Những chiếc xe máy bon bon của đám thanh niên lướt nhẹ trên đường, những chiếc  xe ô tô nối đuôi nhau về làng. Người ta đi trên đường như đông hơn. Các cụ già thì ngồi trên ghế đá trước cửa đình, dưới gốc cây đa cổ thụ, nhìn xuống mặt hồ cá đớp lao xao, ngắm cánh đồng  đã phủ xanh lớp mạ non mới cấy. Nhiều người đến thăm trầm trồ ngạc nhiên hỏi: “Làm sao mà các ông làm được nhanh thế? Thôn tôi còn khó khăn lắm, mặt bằng đã giải phóng xong đâu!”. Trưởng thôn Phạm Văn Hách trả lời: “Vâng, cũng là một hệ thống các công việc phải giải quyết đồng loạt đấy các ông ạ, lúc đầu cũng vô vàn khó khăn”.

Ðể thực hiện dần 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới, hòa vào không khí chung của các làng quê, làng Vạn Niên trong khi vừa mới tập trung công sức và kinh phí vào dồn điền đổi thửa, chỉnh trang đồng ruộng xong, qua bước cam go đột phá ấy, mới thở phào nhẹ nhõm, cuối năm 2013 làng lại bắt tay ngay vào việc bê tông hóa toàn bộ đường giao thông trong thôn.

“Vạn sự khởi đầu nan”. Lúc đầu biết bao khó khăn. Có người bảo: Tiền đâu mà làm. Mỗi khẩu phải đóng góp dăm bảy triệu à? Bán rau đến bao giờ mới được. Thôi, các ông đừng bàn chuyện con hươu, con vượn nữa. Họp lên họp xuống, chi bộ đảng họp trước rồi đến các đoàn thể quần chúng và toàn dân họp. Hầu hết ý kiến tán thành, quyết tâm làm. Thế là Ðảng - dân đồng thuận, bắt tay vào cuộc, triển khai công việc. Việc đầu tiên là làng tổ chức bầu ban xây dựng: gồm Trưởng thôn, Bí thư chi bộ, Trưởng các đoàn thể và một số thành viên nhiệt tình, tâm huyết có kinh nghiệm trong chỉ đạo xây dựng và kinh tế. Phương châm làm việc của Ban xây dựng là: Nhiệt tình, trung thực, tỉ mỉ và công khai. Mọi thu chi được thông báo rõ ràng trên bảng tin và trên loa truyền thanh hàng ngày.

Vấn đề khó nhất là kinh phí làm đường lấy đâu ra? Họp toàn dân quyết định: Huy động vốn quỹ của làng có từ trước, dân đóng góp theo khẩu và huy động rộng rãi sự đóng góp ủng hộ của anh em, con cháu xa quê từ Bắc vào Nam với phương châm: Làm dần từng bước, tiền đến đâu làm đến đấy, tuyến đường chính làm trước, tuyến đường phụ làm sau.

Thế là bắt tay vào việc. Ở quê tiền thu nộp ngay. Thư gửi đi tới tấp cho con em quê hương làm ăn xa các nơi. Mở đầu công việc làm là Chi hội Cựu chiến binh ra quân trước, làm khẩn trương 400m mặt bằng. Tiếp đến là Chi hội nông dân tập thể đảm nhiệm công việc nặng nề hơn: xử lý hệ thống các bờ ao sạt lở, sung yếu, đã xây lại trên 300m bờ ao kết cấu vững chắc, bền đẹp. Hội Phụ nữ huy động 100% chị em tham gia làm mặt bằng, vận chuyển nguyên vật liệu.

Các cụ “bạch đầu quân” cũng hăng hái tham gia làm mặt đường các đoạn trước quần thể khu di tích lịch sử đình, chùa, miếu. Toàn dân ra quân như một chiến dịch. Người xe nườm nượp trên đường. Tiếng nói rộn rã, tiếng máy rền vang. Tiếng loa truyền thanh oang oang thông tin tiến độ làm việc và kết quả đóng góp, ủng hộ của nhân dân trong thôn.

Những bài hát, những làn điệu chèo tha thiết vang lên trên loa tạo không khí vui say như một ngày hội. Nhiều nhà hiến đất, dỡ cả tường bao, tường cổng để cho thôn làm đường. Một số gia đình tự nguyện xây bờ ao, bờ giếng, xây be đường cho bê tông đổ qua. Làm đến đâu thì khu xóm đó dân nấu nước chè, mang bánh kẹo, cam chuối ra mời thợ và động viên mọi người. Tiến độ làm rất nhanh.

Không khí hồ hởi, hào hứng bừng lên trên từng khuôn mặt khi nhìn con đường mới đang trải dài, tỏa về các xóm. Rét đậm, rét hại liên tục tràn về nhưng sự nhiệt tình, sức ấm nóng tỏa ra từ lòng người đã át đi cái rét đại hàn. Trong việc làm mới thấm câu Bác dạy: “Dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong” . Sức dân như sóng biển. Hiếm thấy công việc nào lại có sức hút mọi người đến vậy.

Kết quả thật không ngờ: chỉ trong 35 ngày toàn bộ hệ thống đường trục thôn và 13 tuyến đường nhánh cấp 1 đã làm xong. Trong khi trước đó dự kiến làm có thể kéo dài hai năm. Nhân dân đã tự nguyện đóng góp hàng nghìn ngày công, sử dụng 15 nghìn viên gạch, 1.140m³ cát vàng và đá công trình, 354 tấn xi măng với tổng số gần 1.000 khối bê tông.

Về kinh phí đóng góp ủng hộ của nhân dân cũng thật không ngờ: chỉ 10 ngày, 660 khẩu trong thôn đã đóng góp xong, mỗi khẩu 200.000 đồng - tổng số được 132 triệu đồng. Quỹ vốn của thôn có 131.600.000 đồng. Ðặc biệt là anh em con cháu nơi xa gửi về được khoảng 300 triệu đồng.

Tiêu biểu là các gia đình ông: Phạm Ngọc Lưu, Phạm Ngọc Lâm, Phạm Văn Ðộ, Nguyễn Hữu Thọ ủng hộ từ  20 triệu đến 50 triệu đồng đã được Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Bình cấp bằng ghi công. Như vậy tổng số kinh phí chi cho toàn bộ công trình bê tông hóa đường thôn là khoảng 1 tỷ đồng, chưa kể chi phí của các gia đình tự nguyện đổ đường nhánh nhỏ, đổ bờ be đường trục lớn trong thôn.

Vui cảnh đường làng mới làm nhiều gia đình đã tự nguyện chở cây cảnh ra ủng hộ và đặt mua ghế đá hiến tặng cho làng giá trị hàng chục triệu đồng. Trước khu di tích đình làng, 14 chiếc ghế đã được xếp thẳng hàng ngay ngắn, bên hồ nước, dưới gốc cây đa cổ thụ để nhân dân ngồi nghỉ mát và thưởng ngoạn cảnh đẹp như một khu du lịch của làng quê đổi mới.

Thật là ý nghĩa khi đường làng vừa làm xong thì Xuân Giáp Ngọ đến. Nhân dân trong thôn náo nức đón xuân và chuẩn bị lễ hội đầu năm mới tại ngôi đình cổ, một di tích lịch sử văn hóa độc đáo thờ Thành hoàng làng, một danh tướng trong cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.

Phạm Bào

(Trường THCS Quỳnh Hoàng, Quỳnh Phụ)