Chung một lý do
Anh Trần Văn Mừng ở xã Vũ Lạc (thành phố Thái Bình) trước làm việc tại Công ty May Việt Thuận (tỉnh Nam Định). Gần đây, do công việc không được thuận lợi nên anh nghỉ để tìm kiếm công việc mới phù hợp hơn. Mặc dù đã có thời gian khá dài được Công ty đóng đầy đủ chế độ BHXH nhưng trong thời gian nghỉ ở nhà, do không có tiền để trang trải cuộc sống nên anh quyết định làm thủ tục rút BHXH một lần để giải quyết nhu cầu trước mắt. Anh Mừng tâm sự: Mặc dù biết việc rút BHXH một lần là rất thiệt thòi về sau nhưng do cuộc sống khó khăn quá nên tôi đành phải làm vậy. Sau này, khi điều kiện kinh tế ổn định tôi sẽ tham gia trở lại.

Ở phường Bồ Xuyên (thành phố Thái Bình), anh Nguyễn Ngọc Anh có hơn 4 năm tham gia BHXH. Cũng với lý do điều kiện kinh tế gia đình khó khăn nên anh quyết định đến cơ quan BHXH để làm thủ tục rút BHXH một lần. Theo anh Ngọc Anh, dẫu biết khoản tiền rút về chẳng được bao nhiêu nhưng bất đắc dĩ vẫn phải làm vậy vì bản thân anh đang rất cần tiền.

Nguyên nhân của việc rút BHXH một lần thì có nhiều nhưng theo bà Vũ Thị Hoa, Trưởng phòng Chế độ BHXH, BHXH tỉnh, về cơ bản là do cuộc sống của người lao động gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là giai đoạn từ năm 2021 đến nay tình hình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp không thuận lợi, nhiều doanh nghiệp ngừng hoạt động, thu hẹp quy mô sản xuất, kinh doanh, cắt giảm lao động. Tình trạng lao động thiếu việc làm, không có việc làm, mất việc làm đa số là nhóm người làm việc trong các khu công nghiệp, có thu nhập thấp, khả năng tích lũy không nhiều. Người lao động bị mất việc làm nên rất khó khăn về tài chính trong khi họ cần tiền để lo cho sinh hoạt gia đình. Ngoài ra còn do người lao động chưa hiểu hết tính ưu việt của chính sách an sinh xã hội cũng như quyền lợi của bản thân khi được hưởng chế độ hưu trí lúc tuổi già.

BHXH tỉnh đã giải quyết cho hơn 5.100 người hưởng trợ cấp BHXH một lần trong 6 tháng đầu năm 2023.

Rất thiệt thòi khi rút BHXH một lần
6 tháng đầu năm 2023, BHXH tỉnh đã giải quyết cho hơn 5.100 người hưởng trợ cấp BHXH một lần, tăng 1.150 người so với cùng kỳ năm 2022, số người lao động đề nghị hưởng trợ cấp BHXH một lần có xu hướng tăng năm, sau cao hơn năm trước. Bà Nguyễn Thị Hồng Ngọc, Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết: Người lao động không còn trong hệ thống BHXH được Nhà nước bảo hộ sẽ mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, không có điều kiện vật chất bảo đảm cho cuộc sống về sau. Đặc biệt, họ sẽ mất đi quyền lợi được cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí để hưởng các quyền lợi về khám chữa bệnh BHYT, chăm sóc sức khỏe khi tuổi già; mất đi chế độ tử tuất như tiền mai táng phí, trợ cấp tuất một lần, thậm chí là các định suất tuất hàng tháng (cho con dưới 18 tuổi, vợ/chồng, bố mẹ hết tuổi lao động theo quy định). Việc người lao động nhận BHXH một lần đồng nghĩa với việc họ tự tước bỏ quyền được bảo đảm an sinh xã hội của bản thân, tự rời khỏi hệ thống an sinh xã hội.

Phân tích sâu hơn, bà Ngọc cho rằng: Nếu quyết định rút BHXH một lần thì người lao động phải chấp nhận thiệt thòi lớn về kinh tế vì với mức đóng 22% tiền lương tháng vào quỹ hưu trí, tử tuất thì một năm tổng mức đóng là 2,64 tháng lương; trong khi mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Như vậy, người lao động sẽ bị thiệt khoảng 1,14 tháng lương cho mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương cho mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014. Nếu so sánh với việc tích lũy thời gian để hưởng lương hưu thì thiệt thòi là rất lớn, không tính hết được.

Giữ người lao động ở lại hệ thống an sinh xã hội
Nhu cầu được giải quyết hưởng chế độ BHXH một lần có chiều hướng tăng nhẹ trên phạm vi toàn quốc nói chung và tại Thái Bình nói riêng. Để giữ người lao động ở lại hệ thống an sinh xã hội, BHXH tỉnh đang triển khai nhiều giải pháp nhằm góp phần bảo đảm chính sách an sinh xã hội, chăm lo cuộc sống cho người lao động khi về già. Là viên chức thường trực tại bộ phận tiếp nhận hồ sơ, chị Phạm Thị Tuyết, Văn phòng BHXH tỉnh chia sẻ: Bản thân tôi luôn ý thức phải làm tốt công tác tuyên truyền, tư vấn ngay từ khâu người lao động đến làm thủ tục nhận BHXH một lần. Tìm hiểu nguyên nhân người lao động có nhu cầu rút BHXH một lần để xác định nội dung tuyên truyền, tư vấn phù hợp. Đồng thời, không quên tư vấn, hướng dẫn để người lao động bảo lưu thời gian tham gia BHXH để khi có điều kiện đi làm trở lại tiếp tục tham gia BHXH tại đơn vị, hoặc có thể tham gia BHXH tự nguyện để tích lũy thời gian tham gia, khi đủ điều kiện theo quy định sẽ được hưởng chế độ hưu trí.

Bà Nguyễn Thị Hồng Ngọc, Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết: Chúng tôi tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan truyền thông đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền bằng nhiều hình thức; đa dạng, linh hoạt trong phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN. Phân tích những thiệt thòi khi nhận BHXH một lần để người lao động hiểu rõ hơn và thấy được quyền, lợi ích của mình khi còn trong hệ thống an sinh xã hội được Nhà nước bảo hộ. Cùng với đó, chúng tôi tiếp tục thực hiện tốt công tác cải cách thủ tục hành chính trong tiếp nhận, giải quyết hồ sơ; nâng cao chất lượng phục vụ, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho người tham gia, thụ hưởng chế độ BHXH, BHYT, BHTN.

Đỗ Hồng Anh