Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ như hiện nay đã mang lại nhiều cơ hội cho các cơ quan báo chí phát triển, song cũng đặt ra thách thức lớn, là “cuộc chiến” sống còn để công chúng quyết định sự tồn tại của mỗi tờ báo. Với xu hướng tất yếu đó, Báo Thái Bình đã và đang đổi mới, cấu trúc, sắp xếp lại để phát triển toàn diện, tạo ra các sản phẩm không chỉ đúng tôn chỉ, mục đích của tờ báo đảng mà còn đáp ứng thị hiếu của công chúng. Đến nay có thể khẳng định, Báo Thái Bình đã cơ bản thực hiện theo mô hình cơ quan truyền thông đa phương tiện, tiến tới xây dựng tòa soạn hội tụ.

Đổi mới mạnh mẽ

Từ ngày Báo Thái Bình ra số đầu (1/1/1962) đến nay, ở mỗi giai đoạn, mỗi thời điểm Báo đều có sự đổi mới, nâng cao chất lượng cả về hình thức, nội dung phù hợp với xu hướng của báo chí tại thời điểm đó. Chính vì vậy, Báo Thái Bình luôn bảo đảm công tác tuyên truyền đúng tôn chỉ, mục đích của tờ báo đảng, đáp ứng kịp thời, hiệu quả nhu cầu của công chúng. Tuy nhiên, những năm gần đây với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, internet… đã tác động không nhỏ đến sự phát triển của báo chí. Công chúng tiếp cận thông tin, giải trí theo hướng mới, không còn phụ thuộc nhiều vào báo in, phát thanh, truyền hình, mà chuyển mạnh sang tiếp cận báo điện tử được truy cập trên nhiều thiết bị tiện tích như laptop, iPad, smartphone. Vì vậy, Báo Thái Bình cũng đã đổi mới cả trên báo in và báo điện tử về hình thức lẫn nội dung, do đó vẫn “giữ chân” và thu hút thêm bạn đọc. 

Các đồng chí: Đặng Trọng Thăng, Phó Bí thư thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; Nguyễn Hồng Chuyên, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy thăm trường quay Báo Thái Bình điện tử. Ảnh: Thành Tâm

Báo được trình bày thoáng, ảnh “động” có sự giao tiếp và mang thông tin, nội dung đa dạng, hấp dẫn nên rất thu hút độc giả. Nếu như trước đây, cơ bản các bài báo thường viết dài, ít thông tin, viết theo báo cáo, ít bài mang tính tổng kết, đúc rút kinh nghiệm, ít phản biện các vấn đề ở nhiều lĩnh vực… thì nay đã thay đổi theo hướng ngắn gọn, nhiều thông tin, có sự tương tác giữa người trong cuộc, ngành chức năng, độc giả và tác giả về sự kiện được đề cập. Vì vậy, Báo Thái Bình không chỉ giữ được vị thế khi phải cạnh tranh với nhiều loại hình báo chí mà còn phát triển khá mạnh đáp ứng được các yếu tố hình thức của tác phẩm báo chí đa phương tiện. Điều này được thể hiện rõ nét trên từng số báo, từng bài viết. Cụ thể, các đầu đề (tít) của các tác phẩm được Ban Biên tập, biên tập viên, các phóng viên chú trọng từng chữ, bảo đảm tít được rút ra thể hiện cốt lõi của tác phẩm, từ ngữ đa dạng, sinh động, “đắt”, có giá trị xuyên suốt thu hút, lôi kéo người đọc ngay khi cầm tờ báo, hoặc truy cập trên báo điện tử. Lời dẫn (sa pô) cũng được thể hiện đa dạng ở mỗi loại hình, thể loại báo chí, nhưng tịu chung lại là ngắn gọn, chứa đựng nhiều thông tin, hấp dẫn, lôi kéo độc giả đọc tác phẩm. Bên cạnh đó, phần chính văn cũng được Ban Biên tập chỉ đạo phóng viên khi viết phải thực hiện theo chính văn của tác phẩm báo chí đa phương tiện. Theo đó, việc sáng tạo tác phẩm báo chí đa phương tiện được Báo Thái Bình thực hiện phổ biến là mô thức hình tam giác ngược (đầu tiên là chi tiết quan trọng nhất đến ít quan trọng hơn, cuối cùng là ít quan trọng). Ngoài ra, nhiều bài báo được tạo hộp dữ liệu thông tin, trích dẫn, biểu đồ… đã giúp bạn đọc có thêm thông tin mà không phải đọc nhiều. Đồng thời, trong tác phẩm báo chí đã sử dụng hình ảnh, âm thanh, thuyết minh, lời bình, chữ viết đã góp phần tạo sự sống động, tăng sức thuyết phục của sự kiện đối với công chúng… Công chúng có thể truy cập báo điện tử trên các thiết bị như laptop, iPad, smartphone… ở mọi lúc, mọi nơi và đọc phiên bản báo in trên báo điện tử.

