Sau 10 ngày lênh đênh trên biển trong chuyến hải trình thăm, tặng quà, chúc tết cán bộ, chiến sĩ hải quân đang làm nhiệm vụ trên các nhà giàn DK1, điểm dừng chân cuối cùng của Ðoàn công tác là huyện Côn Ðảo (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu).

Tàu cập cảng bến Ðầm khi ánh nắng chiều vừa tắt. Sau nhiều ngày lênh đênh trên biển, màu xanh của cây rừng đã hiện ra trước mắt, sự mệt mỏi của chúng tôi đã biến mất, thay vào đó là sự háo hức chờ mong. Mọi người ào lên boong tàu chứng kiến giây phút mặt trời lặn và ngắm nhìn Côn Ðảo. Ðiều đầu tiên tôi cảm nhận là Côn Ðảo đẹp lạ, khác với những gì tôi tưởng tượng - một nơi gian khổ, khốc liệt và tàn bạo nhất trần gian trong lịch sử dân tộc. Những ngọn núi hùng vĩ vươn mình giữa biển khơi, hiên ngang bất khuất như những gì con người Việt Namon> đã làm, đã hy sinh trong suốt những năm dài chiến đấu. Biển Côn Ðảo trong vắt một màu xanh ngọc bích tuyệt đẹp, đặc trưng cho riêng vùng đất thiêng này. Côn Ðảo hiện lên như một viên ngọc giữa biển khơi, bốn mùa ấm áp, nhiều đỉnh núi cao sừng sững cùng những vạt rừng xanh ngút tầm mắt. Xa xa những con tàu lớn nhỏ thả mình nhấp nhô trên sóng. Côn Ðảo đang từng ngày “thay da đổi thịt”, khoác lên mình màu áo mới.

Trải qua hơn một trăm năm, thực dân Pháp rồi đế quốc Mỹ đã biến Côn Ðảo thành “địa ngục trần gian”, nơi đã có hàng vạn chiến sĩ cộng sản và đồng bào yêu nước vĩnh viễn yên nghỉ. Nhưng với ý chí kiên cường, bất khuất, các chiến sĩ yêu nước đã biến nơi đây trở thành trường học cách mạng về lòng yêu nước, tự hào dân tộc. Ðiểm đầu tiên chúng tôi đến là nghĩa trang liệt sĩ Hàng Dương, nơi yên nghỉ của hơn hai vạn cán bộ, chiến sĩ, đồng bào yêu nước đã hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước; trong đó có lãnh tụ cách mạng, nhà yêu nước Lê Hồng Phong, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, liệt sĩ Võ Thị Sáu… 12 giờ đêm, nghĩa trang Hàng Dương vẫn tấp nập người. Ði nhẹ, nói khẽ, rì rầm cùng sóng biển và tiếng gió vi vu. Mỗi ngôi mộ có một bóng điện vừa đủ sáng. Tiếng thuyết minh về nghĩa trang của nghệ sĩ Kim Tiến qua hệ thống loa ngay bên từng khu mộ càng làm cho cảnh vật thêm trang nghiêm, huyền ảo. Không một tiếng động, chỉ có tiếng nấc nghẹn ngào xúc động với tất cả tấm lòng biết ơn sâu sắc và cảm phục. Bằng khối óc, trái tim và lòng dũng cảm, họ đã hiên ngang đương đầu với những gông cùm, xiềng xích, ngục tù, với những đòn tra tấn tàn khốc của kẻ thù, anh dũng hy sinh cho Tổ quốc mãi trường tồn. Thật vinh dự cho chúng tôi, khi đến thăm, viếng nghĩa trang liệt sĩ Hàng Dương đúng vào ngày mất của nữ anh hùng Võ Thị Sáu (23/1). Trước mộ người liệt nữ, chúng tôi nghiêng mình kính cẩn trước anh linh của người con gái Ðất Ðỏ đã hiến dâng tuổi thanh xuân của mình cho lý tưởng cách mạng. Khi rơi vào tay giặc, dù mới 16 tuổi nhưng chị đã hiên ngang trước họng súng quân thù không hề khuất phục. Chị dõng dạc tuyên bố: Tôi không có tội. Yêu đất nước mình, chống lại thực dân xâm lược không phải là một tội. Sự hy sinh của chị đã trở thành huyền thoại bất tử, làm rung động bao con tim người dân đất Việt cũng như bạn bè khắp năm châu bốn biển.

Sau 40 năm đất nước thống nhất, quá khứ không thể ngủ yên bởi những hy sinh, mất mát lớn lao. Hàng loạt công trình kiến trúc ở Côn Ðảo vẫn còn đó như minh chứng một thời kỳ lịch sử đau thương. Lòng chợt bình yên đến lạ lùng khi lang thang dọc theo bờ tường đá rêu phong, men theo con đường trải nhựa thoáng đãng, rộng thênh thang uốn lượn dọc theo bờ biển hay ung dung trên bãi đá lộng gió ở Cầu tàu 914 lịch sử. Ðến thăm các trại giam như Phú Hải, Phú Sơn, Phú Thọ… - nơi giặc giam cầm, tra tấn dã man hàng vạn chiến sĩ cộng sản. Ðịa điểm nổi tiếng ghê rợn nhất trong khu nhà tù này là “chuồng cọp”, “chuồng bò” với các phòng biệt giam có chắn song sắt phía trên, là nơi dùng để tra tấn các tù nhân với các hình thức man rợ nhất lịch sử. Trong những phòng giam chật chội này, người tù phải nằm chen nhau dưới nền xi măng ẩm thấp. Qua dòng chảy của thời gian, những tường thành, nhà tù thêm phần cổ kính, nhưng sự tàn ác, hà khắc của chế độ cai tù đối với những chiến sĩ cộng sản và người yêu nước thì vẫn nguyên vẹn, hằn sâu trong tiềm thức những người đến nơi này, dù chưa một ngày biết đến chiến tranh.

Diện mạo Côn Ðảo hôm nay đã khác nhiều và đang ngày càng hồi sinh, phát triển, việc thông thương với đất liền giờ thuận tiện hơn rất nhiều với các chuyến bay mỗi ngày từ Thành phố Hồ Chí Minh ra Côn Ðảo. Nếu như ngày hôm qua nơi đây là địa ngục trần gian thì hôm nay lại là thiên đường du lịch. Ðây không chỉ là nơi du khách tìm về với quá khứ bi thương mà hào hùng để tri ân những người đã ngã xuống mà còn là tiếng chuông hòa bình, giáo dục truyền thống yêu nước, cách mạng cho thế hệ trẻ.

Minh  Nguyệt