Xác định xây dựng NTM là sự nghiệp lâu dài của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, trong đó Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) các cấp, nhất là Ban công Mặt trận ở khu dân cư (BCTMTKDC) đóng vai trò rất quan trọng trong công tác tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân đoàn kết, phát huy sức mạnh thực hiện thắng lợi chương trình xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh. Sau khi có Thông tri số 17/TTr-MTTW – BTT của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và Nghị quyết số 02-NQ/TU, ngày 28/4/2011 của BCH Đảng bộ tỉnh, Ban Thường trực Ủy ban MTTQVN tỉnh đã xây dựng chương trình hành động, phối hợp tổ chức lễ phát động phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới”, tham mưu với UBND tỉnh xây dựng Đề án số 01 về “Nâng cao chất lượng cuộc vận động toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư gắn với xây dựng nông thôn mới” và ban hành Hướng dẫn số 14/HD-MT hướng dẫn MTTQ các cấp bình xét các danh hiệu thi đua trên cơ sở bổ sung nội dung, tiêu chí thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM gắn với 5 nội dung của cuộc vận động.

Trên cơ sở đó, MTTQ các cấp đã phối hợp chặt chẽ với Ban chỉ đạo xây dựng NTM của địa phương và các cơ quan liên quan tổ chức tuyên truyền, phổ biến, quán triệt đến các tầng lớp nhân dân - chủ thể trực tiếp có vai trò quan trọng và quyết định trong xây dựng NTM về các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, nhà nước và của tỉnh, giúp người dân hiểu được ý nghĩa, tầm quan trọng của chương trình xây dựng NTM. Các BCTMTKDC đã tổ chức trên 9.000 cuộc họp dân ở khu dân cư để nhân dân thảo luận, bàn bạc, góp ý kiến vào dự thảo các đề án, quy hoạch xây dựng NTM; tuyên truyền, vận động nhân dân tự nguyện hiến đất, hiến ngày công lao động để xây dựng các công trình hạ tầng, phúc lợi công cộng, làm đường giao thông nông thôn, thuỷ lợi nội đồng, phá dỡ cổng dậu, chỉnh trang nhà ở, xây dựng khu vui chơi thể thao, nhà văn hoá thôn, xây dựng mô hình cánh đồng mẫu ...

Đến nay, toàn tỉnh có 1586/2067 khu dân cư đăng ký đạt danh hiệu “Khu dân cư văn hóa” (chiếm 76,7%); trên 90% số gia đình đăng ký đạt danh hiệu “Gia đình văn hoá”; có 1.164 khu dân cư đã tổ chức vận động nhân dân bàn bạc đóng góp xây dựng Nhà văn hóa thôn, tổ dân phố; trên 1.000 khu dân cư xây dựng, nâng cấp, sửa chữa đường làng, ngõ phố; hầu hết các khu dân cư có phong trào tự quản về an ninh trật tự, bảo vệ môi trường, xử lý rác thải, nước thải...; 267/267 xã phê duyệt xong quy hoạch chung; 80 xã đã hoàn thành quy hoạch chi tiết khu trung tâm xã. Có 164 xã đã cơ bản hoàn thành quy hoạch chi tiết giao thông thủy lợi nội đồng (trong đó có 61/70 xã điểm đã hoàn thành). Nhiều hạng mục công trình như: Hệ thống giao thông liên thôn được kiên cố hóa; các công trình thủy lợi được nâng cấp phục vụ phát triển sản xuất nông nghiệp; cơ sở trường học, trạm y tế, trụ sở làm việc được xây dựng kiên cố; các Nhà văn hóa được xây dựng và đi vào hoạt động, góp phần đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần của nhân dân ở khu dân cư .

Bên cạnh việc tuyên truyền các chủ trương, cơ chế chính sách, tạo động lực để nhân dân hăng hái tham gia hưởng ứng chương trình xây dựng NTM, MTTQ các cấp, vận động nhân dân thực hiện Pháp lệnh dân chủ ở cơ sở, phát huy quyền làm chủ của nhân dân thực hiện tốt chức năng giám sát, phản biện xã hội và hoạt động của các Ban Thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư cộng đồng; kịp thời phát hiện, kiến nghị, phản ảnh với các cấp có thẩm quyền để tiếp tục bổ sung, hoàn thiện cơ chế chính sách, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện.