Để không hội tụ “chỗ ngồi”

Hiện nay mới có một số cơ quan, đơn vị báo chí trong nước xây dựng thành công mô hình tòa soạn hội tụ. Đặc biệt, đối với các cơ quan báo đảng địa phương khi nói đến tòa soạn hội tụ vẫn còn mới lạ đối với một số người. Có những cơ quan báo chí đã triển khai thực hiện nhưng thực chất chỉ là hội tụ “chỗ ngồi” và “trộn” các loại hình báo chí vào với nhau chứ chưa tổ chức sản xuất theo đúng nghĩa của tòa soạn hội tụ. 

Đối với Báo Thái Bình, để trở thành tòa soạn hội tụ cũng còn những khó khăn không nhỏ. Hiện nay, hầu hết các phóng viên mới chủ yếu sáng tạo các thể loại cho báo in, chưa có nhiều kỹ năng sáng tạo cũng như sử dụng các thiết bị như máy ảnh, quay phim, đưa tin tại hiện trường… để đáp ứng được các yếu tố hình thức của tác phẩm báo chí đa phương tiện, tòa soạn hội tụ. Nhiều tác phẩm báo chí trên báo điện tử hiện sản xuất ra phải có nhiều người thực hiện để hoàn thiện một tác phẩm, do đó mất nhiều thời gian và lãng phí nhân lực. Trong khi đó, mô hình tòa soạn hội tụ trong môi trường truyền thông số, tích hợp đa phương tiện đòi hỏi mọi phóng viên phải biết cách viết tin, bài, sử dụng tất cả các thiết bị trong hệ thống tòa soạn để sáng tạo, sản xuất ra tác phẩm đăng, phát trên mọi loại hình báo chí. Đồng thời, sau khi hoàn thành viết tin, bài, video clip và được đăng, phát vẫn còn ít phóng viên theo dõi tin, bài, video clip của mình có được công chúng đón nhận, phản hồi hay không để từ đó dừng hay tiếp tục phản ánh sự kiện. Đặc biệt, cùng một nguồn tin đầu vào nhưng chưa “chế” ra được nhiều “món ăn” và chưa có sự kết nối, quảng bá giữa tin đăng trên báo in với báo điện tử, tin còn trùng lặp…

Đoàn đại biểu Hội Nhà báo Việt Nam do Giáo sư, Tiến sĩ Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương (người thứ ba từ trái sang) làm trưởng đoàn trao đổi nghiệp vụ với lãnh đạo Đài Truyền hình ABC (Australia).

Để tránh tình trạng hội tụ về “chỗ ngồi” và cộng dồn một cách máy móc các loại hình báo chí trong một cơ quan và coi đó là tòa soạn hội tụ, Báo Thái Bình đã có những giải pháp, lộ trình cụ thể từ đào tạo nguồn nhân lực, đầu tư thiết bị đến tổ chức sản xuất, điều phối thông tin chạy trên đa nền tảng. Hiện nay, Ban Biên tập đã tập trung chỉ đạo các phòng chuyên môn, phóng viên khi đưa tin, bài về một sự kiện phải thống nhất về nội dung và được kiểm chứng, đồng thời cách đưa tin, bài cho từng loại hình báo chí và có sự kết nối để lôi kéo độc giả từ báo điện tử, truyền hình internet sang báo in… Báo đang từng bước cơ cấu, bố trí lại lực lượng cán bộ, biên tập viên, phóng viên, người lao động để xây dựng quy trình sản xuất phù hợp. Thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn về chuyên môn nghiệp vụ để phóng viên có kỹ năng làm việc, tác nghiệp được với các thiết bị như quay, xử lý video, chụp ảnh, điện thoại thông minh… Đặc biệt, Báo Thái Bình đã thực hiện khá tốt cách viết tin, bài ngắn, thông tin sâu, nhiều chiều, độc giả tiếp cận thông tin ở nhiều hình thức mà không phải đọc hết tin, bài song vẫn biết được nội dung của sự kiện đó diễn ra như thế nào. Cụ thể, trong một bài báo, độc giả có thể chỉ đọc tít, sa pô hoặc phần biểu đồ, các hộp thông tin là có thể nắm cơ bản được thông tin cần biết…

Với sự nỗ lực của Báo Thái Bình, đến nay Báo tự hào là một trong những cơ quan báo đảng đứng đầu cả nước vể đổi mới theo hướng truyền thông đa phương tiện; đổi mới quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng nội dung, hình thức đáp ứng nhu cầu của công chúng mọi lúc, mọi nơi trên nhiều nền tảng thiết bị để tiến tới trở thành tòa soạn hội tụ.

