiệp thì 6 tháng đầu năm 2019 tăng lên 154 doanh nghiệp. Một số doanh nghiệp có kim ngạch xuất khẩu đạt cao như Công ty Cổ phần Sản xuất hàng thể thao đạt 106,3 triệu USD, Công ty TNHH TAV đạt 73 triệu USD, Công ty TNHH Texhong đạt 35,7 triệu USD, Công ty TNHH PS Vina đạt 22,2 triệu USD, chi nhánh Công ty TNHH Yazaky Hải Phòng đạt 31,3 triệu USD... Thị trường xuất khẩu của các doanh nghiệp chủ yếu vẫn là Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, EU, Hoa Kỳ, Bangladesh, Thổ Nhỹ Kỳ, các nước ASEAN...

Nhiều doanh nghiệp cho biết, có được kết quả trên là do Tỉnh ủy, UBND tỉnh chỉ đạo giải quyết kịp thời các khó khăn vướng mắc cho doanh nghiệp. Kết quả cắt giảm từ 30 - 50% thời gian giải quyết các thủ tục hành chính về các lĩnh vực đầu tư, sản xuất, XNK đã tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc khai báo các thủ tục thuế, hải quan, XNK được nhanh chóng, kịp thời. Cùng với đó, bản thân các doanh nghiệp đã chủ động đầu tư mở rộng quy mô sản xuất, trang bị máy móc, công nghệ hiện đại để tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng, tích cực xúc tiến thương mại cả trong và ngoài nước. Đặc biệt, các doanh nghiệp đã tận dụng, phát huy những lợi thế từ hiệp định thương mại (FTA) mà Việt Nam ký kết với các nước về ưu đãi thuế quan, thúc đẩy xuất khẩu mạnh hơn, đem đến cơ hội mở rộng thị trường tiêu thụ hàng hóa.

Và còn những khó khăn

Tuy nhiên, hoạt động xuất khẩu 6 tháng đầu năm nay vẫn có những hạn chế. Lĩnh vực xuất khẩu nông sản thực phẩm chỉ đạt 8,5 triệu USD, giảm hơn 50% so cùng kỳ năm 2018. Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu gồm thịt lợn sữa, gạo, nghêu, hoa hòe chiết xuất rutin, bột cá, tôm đông lạnh... rơi vào trạng thái cầm chừng. Nguyên nhân chính là do: đối với mặt hàng gạo, toàn tỉnh chỉ có 3 doanh nghiệp được Bộ Công Thương cấp giấy phép xuất khẩu gạo nhưng chỉ có 1 doanh nghiệp đủ điều kiện xuất khẩu gạo vào thị trường Trung Quốc; còn lại thực hiện xuất khẩu ủy thác với trị giá rất nhỏ và chưa ký kết được hợp đồng. Mặt hàng thịt lợn sữa bị ảnh hưởng của bệnh dịch tả lợn châu Phi nên kim ngạch xuất khẩu giảm đáng kể. Các mặt hàng nông sản thực phẩm của tỉnh phụ thuộc nhiều vào thị trường Trung Quốc, trong khi đó nước này đã đưa ra rất nhiều rào cản kỹ thuật gây khó khăn cho doanh nghiệp xuất khẩu, phần lớn hàng hóa phải tiêu thụ nội địa.

Giải pháp nào cho xuất khẩu tăng tốc

Kế hoạch tỉnh đặt ra trong năm 2019 giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt gần 1.750 triệu USD. Để hoàn thành mục tiêu này những tháng cuối năm là nhiệm vụ rất nặng nề. Đặc điểm xuất khẩu của tỉnh chủ yếu là hàng may mặc song nhiều doanh nghiệp có quy mô nhỏ, kim ngạch còn thấp, khả năng tự xúc tiến xuất khẩu tìm kiếm thị trường còn hạn chế. Một số doanh nghiệp đóng trên địa bàn không trực tiếp thực hiện thủ tục hải quan tại Thái Bình mà thông qua công ty mẹ tại địa bàn khác nên sản phẩm XNK không được tính vào kim ngạch cho tỉnh làm giảm nguồn thu từ thuế XNK. Ngoài ra, không ít doanh nghiệp không có nghiệp vụ XNK dẫn tới tình trạng bán hàng nội địa cho đơn vị khác thực hiện xuất khẩu theo hình thức kinh doanh thương mại hoặc ủy thác xuất khẩu cũng làm giảm giá trị kim ngạch xuất khẩu.

Để thúc đẩy hoạt động xuất khẩu từ nay đến cuối năm, theo ông Đỗ Văn Vẻ, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh: Các doanh nghiệp cần chủ động nâng cao chất lượng sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh bằng cách đầu tư đúng mức cho khoa học công nghệ tiên tiến, máy móc tự động hóa hiện đại, xây dựng thương hiệu mạnh. Tăng cường công tác xúc tiến thương mại trong và ngoài nước nhằm quảng bá, giới thiệu sản phẩm với các đối tác, mở rộng thị trường. Ứng dụng thương mại điện tử trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, XNK. Các doanh nghiệp cũng cần chú trọng nghiên cứu, xúc tiến xuất khẩu vào các thị trường mới, nhất là thị trường nội khối Hiệp định CPTPP có rất nhiều tiềm năng để tránh phụ thuộc vào một thị trường nhất định.

Không để các doanh nghiệp “tự bơi” trong hoạt động xuất khẩu, các cơ quan chức năng cần tăng cường các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp nắm bắt và tận dụng lợi thế từ các hiệp định FTA mang lại và xúc tiến đầu tư, xuất khẩu, mở rộng thị trường. Tập trung phát triển, khai thác các thị trường truyền thống với thị trường tiềm năng cho các sản phẩm chủ lực, các nhóm sản phẩm có tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu lớn. Hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất, kinh doanh; thường xuyên nắm bắt thông tin, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nâng cao năng lực cạnh tranh doanh nghiệp, phát triển thương hiệu. Các cấp, các ngành và địa phương tích cực động viên, khích lệ kịp thời phong trào khởi nghiệp để thúc đẩy lực lượng doanh nhân, doanh nghiệp của tỉnh lớn mạnh góp phần tăng số doanh nghiệp xuất khẩu.

Lãnh đạo Sở Công Thương cho biết, thời gian tới Sở phối hợp với các sở, ngành, đơn vị đẩy mạnh cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nhất là cải cách thủ tục hành chính về XNK, cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O). Chú trọng cải cách thủ tục hành chính sâu rộng và đồng bộ trong việc giải quyết thủ tục hải quan; tạo thuận lợi nhất cho doanh nghiệp làm thủ tục, giảm thiểu thời gian thông quan hàng hóa, bảo đảm đúng pháp luật khi giải quyết thủ tục XNK. Tỉnh sẽ có cơ chế hỗ trợ các doanh nghiệp ứng dụng thương mại điện tử trong sản xuất, kinh doanh, xúc tiến thương mại, xúc tiến xuất khẩu như: hỗ trợ xây dựng website, hỗ trợ quảng bá thương hiệu, giới thiệu sản phẩm, doanh nghiệp trên sàn giao dịch thương mại điện tử của tỉnh.

Khắc Duẩn