Mỗi năm, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tiếp nhận hàng trăm đơn đề nghị xác định danh tính HCLS, tuy vậy không phải trường hợp nào cũng đạt được kết quả như ý bởi việc xác định chính xác danh tính HCLS là cả một quá trình gian nan, đòi hỏi rất nhiều thời gian, công sức. Hầu hết các mộ liệt sĩ hiện nay chưa xác định được là do thiếu thông tin hoặc sai lệch thông tin; có trường hợp thông tin mộ liệt sĩ bị trùng khớp, có trường hợp thông tin đơn vị liệt sĩ không rõ ràng, khó xác định nơi hy sinh... Để xác định danh tính HCLS, hiện nay tại Việt Nam đang sử dụng 2 phương pháp đó là giám định ADN và thực chứng. Nếu như phương pháp giám định ADN là một hành trình khó khăn và tốn kém, đòi hỏi nhiều thời gian, công sức thì thực chứng là phương pháp đơn giản hơn và được sử dụng nhiều nhất hiện nay. 

Chị Bùi Thị Yến, Phòng Người có công, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết: Trong phương pháp thực chứng lại có các phương pháp cụ thể nhỏ hơn để xác định danh tính HCLS. Quá trình làm việc, tôi thường sử dụng phương pháp loại suy, phương pháp đồng dạng và phương pháp sử dụng các vật chứng cụ thể. Tùy vào thực tế nguồn thông tin của từng liệt sĩ mà đưa ra các cách làm khác nhau sao cho phù hợp.

Lấy dẫn chứng cụ thể, chị Yến kể: Cuối năm 2022, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Thái Bình có công văn đề nghị Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Trị xác định danh tính HCLS Nguyễn Văn Nuôi đang an táng tại mộ số 316, hàng 19, khu D, nghĩa trang liệt sĩ xã Cam Chính, huyện Cam Lộ. Sau một thời gian, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Trị có công văn phúc đáp thông tin trên bia mộ liệt sĩ không thể hiện đơn vị khi hy sinh nên các nội dung xác nhận liên quan chưa đủ cơ sở để xác định danh tính HCLS Nguyễn Văn Nuôi theo đề nghị của công dân và của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Thái Bình.

Tuy nhiên, qua thực chứng thông tin từ Cục Chính sách (Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam) xác nhận thông tin về các liệt sĩ có tên Nguyễn Văn Nuôi hy sinh năm 1972 tại Quảng Trị được biết ngoài liệt sĩ Nguyễn Văn Nuôi, nguyên quán khu Kỳ Bá, thị xã Thái Bình (Thái Bình), nơi hy sinh tại Ba Hồ, Cam Lộ (Quảng Trị) thì còn 2 liệt sĩ Nguyễn Văn Nuôi, hy sinh năm 1972 tại Quảng Trị là liệt sĩ Nguyễn Văn Nuôi, nguyên quán Thạch Kinh, Thạch Hà (Hà Tĩnh), hy sinh ngày 28/4/1972 tại thị xã Đông Hà và liệt sĩ Nguyễn Văn Nuôi, nguyên quán tại Quảng Tiên, Kim Anh (Vĩnh Phú), hy sinh ngày 5/2/1972 tại huyện Hải Lăng. Căn cứ thêm nội dung xác nhận của Cục Chính sách, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Thái Bình nhận thấy có thể xác định danh tính HCLS Nguyễn Văn Nuôi đang an táng tại nghĩa trang liệt sĩ xã Cam Chính, huyện Cam Lộ chính là HCLS Nguyễn Văn Nuôi có nguyên quán tại khu Kỳ Bá, thị xã Thái Bình (Thái Bình).

Ngoài trường hợp như của liệt sĩ Nguyễn Văn Nuôi, thông qua phương pháp thực chứng mà Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã xác định được nhiều HCLS để đưa về an táng tại quê hương. Như trường hợp liệt sĩ Bùi Xuân Gạc, xã Nam Bình (Kiến Xương); liệt sĩ Trần Minh Phán, xã Vũ Đông (thành phố Thái Bình) hay liệt sĩ Bùi Đình Ninh, xã Thụy Hải (Thái Thụy)... Mỗi trường hợp thực chứng như thế mất rất nhiều thời gian, nhất là với những mộ liệt sĩ thiếu và sai lệch nhiều thông tin. Có trường hợp khi tra trên hệ thống thì có đến hàng chục liệt sĩ có cùng họ tên giống nhau nên để xác định được chính xác tên, tuổi, quê quán, đơn vị chiến đấu, năm hy sinh, nơi quy tập thì phải chờ cơ quan chức năng thời gian dài mới có thể phúc đáp được. Nhiều trường hợp vì có quá ít thông tin, thủ tục giấy tờ phải làm đi, làm lại nhiều lần, thời gian chờ đợi nhiều năm nên việc xác định danh tính không thể thực hiện được.

Ông Lê Mạnh Cường, Phó Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội chia sẻ: Dù công tác xác định danh tính HCLS hiện nay gặp nhiều khó khăn nhưng Sở Lao động - Thương binh và Xã hội luôn xác định sẽ nỗ lực, cố gắng, không quản ngại vất vả, phát huy tinh thần trách nhiệm để cùng với cơ quan liên quan xác định chính xác danh tính HCLS; phối hợp cùng gia đình liệt sĩ đưa HCLS về yên nghỉ tại quê hương. Đó không chỉ là nhiệm vụ mà còn là tình cảm, lòng biết ơn của thế hệ hôm nay đền đáp sự hy sinh của các anh hùng liệt sĩ trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.

Xã An Vinh (Quỳnh Phụ) tổ chức lễ an táng HCLS.

 Đỗ Hồng Gia