Tuy nhiên, quá trình chung sức xây dựng NTM của MTTQ các cấp còn gặp một số khó khăn, vướng mắc như: Một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân chưa nhận thức đầy đủ về trách nhiệm, nghĩa vụ, vai trò chủ thể của mình đối với xây dựng NTM; năng lực, trình độ của một bộ phận cán bộ xã, phường, thị trấn, cán bộ thôn còn hạn chế nên lúng túng trong triển khai thực hiện; xây dựng NTM đòi hỏi vốn đầu tư rất lớn nhưng nguồn vốn đầu tư từ ngân sách và sự đóng góp của nhân dân có hạn; tiến độ phê duyệt đề án của các xã còn chậm, mới quan tâm đến tiêu chí hạ tầng chưa chú ý đến các tiêu chí văn hóa.... Một số xã chưa nắm chắc về 19 tiêu chí nên đánh giá hiện trạng chưa cụ thể, rõ ràng dẫn đến lộ trình thực hiện các tiêu chí cho từng năm chưa sát thực, có biểu hiện chủ quan, trông chờ vào sự hỗ trợ của cấp trên; một số địa phương chưa coi trọng phát huy dân chủ và hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư cộng đồng ở xã, phường, thị trấn.

Để khắc phục những mặt hạn chế, tiếp tục thực hiện có hiệu quả chương trình xây dựng NTM gắn với thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, trong những năm tới, MTTQ các cấp cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Một là, phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành đoàn thể tiếp tục tuyên truyền, vận động cán bộ và các tầng lớp nhân dân hiểu được ý nghĩa, tầm quan trọng và trách nhiệm của các cấp, các ngành, các tổ chức và nhân dân trong việc tham gia xây dựng NTM. Từ đó, đồng lòng chung sức đóng góp vào sự thành công xây dựng NTM.

Hai là, phát huy vai trò của MTTQ các cấp trong việc thực hiện chức năng phản biện xã hội và giám sát các công việc, hạng mục thi công tại các địa phương trong quá trình thực hiện nhiệm vụ xây dựng NTM; phản ánh kịp thời những ý kiến, kiến nghị của nhân dân, đề xuất với các cấp, các ngành xây dựng cơ chế, chính sách nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai xây dựng NTM.

 Ba là, tăng cường tập huấn nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ Mặt trận, về hoạt động của Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư cộng đồng, góp phần đẩy nhanh tiến độ, hiệu quả thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh.

Bốn là, nâng cao chất lượng, hiệu quả các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước do MTTQ phát động. Phối hợp chặt chẽ với ngành Văn hóa, Thể thao & Du lịch trong việc chỉ đạo thực hiện Đề án số 01 của Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh về “Nâng cao chất lượng cuộc vận động toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư gắn với thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới”, tạo tiền đề trong việc xét công nhận danh hiệu “Thôn văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa”, “Gia đình văn hóa”.

Năm là, tiếp tục củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ Mặt trận, nhất là BCTMTKDC gắn với đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của MTTQ các cấp, làm cho nội dung công tác Mặt trận ngày càng thiết thực, hiệu quả, sát với thực tiễn; lồng gắn việc tổng kết, biểu dương “Gia đình văn hoá”, “Khu dân cư văn hoá” với biểu dương khen thưởng các tập thể, cá nhân tiêu biểu trong phong trào thi đua xây dựng NTM vào dịp tổ chức “Ngày hội đại đoàn kết toàn dân” 18/11 hàng năm, góp phần động viên, khích lệ các tầng lớp nhân dân tích cực tham gia hưởng ứng phong trào thi đua xây dựng NTM.

Để thực hiện thành công chương trình xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh, đòi hỏi cần có sự quan tâm lãnh đạo sâu sát của cấp uỷ Đảng, sự phối hợp chặt chẽ của chính quyền, sự tham gia tích cực của MTTQ, các tổ chức thành viên và sự hưởng ứng đông đảo của các tầng lớp nhân dân. Trong thời gian tới, MTTQ các cấp  tiếp tục tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân thực hiện tốt các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước ở địa phương, góp phần xây dựng Thái Bình thành tỉnh NTM có nền nông nghiệp và công nghiệp theo hướng hiện đại.

Trần Trung Trực

(Tỉnh uỷ viên, Chủ tịch Uỷ ban MTTQVN tỉnh)