TS. Trần Quang Diệu, giảng viên Khoa Báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Ngày nay, cùng với sự thay đổi của công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin nên việc ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực báo chí đã và đang mang lại những hiệu quả rõ rệt. Một kỷ nguyên mới của báo chí ra đời, kỷ nguyên của công nghệ số và hội tụ. Khái niệm tòa soạn hội tụ được đề cập đến như là một chìa khóa để mở ra một con đường mới cho các nhà báo, các tòa soạn báo hiện đại. Hội tụ được hiểu như là sự tích hợp của các thành phần khác nhau từ khâu lấy tin, in ấn, nhiếp ảnh đến các nội dung của báo mạng điện tử. Để thực hiện được việc này, cần có một sự “tích hợp” và “hội tụ” cả về nội dung lẫn hình thức xuất bản của một tờ báo. Để làm được như vậy, chúng ta cần có một nền tảng thống nhất giữa các dữ liệu được sử dụng. Ví dụ như: một phóng viên có thể thực hiện đưa tin tại hiện trường, đồng thời chuyển các dữ liệu (hình ảnh, âm thanh, video clip,…) thu nhận được về trung tâm tích hợp dữ liệu, ở đó dữ liệu sẽ được chia sẻ cho các phòng/ban hay phóng viên khác để thực hiện các bài viết sâu hơn, chi tiết hơn, cụ thể hơn. Các bài viết hoặc dữ liệu được tạo ra tiếp tục được lưu trữ tại trung tâm tích hợp dữ liệu để chia sẻ tới các phóng viên (hay đơn vị, phòng/ban) khác.Cần xác định rõ, hội tụ là hội tụ nội dung, hội tụ công nghệ và hội tụ phương tiện trong truyền thông, khác với việc đưa tất cả các đơn vị, phòng/ban, phóng viên về cùng một tòa nhà hay cùng một địa điểm. Việc hội tụ “chỗ ngồi” có thể gây nên các hệ lụy về tiêu tốn thời gian, tiền bạc, công sức của cơ quan, đơn vị hay tổ chức. Nhà báo Phí Văn Thành, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo tỉnh Theo Kế hoạch số 20/KH-UBND ngày 9/3/2016 của UBND tỉnh, Báo Thái Bình sẽ từng bước phát triển thành cơ quan truyền thông đa phương tiện. Theo đó, nền tảng cốt lõi có vai trò rất quan trọng đến tiến trình đổi mới báo chí, xây dựng cơ quan truyền thông đa phương tiện, tiến tới xây dựng tòa soạn hội tụ chính là sự đổi mới từ công tác quản lý và chỉ đạo báo chí; tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị công nghệ hiện đại; tăng cường xây dựng chiến lược nguồn nhân lực cho cơ quan báo chí. Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của Hội Nhà báo tỉnh, mỗi năm Hội đã phối hợp với Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, Hội Nhà báo Việt Nam mở gần 10 lớp bồi dưỡng nghiệp vụ cho hội viên, phóng viên đài, báo, tạp chí trong tỉnh như khóa bồi dưỡng nghiệp vụ cho hội viên: “Kỹ năng sử dụng các công nghệ di động smartphone, flycam… sản xuất video trong báo điện tử”, “Kỹ năng làm báo đa phương tiện”.Để có một tòa soạn hội tụ, đáp ứng được được yêu cầu ngày càng cao của công chúng báo chí, ngoài sự nỗ lực, năng động, sáng tạo của mỗi cơ quan báo chí rất cần sự quan tâm, tạo điều kiện lãnh đạo, chỉ đạo của cơ quan chủ quản, quản lý báo chí, sự phối hợp có hiệu quả của các cấp, các ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị. Nhà báo Nguyễn Anh Phương, Trưởng phòng Báo Thái Bình điện tử Với hơn 50 chuyên mục, trong đó có nhiều chuyên mục mới như: nhịp cầu nhân ái, phóng sự, video clip, truyền hình trực tuyến… đã giúp Báo Thái Bình điện tử hiện nay chuyển tải đầy đủ, phong phú các nội dung tuyên truyền. Nhiều chuyên mục thu hút khá nhiều lượt người truy cập như truyền hình trực tuyến, phóng sự, pháp luật và đời sống... Riêng năm 2017, số lượt người truy cập Báo Thái Bình điện tử  bằng 3 năm trước đó cộng lại. Việc ứng dụng, khai thác có hiệu quả công nghệ thông tin trong sản xuất, truyền dẫn và lưu trữ dữ liệu đã giúp các phóng viên, cộng tác viên có thể dễ dàng gửi tin, bài, ảnh, video clip về tòa soạn; đặc biệt là việc sử dụng các thiết bị cầm tay, internet cáp quang băng thông rộng, mạng 4G đã nâng cao hiệu quả công việc, rút ngắn thời gian sản xuất tin, bài để thông tin được cập nhật kịp thời. Việc nâng cấp Báo Thái Bình điện tử chính là tiền đề để Báo Thái Bình xây dựng thành công mô hình tòa soạn hội tụ trong tương lai.

Bình Minh