Truyền thuyết Thánh Gióng kể: Ðời Hùng Vương thứ 6, khi giặc Ân tràn sang xâm chiếm bờ cõi nước ta, nghe tiếng loa truyền tìm người tài giỏi đánh giặc cứu nước, cậu bé 3 tuổi của làng Gióng vốn không biết nói, biết cười, đặt đâu nằm đấy bỗng cất tiếng nói xung phong cầm quân đánh giặc. Ðược nhân dân góp gạo nuôi lớn mạnh mẽ, phi thường, cậu đã ra trận, đánh thắng giặc, giữ yên bờ cõi quê hương. Trải qua hàng nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước, nhưng câu chuyện về vị anh hùng của làng Gióng vẫn trường tồn cùng dân tộc. Câu chuyện không chỉ phản ánh sâu sắc về tinh thần yêu nước của nhân dân Việt Nam mà còn thể hiện ước vọng lớn lao bảo vệ giang sơn Tổ quốc. Khi Tổ quốc lâm nguy, em thơ cũng hóa anh hùng xả thân cứu nước.

Không chỉ có trong truyền thuyết, lịch sử hai cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ của dân tộc Việt Nam cũng ghi lại nhiều tấm gương anh hùng nhỏ tuổi sẵn sàng xả thân bảo vệ Tổ quốc. Kim Ðồng là tổ trưởng trong tổ 5 đội viên đầu tiên của Ðội nhi đồng Cứu quốc thôn Nà Mạ, xã Xuân Hòa (nay là xã Trường Hà), huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng (cũng là tổ chức Ðội đầu tiên của Ðội Thiếu niên tiền phong được thành lập khi mặt trận Việt Minh ra đời (1941). Làm nhiệm vụ liên lạc cho tổ chức Ðảng, Kim Ðồng hy sinh khi vừa tròn 14 tuổi. Trở thành biểu tượng của chủ nghĩa yêu nước cách mạng của thế hệ măng non, Kim Ðồng, đội trưởng đầu tiên của Ðội Thiếu niên tiền phong đã trở thành tấm gương, là động lực thôi thúc thiếu niên, nhi đồng và cả dân tộc Việt Nam quyết đem sức mình đánh đuổi thực dân Pháp, giành tự do, độc lập.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, anh hùng Lý Tự Trọng cũng là một tấm gương sáng ngời. Là 1 trong 7 thiếu niên được Bác Hồ trực tiếp tổ chức và bồi dưỡng ở Quảng Châu (Trung Quốc), sau khi về nước, Lý Tự trọng làm nhiệm vụ liên lạc và hoạt động trong phong trào học sinh, sinh viên tại Sài Gòn. Bị thực dân Pháp bắt, dụ dỗ và tra tấn dã man nhưng Lý Tự Trọng vẫn một lòng trung thành với cách mạng. Bị xử chém khi mới 17 tuổi, tấm gương hy sinh của Lý Tự Trọng đã thôi thúc phong trào học sinh, sinh viên tại Sài Gòn góp phần đẩy mạnh cuộc khởi nghĩa tại Nam Kỳ và cuộc khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám của cả dân tộc đi đến thắng lợi.

Không kể vùng miền đồng bằng hay rừng núi, miền bắc hay miền nam, thành thị hay nông thôn, những thiếu niên anh hùng như Kim Ðồng, Lý Tự Trọng, Vừ A Dính, Dương Văn Nội, Nguyễn Bá Ngọc, Hồ Văn Mên… đã trở thành những bản hùng ca bất tử, những tấm gương sáng ngời về sự mưu trí, dũng cảm, sẵn sàng hy sinh vì quê hương, vì Tổ quốc thân yêu. Những người anh hùng đó là đại diện cho sức mạnh, tuổi trẻ Việt Nam, những tuổi trẻ không tiếc máu xương, không sợ gian khổ, hy sinh, hiên ngang đứng lên giữa thời cuộc và thắp lên những ngọn lửa yêu nước bằng chính trái tim nồng cháy của mình. Họ đã lớn lên trong lửa đạn, sống mạnh mẽ và tuyệt vời như huyền thoại, một huyền thoại được viết bằng trí tuệ Việt Nam, tâm hồn Việt Nam. Giản dị nhưng vô cùng đẹp đẽ, những tấm gương anh hùng nhỏ tuổi là tấm gương để thế hệ trẻ soi vào và tìm thấy một chân lý về người Việt Nam: khi đất nước có biến, muôn người như một hợp thành bức tường vững chắc ngăn chặn bước chân xâm lược của kẻ thù.

Bắt nguồn từ những điều nhỏ bé, giản dị từ tình yêu thương trong gia đình, yêu ngôi nhà ta ở, yêu ngôi trường ta học, yêu bạn bè, thầy cô, yêu xóm làng thân thuộc..., những tình yêu nhỏ đã trở thành tình yêu lớn lao, thiêng liêng đó là tình yêu Tổ quốc. Xúc động và cảm phục biết bao khi trong cuộc sống hòa bình hôm nay chúng ta vẫn được chứng kiến những tấm gương học sinh quên mình cứu bạn giữa dòng nước cuốn, những cậu bé, cô bé ngày ngày cõng bạn đến trường, những học sinh vượt khó học giỏi. Rất nhiều phong trào thi đua của thanh niên, thiếu niên, nhi đồng như "Nghìn việc tốt", "Áo lụa tặng bà", "Giúp bạn đến trường"… đã được thế hệ thanh, thiếu niên, nhi đồng hôm nay sôi nổi thực hiện góp phần làm nên những thành tựu vẻ vang của đất nước trong thời kỳ mới.

Trong những ngày tháng 5 dậy sóng Biển Ðông, cả dân tộc lại được chứng kiến tinh thần yêu nước nồng nàn trong thế hệ trẻ. Ở khắp mọi miền trên Tổ quốc, học sinh, sinh viên, thiếu niên, nhi đồng đã tổ chức nhiều hoạt động hướng về biển, đảo quê hương. "Lớp cha trước, lớp con sau/ Ðã thành đồng chí chung câu quân hành", bằng trái tim nhân ái và thái độ sống có trách nhiệm, noi gương thế hệ cha anh, thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay đã, đang và sẽ ra sức thi đua học tập, rèn luyện, quyết đem sức lực và trí tuệ dựng xây, bảo vệ vững chắc chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.

Trần Hoàng